Iii bob. Lazer nurining xossalari

ν
0 
ν
ген 
Лазернинг 
ўтиш чизиғи 
3.3 - расм 
ν
с 
Чиқиш нурланиши 
спектри 
Резонатор
модаси 
Δν
ген
Δν
с

---

Misol:
He-Ne lazeri nurlanishi quvvati 
1
P

mVt, to‘lqin uzunligi 
0
0.63


mkm, rezonator aslligi 
8
10
Q

bo‘lsin. Chiqish nurlanishining spektral 
kengligini hisoblaylik. Bu holda 
14
0
4.76 10



Gs, 
6
4.76 10
rez




Gs 
ekanligini hisobga olsak, (3.10) ifodadan 
0.043
gen



Gs ekanligi kelib chiqadi. 
Bu esa ushbu lazerning monoxromatlik darajasi 
16
0
5 10






 
Gs ekanligini 
bildiradi.
Monoxromatlikning darajasining bu qiymatiga erishish rezonator stabilligiga 
qo‘yiladigan talablarni ko‘rib chiqamiz. (2.2) ifodada 
q
const

deb olsak, u holda
16
5 10
L
L






 
(3.11) 
kelib chiqadi. Bundan uzunligi 
1
L

m bo‘lgan optik rezonator uchun 
7
5 10
L

  
nm bo‘lishi shartligi kelib chiqadi. Demak, rezonator uzunligining atom 
o‘lchamidan 
6
10
marta kichik bo‘lgan masofaga o‘zgarishi rezonans chastotasi 
rez

va unga mos holda generatsiya chastotasi
gen

ni o‘zgartirish uchun yetarli 
bo‘lar ekan. Shunday qilib, nurlanishning monoxromatlik darajasi amalda 
rezonatorning uzunligining temperatura va mexanik tebranishlar ta’sirida 
o‘zgarishi bilan belgilanar ekan.
Yuqorida aytilganlar asosan bir modali generatsiya rejimiga tegishli edi. Ko‘p 
modali generatsiya rejimida lazerning monoxromatligi generatsiyalanuvchi 
modalar soni bilan belgilanadi. Lazer nurlanish chizig‘i kengligini tahlil qilishda 
bitta moda nurlanishining kengligi lazer nurlanishi qamrab olgan soha kengligidan 
farq qilishiga e’tibor berish lozim. Masalan, geliy-neon lazerida nazariy hisob 
bo‘yicha 10 moda mavjud bo‘lsa, amalda ulardan 3 yoki to‘rttasi kuzatiladi (2.4 
rasmga qarang). 
Impuls rejimda ishlovchi lazerlarda esa spektral kenglikning minimal qiymati 
impuls davomiyligiga teskari proporsional bo‘ladi. Masalan, gigant impulslar 
rejimida (
8
10
sek


 
) 
8
~10
Hz


, modalar sinxronizatsiya qilinganda 
(
-11
~10
sek


) 
11
~10


Gs ga teng bo‘ladi. 
Amaliy masalarni hal etishda monoxromatlik darajasi ko‘yilgan talabga qarab 
tanlanadi.