Ii. Asosiy qism Antibiotiklarni o’rganish

Reja

I. Kirish

II. Asosiy qism

1. Antibiotiklarni o’rganish

2. Antibiotiklarning klassifikatsiyasi

3. Mikroblarning antibiotiklarga ta’siriga chidamliligi

III. Xulosa

Mikroorganizmlar o’rtasida ontogonizm keng tarqalgan. Evolutsion taraqqiyot natijasida bir tur ikkinchi turning rivojlanishiga to’sqinlik qiluvchi usullarni yaratishga harakat qilib kelmoqda. Aynan shunday faktorlardan biri bu antibiotik hosil qiluvchi mikroorganizmlar tomonidan ishlab chiquvchi antibiotiklardir. Antibiotiklar odam va hayvon organizmida kasallik tug’diruvchi ayrim mikroorganizmlarni nobut qiladi. M-n; streptomitsin turli mikroblarga qarshi, stfilakkok, gazli gangrena qoqshol, botusulim kasallikni qo’zg’atuvchilarga qarshi ishlatiladi.

Antibiotiklarning mikroblarga bo’lgan ta’sirini oshirish uchun bir necha xil antibiotiklarni aralashtirib yoki ularni ximyaviy moddalar bilan birga qo’shib qo’llanilishi lozim. M-n: xlortetrasiklinni albomitsin bilan yoki albomitsinni streptomitsin bilan qo’shib ichak tayoqchasi va parfait qo’zg’atuvchisiga probirkada ta’sir etkaziganda, ular bir birining ta’sirini oshiradi. Lekin ayrim antibiotiklar bunday xususiyatga ega emas. M-n: penitsilin bilan xlorotetrasiklin bir birga qarama qarshi ta’sir qiladi.

Mikroorganizmlarning antibiotiklarga chidamli bo’lishining sababi haligacha to’la aniqlanmagan. Lel, planeles va boshqalar bunday holni turli yo’llar bilan hosil bo’ladi deb tushuntiradi. M-n: ularning aytishlariga ko’ra, penitsillinga chidamli mikroblar penitsilinaza fermenti hosil qilib, penitsillinni parchalaydi.

Mikroblar qobig’ining yuzasida hosil bo’lgan fizikaviy- ximyaviy o’zgarishlarga qarab moddalarni xar xil o’zlashtiradi. M-n: penitsillinga chidamli mikroblar penitsillinni unga chidamsiz mikroblarga nisbatan ancha kam o’zlashtiradi.

Antibiotiklarni (grekcha so’z bo’lib ‘’anti’’ qarshi, ‘’bios’’ hayot degan manoni anglatadi.) ko’pincha qancha tuproqda yashovchi aktinomitsetlar, mog’orlar, sporali va sporasiz mikroblar, o’simlik va hayvon organizmlari hosil qiladi.

Antibiotiklar bir qator sezgir mikroblarga ta’sir etib, ularning rivojlanishi va bioximyaviy aktivligini pasaytiradi. Antibiotiklarning mikroblarga ta’siri har hil bo’lishi mumkin. Bir xil antibiotiklar mikroblarga ta’siri xar xil bo’lishi mumkin. Bir xil antibiotiklar mikroblarga ta’sir etib, ularning ko’payishiga yo’l qoymaydi. Antibiotikning bunday ta’sir etishi bakteriostatik deyiladi. Antibiotiklar mikroblarga kuchli ta’sir etib , ularni. Antibiotikning bunday ta’sir etishi bakteritsid ta’sir etish deyiladi. Ayrim antibiotiklar mikrobni eritib yuborishi ham mumkin, bunday ta’sir etish bakteriolitik ta’sir etish deyiladi. Grammusbat bakteriyalarga ta’sir etuvchi antibiotiklar bilan bir qatorda garm-manfiylarga ta’sir etuvchi antibiotikla ham bor. Agarda antibiotikllar gram-manfiy va gram-musbat mikroblarning ko’pchilik turlariga tasir etsa, bu bakteriyalarga keng ko’lamda ta’sir etuvchi antibiotiklar deyiladi, aksincha o’z turdagi mikroblarga ta’sir etsa- oz ko’lamda ta’sir etuvchilar deyiladi.

Rus olimi V. A.Manassein yashil no’xatning bakteriyalarga ta’sir etishini o’z tajribalarida tasdiqlagan. 1872 yilda esa A.G.Polotebnov yiringli yaralarni mog’or bilan davolagan. M.G.Tartakovskiy tovuqlarning pasterellez kasalligini penitsilum mog’orining mahsuloti bilan davolagan. Angliyalik olim Flemming oziq muhitida rivojlangan yashil mog’oqr atrofida stsfilakkoklarning rivojlanib o’smaganligi, yani ularning ontogonizmini aniqlagan. Sut kislotasi hosil qiluvchi mikroblar sut kislotasini hosil qilishdan tashqari, ulardan yuqori temperature va kislotalarga chidamli va ko’pchilik mikroblarga halokatli ta’sir etuvchi antibiotiklar tayyorlanadi.

Hozirga qadar necha yuzlab antibotiklar topilgan bo’lsa ham, bulardan meditsin va vetirinariyada atiga bir necha o’n turi ishlatilmoqda: buning sababi shuki, ko’pchilik antibotiklar zaxarli xususiyatga ega bo’lib, kasallikni davolaganda ularni qo’’lash mumkin emas. Mog’or zamburug’ining penitsillum va aspergillum gruppalaridan aktiv antibiotiklar tayyorlanadi. Penitsillum mog’oridan penitsillin (Kristal holdagi kaliy tuzli, fenoksimetilin, bitsillin )aspergillum mog’oridan aspergillin, fumigatsin, klavatsin antibiotiklar tayyorlanadi.

Nursimonz amburug’lardan hosil qiluvchi antibiotiklardan streptomitsin, biomitsin, auromitsin, xlormtsetin, tetramitsetin, erotromitsin, neomitsin gruppasi juda aktiv bo’ladi. Batsitratsin, polikiksin, gramitsidin va subtilin bakteriyalar ishlab chiqaruvchi antibiotiklarga kiradi. Bu antibiotiklarning mikroblarga ta’sir etishi zamburug;lardan ilonadigan antibiotiklarga nisbatan ancha kuchsizdir. Hayvon organizmidan olinadigan antibiotiklar quyidagilardan iborat: qondan-eritrin, baliq to’qimalaridan-ekmolin, organizmning turli to’qima va suyuqliklardan(sutda, qon zardobida, tuxumda, so’lakda, ko’z yoshida va boshqalardan) lizotsim antibitiklari hosil bo’ladi.

O’simliklar organizmidan olinadigan antibiotiklar fitonsidlar deyiladi. Hayvon organizmi va o’simliklardan olinadigan antibiotiklar hozircha to’liq o’rganilmagan shu sababli ular juda kam qo’llaniladi.