Iii международная научно-практическая конференция

III Международная научно-практическая конференция
 
219 
III International Scientific and Practical Conference 
Pumse-rasmiy harakatlar kompleksidan tashkil topgan boʻlib, taekwondo 
psixologiyasining mohiyatini va texnik san’at tizimini koʻrsatib beradi. Bu tana va 
aqlning mashgʻulotlarida xulq-atvoriga xos shakli boʻlib, pumse bilan barcha 
shugʻullanishi mumkin. Har qanday pumse oʻziga xos falsafiy ahamiyat ega 
hisoblanadi. 
Pumse amaliyoti-bu estetik jihatdan rivojlanishning yuksalish yoʻli va 
shuningdek, aql va tafakkurning, tananing diqqatni jamlash, nafas olish va 
chidamlilik muvozanati asosida mashgʻulotlar harakatlarini bajarish vositasida 
rivojlantiriladi. 
Pumseni oʻrganishda murakkab shakllarni va oyoq yordamidagi yuksak 
zarbalarni amalga erishishga intiladi,biroq bunga vaqt oʻtishi bilan asta-sekin 
erishiladi. Avvalo bazaga tegishli harakatlarni toʻliq oʻrganib olish kerak boʻladi, 
keyin doimiy ravishta amaliyotlar asosida tezlikni rivojlantirish maqsadga muvofiq 
boʻladi. Rasmiy komplekslar tarkibiga turli xil texnikalarni qamrab oladi, jumladan 
qoʻllar yordamida beriluvchi zarbalar, blok qoʻyishlar va oyoq yordamida beriluvchi 
zarbalar qayd etiladi. Pumse texnikasidan foydalanish orqali sparingni olib 
borish,harakatlarning mazmun-mohiyatiga oʻrganishga intilish va oʻrganish usullarini 
ham bilish talab qilinadi. 
Shu sababdan sportchilar nafaqat pumseni rasmiy komplekslar amaliyoti har 
biri tarkibni tashkil qiluvchi omil hisoblangan barcha elementlarni tushunib yetishni 
talab qiladi, ushbu koʻrinishda amaliyotchi yakuniy maqsadga, ya’ni pumseda 
takomillashishga erisha oladi. 
Bundan tashqari pumse harakatlarining inson salomatligiga kata ta’siri bor. 
Aynan bitta harakat miyaning kata yarim sharini, asab tizimini, mushak va nafas 
faolligi, qon aylanishi,yurak faolligi, haroratni boshqarish, oqat hazm qilishni nazorat 
qilishni nazarda tutadi. 
Qon, yurakdan qon tomirlariga qarab va qayta yurakka qarab harakatlanishi 
orqali kata siklni amalga oshiradi. 
Pumse harakatlarini oʻrganish paytida har bir keskin harakat bir lahzadagi 
tezkor kuchga asoslanadi va tipik kislorodsiz va refleksli harakatlar turiga 
mansub.Odamning me’yoridagi oʻrtacha pulsi minutiga 70 marta zarba darajasida 
boʻladi, shundan kelib chiqqat holda,odam pulsning bundan ancha yuqori darajada 
ham oʻz faolligini saqlashi mumkin.Bu holatda, aortadan yurakni qon bilan 
ta’mimlanishi barqarorlashadi va yurakning faoliyati ancha jonlanadi. 
Kislorod, uzoq muddatli mashgʻulotlar paytida hosil boʻladigan sut kislotasi, 
karbonat angidrid va boshqa noorganik birlashmalar kabi mahsulotlarni parchalanishi 
vaqtida faol yordam koʻrsatadi. 
Nafas olish yordamida organizmning barcha kislorod bilan ta’minlanadi. Nafas 
olishning tashqi a’zolari orqali kelib tushadigan kislorod qonga oʻtadi va u orqali 
barcha ichki a’zolarga taqsimlanadi va shu tufayli moddalar almashinuvi amalga 
oshiriladi. 
Qon yordamida kislorod va karbonat angidridning almashinuvi va ularni 
kapillyar qon tomirlarning yupqa devorlari orqali aloqasi yetarlich tez oʻtadi. 

---