Ichki kasallikiar

Qon aylanish tizim i a 'zolarini rentgenologik tekshirishda
b e m o r n i 
e k r a n g a q a r a t i b q o ‘y ib , u n i n g k o 'k r a k q afasi y o r i t i b k o 'r il s a ,
y u r a k n in g b a ’zi boMimlari so y asin ig in a k o 'r is h m u m k in : y u r a k n in g
b a r c h a boM imlarini k o ‘rish u c h u n b e m o r n i y o n b o s h h o la tla r d a , 
y a ’ni b i r in c h i qiya h o l a t d a — b e m o r n i n g o ‘n g y elk asin i e k r a n g a
q a ra tib q o 'y ib va ikkinchisi qiya h o la td a - b e m o m i n g c h a p yelkasini 
e k r a n g a q a r a tib q o ‘y g a n h o ld a te k sh iris h z a ru r.
T ekshirish b o sh id a b e m o r e k r a n g a q a r a tib q o 'y ila d ig a n holat — 
b u old h o la td ir. B u n d a y h o l a t d a sogMom o d a m d a o ‘ng t o m o n d a
ikki ra v o q n i k o ‘rish m u m k i n , b u l a m i n g ustkisini y u q o ri kovak 
venasi soyasi, pastd ag isin i y u r a k n in g o ' n g boMmasi soyasi hosil 
qiladi: c h a p d a n t o ‘rt ra v o q k o ‘rin a d i, u la r d a n b irin c h is i (ustkisi) 
a o r ta soyasiga, ikkinchisi — o ‘p k a a rte riyasi soyasiga, u c h in c h is i — 
y u r a k n i n g c h a p boM m asi q u l o q c h a l a r i s o y a s ig a v a e n g p a s tk i 
to 'r t i n c h i s i y u r a k n in g c h a p q o r in c h a s i soyasiga t o ‘g ‘ri keladi.
A gar b e m o r birinchi qiya h o la td a ( o ‘ng yelkasini ek ran g a q a ra tib ) 
tu rs a , y u r a k n in g o ‘ng k o n tu r i y u q o ri q is m i c h a p y u r a k boMmasi 
s o y a s id a n hosil boMadi. Bu h o l a t d a y u r a k soyasi b ila n u m u r t q a
p o g ‘o n a s i soyasi o ra s id a y o r u g ‘ yoM k o ‘r in a d i, u n i re tr o k a rd ia l 
b o 's h l i q deyiladi. Bu b o 's h l i q y u r a k n in g c h a p boMmasi k a tta la s h - 
g a n d a , to ray ish i yoki b u t u n l a y bekilib qolishi m u m k in .
46

---

Ik k in c h i qiya h o la td a ( c h a p yelka e k r a n g a q a r a g a n d a ) y u ra k n in g
o ‘n g pastki k o n tu ri o ‘n g q o r i n c h a hisobiga hosil boMadi. Y u ra k n in g
h a m m a boMimlari k e n g a y a d ig a n y u r a k k asa llik larid a y u r a k n in g
soyasi h a m m a t o m o n d a k a tta la sh a d i: b u n d a y u r a k boM m alarining 
h a m , q o r i n c h a l a r n i n g h a m p u ls a ts iy a s i s a q l a n i b q o l a d i . A g a r
p e r ik a r d b o ‘shligMda su y u q lik t o ‘p la n s a , u n d a y u r a k soyasi keskin 
k a tta la s h a d i, u n in g k o n t u r l a r i d a n ib o ra t ra v o q la r te k isla n ib , y u ra k
pulsatsiyasi z o ‘rg ‘a b ilin a d i yoki b u t u n l a y b ilin m a y q o ladi.
A o r t a a n e v r i z m i d a p u ls a ts iy a la n a y o tg a n va a o r ta b ila n bogMiq 
boMgan q o ‘s h im c h a soyani kuzatish m u m k in : a o r ta sklerozida unin g
soyasi k en g a y a d i va a n c h a te z k o r boMib q o la d i.
Ovqat hazm qilish tizim i a 'zolarini rentgenologik tekshirish.
Q o rin
b o ‘shligMdagi ichi b o ‘sh o r g a n la r r e n tg e n n u r la r in i b ir xil d a r a ja d a
u sh la b q o la d i, s h u n i n g u c h u n y o ritib k o ‘rilg a n d a ularn i b ir - b ir id a n
ajra tib boMmaydi. M e ’d a - i c h a k yoMini r e n tg e n o lo g ik te k s h iris h d a
b u o r g a n la r ich ig a k o n tr a s t m o d d a l a r d e b a ta lu v c h i va re n tg e n
n u r la r in i tu tib q o lish x u susiyatiga eg a boMgan m o d d a l a r kiritiladi. 
H ozirgi v a q td a sh u m a q s a d d a bariy su lfatdan ken g foyd a la n ilm o q d a.
R e n t g e n o l o g i k t e k s h i r i s h d a n o l d i n b e m o r b i r k u n ilg ari 
k e c h q u r u n va tekshirish oMkaziladigan kuni ertalab tozalovchi h u q n a
qilinadi. T ek sh irish ertalab b e m o r o v q a t y e m a s d a n o ld in oMkaziladi. 
M e ’d a n i te k sh irish d a b e m o r g a s h u y e r n in g o ‘z id a, re n tg e n a p p a ra ti 
e k r a n i o r q a s id a 5 0 — 100 g suv b ila n a r a la sh tirilg a n b ariy sulfat 
b e r il a d i. K o n t r a s t m a s s a n i y u t i s h p a y t i d a r e n t g e n o l o g u n i n g
q iz ilo ‘n g a c h d a n oMishi va m e ’d a g a tu s h ish ig a a h a m i y a t b eradi. 
Q iz ilo ‘n g a c h to r a y g a n h o lla r d a b ariy a r a la s h m a s i to ra y g a n y e r n in g
y u q o ris id a tu tilib q o la d i. M e ’d a b a riy a r a la s h m a s i b ila n toM ganda 
u n i n g shilliq p a rd a si relyefi a n iq la n a d i.
Shilliq p a r d a relyefi kislo ta k a m a y g a n gastrit b ila n o g ‘riyo tg an
b e m o r l a r d a a tro fiy a la n is h i o q i b a t i d a te k isla n ish i yoki kislotaligi 
y u q o ri boMgan gastritli b e m o r l a r d a shilliq p a r d a n i n g g ip e rtro f iy a - 
l a n g a n q a v a tla n is h i n a tija sid a d a g ‘a llanishi m u m k in . M e ’d a yarasi 
m a v ju d boMgan h o lla r d a k o n tra s t m o d d a m e ’d a n i toMdirish bilan
b ir v a q td a shilliq p a r d a d a g i n u q s o n li j o y n i h a m toMdiradi.
S h u n i n g u c h u n h a m r e n tg e n o l o g la r b u n d a y h o l d a , o d a t d a ,
«to k ch a» s i m p to m i n i , y a ’ni y a r a o ‘r n i d a m e ’d a soyasi b o ‘rtigMni 
topishadi. M e ’d a d a o ‘s m a boMganida kontrast aralash m a u n i butu n lay
toM dirm aydi, s h u n in g u c h u n h a m m e ’d a s o y asid a y e tis h m o v c h ilik
r o ‘y b e r a d i, u n i toMish n u q s o n i d e b a ta s h a d i. M e ’d ad a g i kabi o ‘n
47

---

ikki b a r m o q li ic h a k y a ra s id a h a m
« to k c h a » s i m p to m i n i sezish 
m u m k i n .
Y o ‘g ‘o n ic h a k n i te k s h iris h d a ir r ig o s k o p iy a d a n f o y d a la n ila d i. 
B u n d a k o n tr a s t a r a l a s h m a y o ‘g ‘o n ic h a k k a t o ‘g l ri i c h a k o rq a li 
kiritiladi. Y o ‘g ‘o n ic h a k n i r e n tg e n o lo g ik te k s h iris h b e m o r m e ’d a n i 
te k s h iris h d a g id e k ta y y o rla n a d i.