|
Model yasash jarayonida asosan quyidagi texnikaviy- texnalogik hujjatlar tayyorlanadi va undan foydalaniladi;
1. Texnikaviy topshiriqlar; modelning tuzilishi va ishlash tartibining tasnifi, modelga qo’yiladiga texnikaviy talablar.
2. Modelning umumiy ko’rinishi va uzellarining rasmlari,
3. Eksiz chizmalari.
4. Modelning uzellari va detallarining nomlari, soni, ular tayyorlanadigan materiallar, asbob-uskunalar
Bu hujjatlar yordamida model yasashni o’quvchiga osongina tushintirish mumkin bo’ladi,
O’quvchi tomonidan yasab tugatilgan har bir model tekshirilishi va sinovdan o’tkazilishi hamda baholanishi lozim.
Tekshirish va sinash tartibi;
1. Modelni tashqi ko’rinishi va ayrim uzellarining rasmlarga muvofiqligi;
2. Modelning yoki buyimning ayrim detallarining asosiy (gabarit) o’lchamlarini tekshirish va chizmalardagi o’lchamlarga taqqoslash;
3. Model yoki buyimning tashqi ko’rinishini pardozlashdan so’ng ko’zdan kechirish;
4. Model yoki buyimning geometrik shakllarining to’g’riligini baholash (egriligi, qiyshiqligi va h. k.)
5. Texnikaviy talablarni bajarishini tekshirish (oson aylanishi, harakatlanishi va burilishi, h. k.)
O’qituvchi baholashga alohida e’tibor berishi kerak, chunki, o’quvchi bunda o’zining ko’p kunlik mehnatining natijasini ko’radi.
Oqituvchining texnikaviy model va buyum yasash darslariga
tayyorlanishi hamda o’tish uslubi
Mehnat o’qituvchisining texnikaviy model yoki buyum yasash darslariga tayyorlanishi yasaladigan model yoki buyum nomini aniqlashdan boshlanishi kerak.
O’qituvchi buyum yoki umumiy ko’rinishi va qismlarining rasmlarini , detallarining chizmalarini oldindan tayyorlaydi, asosiy detallar uchun texnikaviy topshiriqlar tuzadi. O’qituvchi rahbarligida detallar uchun tayyorlanmalar va yordamchi materiallar tanlanadi, o’quvchilarning ish o’rinlari jihozlanadi.
Model yoki buyum yasash jarayonida o’quvchilar quyidagi bilim va amaliy malakalarni egallashlari lozim;
1. Texnikaviy konstruksiyalash, model va buyum yasashdan maqsad nimalardan iboratligi.
2. Texnikaviy topshiriq.
3. Model yoki buyumning asosiy o’lchamlari.
4. Chizmalarni o’qish va eskizlar chizish.
5. Texnaligik xarita tuzish.
6. Ish o’rnini tashkil etish.
7. Sifatli detal tayyorlash uchun yaxshi ish usullarini qo’llash.
8. Tayyorlanma tanlash.
9. Tayyorlangan detallarni chizma bo’yicha tekshirish.
O’quvchilarning diqqat-e’tibori model yoki buyumni yig’ish tartibiga hamda detallar va qismlarni biriktirish usullariga qaratiladi. Shundan so’ng model sinab ko’riladi, kamchiliklar bo’lsa rostlab bartaraf etiladi.
Yuqoridagi ta’kidlangan bilim ko’nikmalari o’zlashtirish uchun o’qituvchi yetarli vaqt ajratishi lozim. Mehnatta’limi uzviylashtirilgan o’quv dasturi bo’yicha VI-VII sinflarda “Texnalogiya va dizayn” yo’nalishi “Мahsulot ishlab chiqarish texnalogiyasi” qismida dars soatlari model va buyumlar yasash uchun yetarli bo’lmaganligi sababli “Texnik ijodkorlik ” to’garak mashg’ulotlarida shug’ullanish tavsiya etiladi.
To’garak mashg’ulotlarida o’quvchilarga “kichik guruxlar bilan ishlash” uslubida dars o’tish va iqtidorli o’quvchilar bilan yakka tartibda shug’ullanish yaxshi natija beradi.
Fan: to’garak masg’uloti dars ishlanmasi.
Darsning mavzusi: Avtomobil modelini konstruksiyalash va yasashni o’rganish (90 daqiqalik)
Darsning maqsadi:
1. Ta’limiy: O’quvchilarfa elektr yurgizgichli avtomobil modelini konstruksiyalash (loyihalashtirish) va yasashni o’rgatish. Texnikaviy ijodkorlik islariga qiziqtirish va modellarni loyihalashtirish hamda yasash bo’yicha bilim, malakalarni shakllantirish.
2. Tarbiyaviy: O’quvchilarda o’zaro hamkorlik, mehnatsevarlik va intizomlilik sifatlarini tarbiyalash, shuningdek darsdan vaqtlarida foydali va mazmunli ishlar bilan shug’ullanishga undash.
3. Rivojlantiruvchi: Texnikaviy ijodkrlik ishlarini bajarish orqali o’quvchilarda mustaqil fikrlash, yaratuvchilik va texnikaviy tafakkur qilish fazilatlarini rivojlantirish.
Darsning turi: Yangi bilim va ko’nikma hosil qiluvchi.
Darsning uslubi: Amaliy-ko’rgazmali.
Darsning usullari: Savol javob, mustaqil ish, amaliy mashq, yo’riqnoma berish.
Darsning jihozlari: Avtomobil modeli namunasi, ish chizmalari, tunuka, sim va yog’ch materiallar, qo’shimcha jixozlar.
Darsning borishi.
I. Tashkiliy qism.
Salomlashish, davomatni tekshirish, zarur ko’rgazmali qurol va jihozlarni darsga hozirlash.
II. Uyga berilgan vazifani tekshirish.
III. Yangi mavzuni boahlashga hozirlik ko’rish.
Yangi mavzu bilan bog’liq o’tgan mavzularni takrorlash
Yangi dars maqsadini yoritish uchun dars rejasini e’lon qilish.
Dars rejasi:
1. Avtomobillarning turlari, vazifasi va umumiy tuzilishi haqida tushuncha berish.
2. Mustaqil ish: Engil avtomobilning yaqqol tasvirini xotiradan chizish.
3. Yengil avtomobil modelining oldindan yasalgan namunasini namoyish qilish (yasalishini ko’zdan kechirish).
4. Modelni yasash uchun kerakli material va jihozlarning ro’xatini tuzish
5. Amaliy mashq. Modelni konstruksiyalash va yasash uchun texnik chizmalarini tayyorlash. Texnologik xarita tayyorlash.
6. Modelni yasash bo’yicha qo’shimcha tavsiyalar berish.
7. Xavfsizlik texnikasi qoidalari bo’yicha yo’riqnoma berish.
IV. Yangi mavzuning tavsiloti:
1. Avtomobillarning turlari, vazifasi va tuzulishini o’rganish.
Turlari:
a) yengil avtomobillar b) yuk avtomobillari
v) maxsus avtomobillar d) avtobuslar
O’quvchilarni faollashtiruvchi savollar:
a) Avtomobillarning qanday rusumlarini bilasiz?
b) Maxsus avtomobillar deganda qanday avtomobillarni tushunasiz?
c) Avtomobillar tuzilishidagi bir-biridan farqni ayting?
Avtomobilning umumiy tuzilishini tayyor model bo’yicha yoki rasmiga qarab o’rgabish:
Qismlari:
1. Ramasi (asos); 4. Harakat uzatish mexanizmi;
2. yurish qismi; 5. Kuzov (yukxona, yengil
3. dvigatel (yurgizgich); avtomobilda salon );
Har bir qismining bajaradigan vazifasi haqida o’rganish.
2. Mustaqil ish: O’quvchilarni mustaqil fikrlash va faollashtirish maqsadida yengil avtomobil rasmini chizish topshirig’i beriladi.
Bunda har bir o’quvchi ixtiyoriy o’zi istagan ko’rinishda (dizaynda) avtomobilning yaqqol tasvirini tayyorlaydi. Chizilgan rasmlar ko’zdan kechirilib yutuq va kamchiliklar aytiladi.
3.Yengil avtomobil modelini namoyish qilish. Modelni yasash bo’yicha o’quvchilarda tug’ilgan savollarga javob berish va uning dizaynini yaxshilash bo’yicha o’quvcilarning mustaqil fikirlarini birgalikda taxlil qilish.
4. Model yasash uchun kerakli material va jihozlar ro’yxati.
1. Yupqa metal varaq (0.3 mm li)- o’lchami: 250*150 ramasi uchun
2. Qalin karton qog’oz yoki yupqa metal varaq-o’lchami 300*400 mm kuzov uchun.
3. Po’lat sim-diametri 2-3 mm, uzunligi 250 mm
4. G’o’la shaklidagi yog’och-diametri 40 mm, uzunligi 100 mm
5. Elektr yurgizgich (dvigatel)-6 V yoki 12 V li
6. Batareya
7. Tasmali uzatma (2ta shkiv va rezina tasma)
8. Elektr o’tkazgich simlar
9. Kalit yoki tugmacha (knopka)
10. Yelim va pardozlash moslamalari.
5. Amaliy mashq. Modelni konstruksiyalash, texnik chizmasi va texnologik xaritasini tayyorlash ( 1 va 2- jadvallar hamda chizmalar keyingi betlarda ilova qilingan)
6. Qo’shimcha tavsiyalar berish. Modelni yasash bo’yicha o’quvchilarning mustaqil fikrlarini eshitib so’ngra model qismlarini qanday materialdan yasash, qanday elektr jihozlaridan foydalanish va biriktirish usullari haqida tavsiyalar beriladi.
7. Model yasashda xavfsizlik texnikasi qoidalari va elektr xavfsizligi bo’yicha yo’riqnoma berish.
a) Metallga ishlov berish va yog’ochga ishlov berish asbob-uskunalaridan foydalanish qoidalari , mehnat madaniyati va intizomiga amal qilish haqida eslatiladi.
b) Elektr jihozlarini montaj qilishga, elektr asboblaridan foydalanishda xavfsizlik qoidalariga qat’iy amal qilish va yuqori kuchlanishli elektr tokidan foydalanmaslik alohida uqtiriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
