Iii-kurs V- semestr

BACHADON NAYLARI. (tubae uterinae , tubae Fallopii) Uzunligi 10-12 sm bo’lgan juft naysimon a’zo. Bachadon naylari qorin parda ostida joylashib, bachadon eng boylami qismi hisoblanadi. Bachadon nayi bachadon ichki qismi, toraygan qismi, kengaygan ampulyar qismlardan iborat. Bachadon naylarining uchlarida ko’p shokilalar bo’lib fimbriyalar deb ataladi. Nay bo’shlig’I ampulyar qismi 6-8 sm. Bachadonga yaqinlashgan sari torayib boradi , taxminan 1 sm ni tashkil qiladi. Nay tashqi tamondan biriktiruvchi parda bilan qoplanib, ostida mushak qavat joylashadi. Bachadon naylarining asosiy funksiyasi ; spermatozoidlarni va tuxum hujayrani o’tkazib berish , urug’lanish naylarda ro’y beradi, urug’langan tuxum hujayrani bachadonga o’tkazib berish.
TUXUMDONLAR.( ovarium) ikkita yuza , ikkita qutbga ega bo’lgan bir juft a’zo bo’lib, uzunligi 2.5 sm, kengligi 1.5 sm, qalinligi 1 sm . Tuxumdonning yuqori qirrasi bachadon nayiga qarab turadi. Tuxumdonda po’stloq va mag’iz qavat bo’lib , po’stloq qavatida follikula, mag’iz qavatida tomir va nervlar joylashgan . ust tomondan epiteliy qobiq bilan qoplangan, uning ustida oqsil parda yotadi. Tuxumdonlarda ayollar jinsiy garmonlari ishlab chiqariladi, ayollar jinsiy tuxum hujayralari ishlab chiqariladi, tuxumdonlar hayz funksiyasini nazorat qiladi.
Jinsiy a’zolar boylamlari 4 juft bo’ladi :

• 
  Keng boylam, yumaloq boylam,dumg’aza bachadon boylami,tuxumdonning hususiy boylami.
  

2. 
   AYOL CHANOG’INING ANATOMIYASI.
   

Chanoq to’rt suyakdan: ikkita chanoq suyagi ,dumg’aza va dum suyaklardan iborat. Chanoq suyagi yoki nomsiz suyak 16-18 yoshgacha tog’aylar bilan birlashgan 3ta: yonbosh, qov va quymich suyaklardan iborat bo’ladi , tog’aylar suyaklangandan so’ng uchala suyak o’zaro birikib bitta nomsiz suyakni hosil qiladi. Nomsiz suyakni hosil qiluvchi uchalla suyak quymich kosasi sohasida birlashadi. Yonbosh suyagi – quymich kosasidan yuqorida, qov suyagi oldinda, quymich suyagi pastda joylashgan. Chanoq suyagi katta va kichik chanoqqa bo’linadi. Homiladorlik vaqtida kichik chanoq nisbatan muhim ahamiyatga ega bo’lib, tug’ruq vaqtida tug’ruq kanali qismini hosil qiladi. Uning o’lchami va shakli tug’ruqning kechishiga ta’sir qiladi. Kichik chanoq devorini old tamondan qov suyagining yuqorigi va pastki sohalari tog’ay yordamida birikib , kam xarakatlanadigan simfiz hosil qiladi.Chanoqning orqa devorini esa , umurtqa pag’onasining alohida qismlarini tashkil etuvchi dumg’aza va dum suyklari tashkil etadi. Chanoqning yon tamonlarini yonbosh suyaklar tashkil qiladi. Kichik chanoq bo’shlig’da keng va tor qismlar farqlanadi.Shunga ko’ra chanoq 4ta : kirish, keng, tor va chiqish tekisligiga ajratiladi.Shu tekisliklar to’g’ri o’lchamlarining o’rtasini birlashtirsa , hosil bo’ladigan o’q chanoqning o’tkazuvchi o’qi deyiladi. Homilaning tug’ruq vaqtidagi harakati o’tkazuvchi o’q yonalishi bo’ylab boradi.