Ii қисм. Асосий қоидалар I бўлим. Узоқ муддатли активлар I кичик бўлим. Асосий воситалар, номоддий ва бошқа узоқ муддатли активлар

1-§. Асосий воситаларни ҳисобга олувчи счётлар (0100)
Олдинги таҳрирга қаранг.
4. Мулкчилик ҳуқуқи суғурталовчига тегишли бўлган асосий воситаларнинг мавжудлиги ва ҳаракати, фойдаланилаётган, консервация қилинган ёки оператив ижара шартномаси бўйича берилган асосий воситалар тўғрисидаги ахборотларни умумлаштириш қуйидаги счётларда амалга оширилади:
(4-банднинг биринчи хатбошиси Ўзбекистон Республикаси Молия вазирининг 2017 йил 18 сентябрдаги 131-сонли (рўйхат рақами 1813-2, 10.10.2017 й.) буйруғи таҳририда — Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси, 11.10.2017 й., 10/17/1813-2/0088-сон)
0110 «Ер»;
0111 «Ерни ободонлаштириш»;
Олдинги таҳрирга қаранг.
0112 «Молиявий ижара шартномаси бўйича олинган асосий воситаларни ободонлаштириш»;
(4-банднинг тўртинчи хатбошиси Ўзбекистон Республикаси Молия вазирининг 2017 йил 18 сентябрдаги 131-сонли (рўйхат рақами 1813-2, 10.10.2017 й.) буйруғи таҳририда — Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси, 11.10.2017 й., 10/17/1813-2/0088-сон)
0120 «Бинолар, иншоотлар ва узатувчи мосламалар»;
0130 «Машина ва асбоб-ускуналар»;
0140 «Мебель ва офис жиҳозлари»;
0150 «Компьютер жиҳозлари ва ҳисоблаш техникаси»;
0160 «Транспорт воситалари»;
0170 «Ишчи ҳайвонлар»;
0180 «Кўп йиллик ўсимликлар»;
0190 «Бошқа асосий воситалар»;
0199 «Консервация қилинган асосий воситалар».
Аналитик ҳисобнинг ташкил қилиниши республика ҳудуди ва хориждаги асосий воситаларнинг мавжудлиги ва уларнинг ҳаракати тўғрисидаги ахборотларни олиш имкониятини таъминлаши лозим.
5. Бухгалтерияда мулкни асосий воситалар таркибига киритиш тартиби Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги томонидан 2003 йил 10 октябрда 114-сон билан тасдиқланган Бухгалтерия ҳисобининг миллий стандарти (5-сонли БҲМС) «Асосий воситалар» (2004 йил 20 январь, рўйхат рақами 1299 — Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами, 2004 йил, 3-сон, 35-модда) ва харид қилиш вақтида олинган паспорт ва фойдаланиш бўйича йўриқнома, ҳамда бошқа техник ҳужжатлар асосида амалга оширилади.
6. Асосий воситалар асосий воситаларни ҳисобга олувчи счётларда қуйидаги объектлар учун аниқланадиган бошланғич қийматда ҳисобга олинади:
а) суғурталовчининг устав капиталига таъсисчилар томонидан уларнинг улуши ҳисобидан киритилган объектлар — томонларнинг келишувига асосан;
Олдинги таҳрирга қаранг.
б) суғурталовчининг ўзида тайёрланган шунингдек, тўлов эвазига бошқа корхона ва шахслардан сотиб олинган объектлар — ушбу объектларни (иншоот, қуриш, тиклаш) барпо этишга кетган ҳақиқий харажатлардан келиб чиқиб ёки ушбу объектларни харид қилишда, тўланган ва қопланмайдиган солиқлар (бошқа мажбурий тўловлар) шунингдек, етказиб бериш, йиғиш, ўрнатиш, ишга тушириш ва ушбу активни ишчи ҳолатига келтириш билан бевосита боғлиқ бошқа харажатларни ҳисобга олган ҳолда;
(6-банднинг «б» кичик банди Ўзбекистон Республикаси молия вазирининг 2009 йил 19 мартдаги 36-сонли (рўйхат рақами 1813-1, 23.04.2009 й.) буйруғи таҳририда — ЎР ҚҲТ, 2009 й., 17-сон, 219-модда)
в) бошқа корхона ва шахслардан текинга олинган, шунингдек, ҳукумат идоралари томонидан субсидия кўринишида олинганлари — қабул қилиш санадаги бозор баҳоси ёки қабул қилиш топшириш ҳужжатларида кўрсатилган қиймат бўйича.
Асосий воситаларнинг бошланғич қиймати фақат қайта қурилганда, таъмирланганда ва қисман тугатилганда ҳамда қайта баҳоланган ҳолларда ўзгартирилиши мумкин. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2001 йил 31 декабрдаги 490-сонли «Асосий макроиқтисодий кўрсаткичлар прогнози ва Ўзбекистон Республикаси Давлат бюджетининг 2002 йилги параметрлари тўғрисида»ги қарорига мувофиқ барча хўжалик юритувчи субъектлар мулкчилик шаклидан қатъи назар, ҳар йили 1 январь ҳолатига асосий воситалар қийматини жорий баҳога келтириш учун қайта баҳолашни амалга оширадилар. Асосий воситалар баҳосини ошириш (тушириш) суммаси асосий воситаларни ҳисобга олувчи счётларнинг (0100) дебети (кредити) бўйича 8510 «Мулкни қайта баҳолаш бўйича тузатишлар» счёти билан боғланган ҳолда акс эттирилади.
7. Таъсисчилар томонидан суғурталовчининг устав капиталига улуш ҳисобидан киритилган асосий воситаларни кирим қилиш асосий воситаларни ҳисобга олувчи счётларнинг (0100) дебети ва 4610 «Устав капиталига таъсисчиларнинг улушлари бўйича қарзи» счётининг кредитида акс эттирилади.
8. Суғурталовчининг ўзи томонидан қурилган шунингдек, пудрат шартномасига асосан қурилган асосий восита объектларини тегишли асосий воситаларни ҳисобга олувчи счётларнинг (0100) дебети, 0810 «Тугалланмаган қурилиш» счётининг кредити бўйича кирим қилинади.
9. Мол етказиб берувчилар, пудратчилар ва бошқа шахслардан сотиб олинган асосий восита объектлари асосий воситаларни ҳисобга олувчи счётларнинг (0100) дебети, 0820 «Асосий воситаларни харид қилиш» счётининг кредити бўйича кирим қилинади.