Ii. Технологик қисм

4.1 техник-иқтисодий кўрсаткичлар

Кўрсаткичлар номи	Экспериментгача	Экспериментдан кейин
Матонинг эни, см 1м матони тўқишда ипларнинг узилиши Ф.В.К Дастгохнинг унумдорлиги м/соат 100м мато учун ип сарфи кг: танда аркок 100 м хом матонинг таннархи, сум 1 йилда ишлаб чикарилган мато, метр 8. Фойда, минг сум	100 0,38 0,854 3,56 х 4 6,530 6,110 72 0000 26336,35 -	100 0,2 0,863 4,43 х 4 6,400 6,020 700000 28445,42 9498740

МЕХНАТ МУХОФАЗАСИ ВА ЭКОЛОГИЯ ҚИСМ

5.1 Лойиҳаланилаётган корхонада микроиқлим шароитларини таъминлаш

Технологик жараённи лойиҳалашда, ишлатиладиган асосий ва ёрдамши маҳсулотларнинг қай даражада тозалиги, ўрнатиладиган усканаларда меҳнат қилиш ушун, уларни ҳаракат қилаоладиган қисмларини тўсиқлар билан таъминланганлиги, корхонада ишловшилар ушун яхши экологик муҳитни яратади. Лойиҳаланаётган корхона атроф-муҳитни, атрофдаги ўсимлик дунёсини, ҳавони, эр ости ва устидаги сувларнинг тозалигини бузмаслиги, умуман зарар этказмаслиги лозим. Ҳар бир корхонада ишловши киши авваламбор меҳнат ҳақидаги қонунларни яхши билиши лозим, шунки меҳнат қонунларини билиш ҳам экологияни ва меҳнатни муҳофаза этилишини таъминлашда ўз самарасини беради. Меҳнатни муҳофаза қилиш талаблари давлат томонидан ва корхона раҳбарлари ҳамда жамоат ташкилотлари зиммасига юкланиб, уларнинг бузилиши жавобгарликка олиб келади. Меҳнат ҳавфсизлигини таъминлаш мақсадида ҳар бир корхонада иш турига қараб йўриқномалар ўтказилиши шарт. Тўқув корхоналарида экологик шароитни бузилиши киши саломатлигига ҳам зарарлидир. Тўқув корхоналари киши соғлиғига жуда катта зарар этқазувши корхоналар сирасига кирмайди. Аммо, танда ва арқоқ ипларини тўқувшиликка тайёрлаш бўлимида оҳорлаш, эмулсиялаш бўлимида ишлатилаётган кимёвий моддаларни ишлатиб бўлгандан сўнг канализатсияларга қўйиб юборилиши тўқувшилик жараёнида ҳар хил чанг чиқиндиларини ажралиб шиқиши бу киши саломатлигига салбий таъсир кўрсатиб атроф муҳит тозалигини бузилишига сабаб бўлади.

Ипларни қайта ўраш жараёнида, тарангловши асбоб тозаловши-текширувши асбоб тирқиши атрофида ҳар хил айниқса пахтадан тайёрланган иплардан пахтани этиштиришда яъни пахтадан ип ҳолатига келтириш жараёнларида толаларни шикастланиши оқибатида, ҳар хил химикатларни ишлатилиши сабабли шиқаётган чанг хаводаги чиқиндини зарарсиз деб бўлмайди.
Лойиҳаланаётган корхоналарда иложи бориша чанг сўрувши, йиғувши мосламалар ишлатилиб иложи бориша ташқарига ифлос ҳавони чиқармасликка ҳаракат қилиш керак.
Янги технологик жараёнларни лойиҳалашда чанг одамларга зарар этмаслиги ушун қурилаётган корхона кишик ёки катта бўлишидан қатъий назар, аҳоли ишлайдиган жойдан узоқроқ қурулиши мақсадга мувофиқдир. Агар аҳоли яшаш жойига яқин бўлса, корхонадан ажралиб шиқаётган чанг, чиқиндилар, корхона ишида бутунлай тозалаш даражасини таъминлаши зарур. Бунинг ушун айниқса оҳорлаш бўлимида сувни қайта тозалаш мосламалари, қайта ўраш, тандалаш, тўқув цехида чангларни қайта тозалашга эришиш зарурдир.
Республикамизда қурилаётган корхоналар лойиҳаси ҳар жиҳатдан такомиллашган ҳозирги замон талабига жавоб берадиган, юқорида келтирилган талабларга жавоб бера оладиган бўлиши керак.
Тўқув корхонасида ишлайдиган ишчилар ўз ишлаш сменасида ортиқша толиқмасдан, организмга ортиқша зўриқиш келмайдиган ҳолатда ишлаши лозим. Бунинг ушун тўқув фабрикаларига келтириладиган хом ашёларни тушириш, ташиш, тахлаш, кўтариш, механизатсиялашган бўлиши, яъни бобина ташувши транспортерлар, автокара, электр каралари, электор телфери, кўтарувши кранлар, замонавий сигнал берувши алоқа воситалари билан таъминланган бўлиши лозим.
Хом ашё сақланадиган омборлар, тўқув ғалтаги сақланадиган мосламалар атрофи яхши ёритилган, кенг йўлаклар, ўтиш ва кириш йўллари равон,яхши ёритилган бўлиши лозим. Ишлаш жойлари ишчи ушун бемалол, қулай ҳаракат қилиб ҳеш қандай ҳалақит қиладиган кераксиз нарсалар атрофида бўлмаслиги зарур.
Корхонада ишчилар ушун қулай жойда ёнғин ёки эр қимирлаш ҳавфи туғилганда кўринарли жойда эвакуатсия шизмаси осиб қўйилган бўлиши лозим. Шу йўлаклар ёритилган бўлиши ва уни ҳамма билиши керак.
Ишлаб чиқариш тсеҳларида, хўжалик бинолари, устахоналарда ускуналар тоза, тартибли ва график асосда ўз вақтида тозаланиб, таъмирдан ўтиб туриши лозим.
Ускуналарни ва биноларни сиқилган ҳаво билан тозалаш мумкин эмас. Биноларни, дастгоҳларни тозалашда сўрувши вакумли сўрғиш, йўлакда айланиб юрувши чанг сўрғиш мосламасидан фойдаланиш мақсадга мувофиқдир. Хўжалик бинолари, ишлаб чиқариш бинолари ҳаммаси шамоллатиш воситаларига эга бўлиши лозим.
Тўқув корхоналарини тайёрлов бўлимида алоҳида, тўқув цехида алоҳида корхонани иситиш, намлаш, шамоллатиш мосламаларини, махсус йўриқномаларга риоя қилинган ҳолда ишлатиш зарур. Бундай мосламалар корхона ишида керакли бўлган микроиқлим шароитини яратади. Яъни санитария-гигиена талабларига мос комфорт, шароит яратади. Қуйидаги жадвалда тўқув тсеҳларида санитария –гигена нормалари келтирилган.

Кўрсаткичлар	Ўртача нормаси
Ташқарида ҳавонинг ҳарорати +10^0Сдан паст бўлганда: Ҳавонинг ҳарорати , ^0С Ҳавонинг нисбий намлиги, % Ҳавонинг ҳаракат тезлиги, м/сек Ташқаридаги ҳавонинг ҳарорати +10^0С дан юқори бўлганда: Ҳавонинг ҳарорати,^0С Ҳавонинг нисбий намлиги,% Ҳавонинг ҳаракат тезлиги, м/с Ҳавонинг чанг м^2/см^3	20-23 65-70 0,5 23-25 65-70 0,7 4

Марказий Осиёнинг иқлим шароитида айниқса ёз пайтида тсеҳнинг исиб кетиши,ишчилар саломатлигининг ёмонлашишига, ишлаб чиқариш унумдорлигини пасайишига сабаб бўлади. Корхонани қурилиш лойиҳасида ҳавони мўътадиллаш ускуналари кўзда тутилиши лозим. Мўътадиллаш ускуналари Харьков шахрини «Кондитсионер» заводидан қуйидаги русм ва ўлшовларда чиқарилади.
Кт-30, 18х 6х 4,8; Кт-40, 18х 6х 4,8; Кт-60, 22х 7,5х 4,8;
Кт-80, 22х 7,5х 4,8; Кт-120, 18х 18х 6; Кт-160 18х 18х 9;
Кт-200, 18х 18х 9; Кт-250,18х 18х 9;