Iii-kurs V- semestr

Nazorat savollari.

1. 
   Jinsiy yetilish davri deganda nimani tushunasiz?
   
2. 
   Jinsiy yetilish davrining hususiyatlari nimalardan iborat?
   
3. 
   Jinsiy yetilish davrida yuzaga keladigan qanday muommolarni bilasiz?
   
4. 
   Jinsiy yetilish davrida sog’liqni muhofaza qilishning muhimligi?
   
5. 
   Jinsiy faoliyat rivojlanishida yuzaga keladigan muommolarni aytib bering?
   
6. 
   Endokrinologik o’zgarishlar bilan birga paydo bo’ladigan muommolar qaysilar?
   
7. 
   Psihosamatik o’zgarishlarga nimalar kiradi?
   
8. 
   Ijtimoiy tibbiy muommolarga nimalar kiradi?
   

Mavzu №14 Jinsiy yetilish davrida hamshiralik parvarishi.
Hayz vaqtida o’z-o’zini parvarishlash .
O’quvchi bilishi kerak:
1. Hayz haqida tushuncha
2. Jinsiy yetilish davridagi hayzni anglab, ayollik va onalikni tushunish.
3. Hayz vaqtidagi og’riqlarda o’z-o’zini parvarishlashni tushunish.
4. Hayzga bog’liq axborotni berish va o’qitishni muhimligini tushunish.
Ma'ruza mazmuni
Hayz jinsiy yetilish davrida ayolning fiziologik hususiyatlari bo’lib, ikkilamchi jinsiy belgilarning biri hisoblanadi. Hayzning davriyligi ayol hayotida ritmik o’zgarishlarga sabab bo’lib, ruhiy va jismoniy o’zgarishlarga olib keladi, bu esa ba'zi hollarda behollik va bezovtalik holatlarini keltirib chiqaradi.
Hayz vaqtida hamshiralik parvarishi
1) Hayz davriyligining mohiyati
Jinsiy yetilish davri boshlanishi bilan ayolda birinchi hayz kela boshlaydi, bu ayollarning erkaklardan farqli bo’lgan jismoniy hususiyatidir. Bu jismoniy hususiyatlar embrional davrdan boshlanadi. Embrional davrida tuxumdonlarda erkaklar gormonlari ishlab chiqariladi. Gipotalamusda erkaklar jinsiy gormonlarining davriyligi buzilib, faqat ayollarda gormonlar davriyligi saqlanib qoladi.
Buning oqibatida, ayolda erkaklar gormoni ishlab chiqarilmay, davriylik saqlanib qoladi. Lekin bu ayolning jismoniy, ruhiy va ijtimoiy hayotiga ta'sir ko’rsatadi. Masalan: o’rta hisobda, 35-40 yil davomida hayz ko’radi. Agar ayol bir marotaba bo’lsa ham homilador bo’lmasa, 6 yildan ko’p vaqt - hayz ko’rgan bo’ladi.
Ayolning hayzga qanday munosabatda bo’lishi hayot tarziga katta ta'sir ko’rsatadi. Ba'zi ayollar hayzni fiziologik holat deb, salomatlik belgisi hisoblaydilar va unga ijobiy qaraydilar. Ba'zilari esa, hayzga kasallik yoki nohush vaziyatga qaragandek munosabatda bo’ladilar. Shuning uchun ayol hayzni qanday anglashi, uning hayotida o’z aksini topadi.