Ii. Боб Фуқаро ва ишлаб чиқаришга мўлжалланган биноларнинг ёнғин хавфсизлиги

Портлашдан ҳимояланган электр жиҳоз деб нимага айтилади. Уларни танлаш, ишлатиш ва таъмирлашда қўйиладиган асосий талаблар

/1; 2; 3; 5; 6; 7; 9; 12; 15/
Портлашдан ҳимояланган электр жиҳозга таъриф бериш, унинг конструктив тузилиши, турлари ва ишлатилиши ҳақида тушунча бериш. Уларни танлашда, монтаж қилишда, ишлатишда ва таъмирлашда қўйиладиган асосий талаблар қайси меъёрий ҳужжатда кўрсатилганлигини ва асосий талабларни кўрсатиш.
Портлашдан ҳимояланган электр жиҳозлари деб, шундай электр жиҳозларига айтиладики уларда конструкция жиҳатидан, портлаш хавфи бўлган муҳитда алангаланиш хавфининг олди олинади, яъни қобиқ қисмлари учқун чиқмайдиган ва ортиқча қизимайдиган қилиб бажарилган. ГОСТ 12.2.020-76 га ёки ЭМТҚ (ПУЭ)га асосан, портлашдан ҳимояланган электр жиҳозлари портлашдан ҳимояланишнинг тури ва меъёрига асосан, гуруҳ ва ҳарорат синфларига бўлинади.
Портлаш хавфи бўлган ҳудудлардаги электр мосламаларига қўйиладиган асосий талаблар ЭМТҚ (ПУЭ)нинг 7.3-бобида, ёнғин хавфи бўлган ҳудудлардаги электр мосламаларига эса 7.4 бобида қайд этилган.
Портлаш хавфи бўлган ҳудудларда портлашдан ҳимояланган электр мосламаларини ишончли ва хавфсиз ишлатиши таъминланади, қачонки ушбу электр мосламаси портлаш хавфи бўлган ҳудуд синфига, портлаш хавфи бўлган аралашма гуруҳи ва тоифасига, бундан ташқари атроф муҳит таъсирига (иссиқлик, намлик, кимёвий фаоллик ва атрофнинг чанглиги) мос бўлса.
Портлашдан ҳимояланган электр мосламаларини танлашда, монтаж қилишда ва ишлатишда (эксплуатация) қўйиладиган талаблар қуйидагилардан иборат:
- портлашдан ҳимояланган электр мосламаларини портлаш-ёнғин ҳудудига мослиги;
- портлаш хавфи бўлган аралашма гуруҳи ва тоифасига мослиги;
- саноатда керакли бўлган электр мосламаси ишлаб чиқарилмаган тақдирда, портлашдан ҳимояланган электр мосламалари Давлат электр текшируви ташкилоти, илмий-текширув институтлари ва лойиҳалаш институтлари билан келишилган ҳолда танланиши керак;
- ҳар қандай чет элда ишлаб чиқарилган электр мосламалари давлат назорат-синов текширувидан ўтказилиши ва тегишли сертификат берилиши зарур;
- портлашдан ҳимояланган электр мосламаларини монтаж қилиш махсуслаштирилган электр–монтаж ишларини олиб борувчи ташкилот орқали, ПУЭ талаблари асосида бажарилиши шарт;
- портлаш хавфи бўлган ҳудудларда электр–монтаж ишлари тугаллангандан сўнг бажарилган ишлар махсус давлат комиссияси томонидан қабул қилиниб, керакли ҳужжатлар тузилиши керак;
- портлаш хавфи бўлган ҳудудларда портлашдан ҳимояланган электр мосламаларини иложи борича камроқ ўрнатишга ва улаш мосламаларини (ўчиргич-улагич, электр қутилари ва ҳ.к.) ҳудуддан ташқарига жойлаштиришга эришиш зарур;
- ҳар бир портлашдан ҳимояланган электр мосламасини ишлатишда махсус журнал тузилиб, унда мосламанинг ҳолати, текширув-назорат ишлари, текширув-синов натижалари ва ҳ.к. лар белгилаб борилиши керак.
Портлашдан ҳимояланган электр мосламасини ишлатишда қуйидагилар тақиқланади:
- носоз электр мосламасидан фойдаланиш;
- электр мосламасидаги темир кўрсаткичларни олиб ташлаш ёки бўёқлаб юбориш;
- давлат стандартидан ўтказилмаган электр мосламаларини ишлатиш;
- портлаш хавфи бўлган ҳудуддаги портлашдан ҳимояланган электр мосламаларини келишилмаган ҳолда ўзгартириш ва ҳ.к.

16.