If. •f с ж ж Салимов КимёВий технодогиянинг асосий караёнАари Во урилмоАпри I зл' Пз

Б ар бот аж л и буглати ш аппар атлари . 
Юкдри т е м п е р а т у ра д а
к а йн а й д иг ан ва ута агрессив э р и т м а л а р — сульфат, хлорид, 
фос ф а т кислотанинг э р ит м а л а р и иситувчи инерт г аз л ар н и нг
бевосита контакта таъ си ри д а б ар б о т а ж л и буг ла тиш а п п ар а т л а р и-
да буг ла тила ди.
Иссикликни яхши у т к а за д иг ан , з а н г л а м а й д и г а н , юкори темпе- 
р а т у р а л а р г а чидамли м а т е р и а л л а р н и топиш кийин булгани учун, 
бундай э р ит м а л а р н и иситувчи агентни девор о р к а ли бериш билан 
б уг ла тиб булмайди. Ички к,исми утга чид амл и ва з а н г л а м а й д и г а н
ма те ри а л (тишт, к е р а м и к плита) б ил ан футеров ка килинг ан 
металл кобикли а п п а р а т л а р д а э р и т ма л а р бевосита тутун г аз л ар и-
нинг а р а л а ш у в и т а ъ с и р и д а буг ла тил а ди . Г аз б е р и л а ди га н барбо- 
т а ж т р у б а л а р и термосилид, г ра фи т ва з а н г л а м а й д и г а н матёри- 
а л л а р д а н т а й ё рл ан а ди .
12. 13-р а е мд а тутунли газ билан и шл ай ди га н б а р б о т а ж л и
буглатгичнинг схемасн курсатилган. Тутунли газ кобикнинг пастки 
кисмига берилади ва б ар б о т а ж л и тур о р ка ли утганида эритманинг 
ичида ма йд а п у ф а к ч а л а р г а а ж р а л а д и ; н а т и ж а д а к а тта иссиклик 
а л ма ши ни ш юзаси хосил булади. Бунда эритувчи ж а д а л л и к б ил ан 
б уг ла ни шг а учрайди. Газ п у фа к ч а л а р и сув б уг л а р и б ил ан 
туйинг андан сунг э ри т ма ни н г юзасига чик.ади; бу пуфакч а-
л а р ёр и л га н д а н кейин буг газ а р а л а ш м а с и н и э ритма н ин г
352

---

устидаги б у ш л и к к а с и л жи ш и учун хи з ма т ки л ад и. Эри т ма ни н г
ус т и д а г и т е м п е р а т у р а э ри т ма т е м п е р а т у р а с иг а н ис ба та н 2— 5°С 
каттарок, булади.
Б а р б о т а ж л и а п п а р а т л а р битта турли ва бир неча с е к ц и я л а р г а 
а ж р а т и л г а н булиши мумкин. Бу н да н т а ш к а р и а р а л а ш т и р г и ч и
б улг а н б а р б о т а ж л и а п п а р а т л а р х а м и шл а т и л а д и.
Б у н д а й а п п а р а т л а р н и н г а ф з а л л и г и — т а й ё р л а ш осон, иш- 
л а т и ш эса кулай. К а м ч и л и г и : ёниш м а хс ул от л а ри т а ъ с и р и д а
б у г л а т и л а ё т г а н э ритма и ф л о с л ан иб колиши мумкин.
Б у г л а т и ш к у р и л м а л а р и н и л о йи х а л а ш ва хи со б ла ш учун 
у л ар н и н г иситиш юзаси а н и к л а н а д и . С ан о ат д а куп а п п а р а т л и
б уг ла т иш к у р и л м а л а р и кенг к у л л а н и лг а н и учун уч а п п а р а т л и
б уг ла тиш к урилмас ини хи соб ла ш у с у л л а ри н и куриб чикамиз. Бир 
а п п а р а т л и к у р и л м а г а н ис ба тан куп а п п а р а т л и к у р и л м а л а р н и н г
у з и г а х о с хусусияти шундаки, б унда ха р битта а п п а р а т учун 
умумий фой да л и т е м п е р а т у р а л а р ф а р к и р а ц и она л т а к с и м л а н и ш и
керак. Х,ар бир а п п а р а т учун бугнинг с а р ф л а н и ш микдори ва 
б у г л а т и л а ё т г а н сув микдори а н ик ла на ди .
Бунда й курилмани хисоблаш учун буглатилиши лозим булган 
эритманинг микдори