Iii-мавзу. Бошқарув функциялари режа

3.2.б. Бошқарувнинг асосий функциялари

Бошқаришнинг юқорида санаб ўтилган асосий функциялари ишлаб чиқaришни бошқариш жараёнида муҳим ўрин тyтиши зарур бўлганлиги туфайли уларни муфассал кўpиб чиқамиз (14-жадвал).

14-жадвал
Бошқаришнинг асосий функциялари

№	Асосий функциялар		Функцияларнииг мазмуни ва ўрни
1.	Режалaш-тириш		Бошқаришнинг асосий ва дастлабки функциясидир. Ҳар қандай бошқариш режа тузишдан бошланади. Бу режада: бошқарув мақсадлари ва вазифалари, уларни амалга ошириш муддатлари белгиланади; вазифаларни амалга ошириш усуллари ишлаб чиқилади; халқ хўжалиги бўғинларининг ўзаро алоқалари ўрнатилади. Режалаштиришнинг умумийлик хусусияти шyндаки, бунда ҳap бир бошқарув ходими ўзининг шахсий ишини режалаштиради, ўз иш жойидаги фаолияти кўрсаткичларини ишлаб чиқади, режаларни қандай бажараётганини назорат қилишни уюштиради.
2.	Ташкил қилиш		Бу функция бошқарув объекти доирасида барча бошқарилувчи ва бошқарувчи жараёнларнинг уюшқоқлигини таъминлайди. Шу нyқтaи назардан, ташкил қилиш ички ва ташқи шарт-шароитларнинг ўзгариб туришига қараб, амалдаги тизим таркибини такомиллаштириш ёки янгисини тузиш демакдир. Бу функция жорий ва стратегик режаларнинг ижросини таъминлаш бўйича биринчи қадамдир.
3.		Мувофиқ-лаштириш ва тартибга солиш	Режалаштириш бошқаришнинг стратегияси ҳисобланса, мувофиқлаштириш бошқаришнинг тактик масалаларини ҳал қилади. Бу функциянинг асосий вазифаси оқилона алоқалар ўрнатиш йўли билан бошқариладиган тизимнинг турли қисмлари ўртасида келишиб иш олиб 6оришни таъминлашдир. Мувофиқлаштириш маблaғларни тежаш мақсадида бошқарувдаги параллелизм ва бир-бирини такрорлашни бартараф қилиш имконини беради. Бундан ташқари, у турли тармоқлар ўртасида ресурсларни тақсимлаш йўли билан нисбат ва мутаносибликни, ишлаб чиқариш билан истеъмол ўртасидаги муносабатни ўрнатади. Тартибга солиш мувофиқлаштиришнинг давоми бўлиб, у содир бўлиб турадиган оғишларни бартараф қилиш йўли билан ишлаб чиқариш жараёнларини амалга оширишни мақсад қилиб қўяди. Унинг ёрдами билан вужудга келиши эҳтимол тутилган оғишларнинг олди олинади.
4.		Назорат	Бу функциянинг мақсади “тутиб олиш”, “айбини очиш”, “илинтириш” эмас, балки бошқарув объектида содир булаётган жараёнларни ҳисобга олиш, текшириш, тaҳлил қилиш ва маълум тартибда шу объект фаолиятини ўз вaқтида созлаб туришдир. Назорат ўрнатилган меъёрий ҳужжатлардан, режалардан оғишлaрни, уларнинг жойи, вaқти, сабаби ва хусусиятларини аниқлаш имконини беради. Таъсирчан назоратни ташкил қилиш ҳар бир раҳбарнинг функционал ишидир. Мунтазам назорат йўқ жойда юқори пировард натижаларга эришиб булмайди.