Ichki kasallikiar

Terini k o 'z d a n kech ira yo tg a n d a
u n i n g r a n g ig a , t u r g o r i g a ,
n a m lig ig a , q o n q u y ilg a n y e r la r n in g b o rlig ig a, t u k q o p l a m i n i n g
h o lati va v e n a la r tu rig a a h a m i y a t b erish kerak. T e r in in g rangi, 
a s o s a n , u n d a t o m i r l a r q a y d a r a j a d a riv o jla n g a n lig ig a , t e r in in g
qalinligi va q o n n i n g m o rfo lo g ik tark ib ig a bogMiq. T erid a g i t o m ir la r
turi q a n c h a l i k riv o jlan g an boMsa, bu q o n u n g a qizil ra n g b e rib
35

---

t u r a d i, a g a r te ri q a lin b o ‘lsa, k a p illa rla r tu ri yaxshi riv ojlangan 
b o ‘lishiga q a r a m a y , qizil ra n g u n c h a lik s e z ilm aydi, c h u n k i b u h o ld a
q o n q a lin teri qav a ti o s tid a n yaxshi k o ‘rin m a y d i.
A g a rd a q o n d a u n i b o ‘yo v ch i m o d d a - g e m o g lo b in n in g m iq d o ri 
k a m b o ‘lsa ( k a m q o n l i k d a ) , k a p illa r t o ‘r yaxshi riv o jlan g an ig a yoki 
te r in in g yupqalig ig a q a r a m a y , u r a n g p a r boMadi. D e m a k , te r in in g
ra ngparligi k a m q o n lik k a , u n d a g i t o m ir la r t o ^ i n i n g yaxshi rivojlan- 
m a g a n lig ig a , teri ustki q av a tla ri tin iq lig in in g pasa y ish ig a, s h u n i n g ­
d e k , k o ‘p i n c h a , ja h l c h i q q a n d a , q o ‘r q q a n d a , h u s h d a n k e tg a n d a
yuz b era d ig a n t o m ir la r spastik qisqarishiga bogMiq boMadi. S urunkali 
nefritd a t o m ir la r sp az m i tu r g lu n boMgani u c h u n te rin in g rangparligi 
doimiydir.
T e r i n i n g qizilligi t o m i r l a r n i n g k e n g a y is h ig a bogMiq boMib, 
k o ‘p i n c h a yu zg a q u y o s h va s h a m o l n i n g d o i m iy t a ’sirid an yoki k o ‘p 
ic h k ilik i c h i s h d a n kelib c h i q a d i . B a ’z a n kishi g ‘a z a b l a n g a n d a ,
u y a lg a n d a , h u s h id a n k e t g a n d a va h o k a z o la r d a teri to m ir la r i n i n g
re fle k to r k en g a y ish i m u m k i n , s h u n d a y u z terisi qizil ra n g g a kiradi. 
Y u z n in g t u r g ‘u n qizilligi isitm asi b o r b e m o r l a r d a , a y n iq sa , isitm asi 
b o r k a m q o n b e m o r l a r d a kuza tilad i. 0 ‘p k a sili b ila n o g ‘riy o tg a n
b e m o r l a r b u n g a m isol boMadi, u la rn in g r a n g p a r y o n o q la r id a qizillik 
p a y d o boMadi, b u n i b a ’z a n «sil qizilligi» d e b h a m yuritadilar. B u tu n
te ri va a y n iq sa , y u z n in g k u c h li qizarishi b a ’zi z a h arli m o d d a la r ,
m a s a l a n , a t r o p i n , m o r f i n , a f y u n , a lk o g o l b ila n z a h a r l a n g a n d a
k u z a tila d i.
S ia n o z -
q o n d a r e d u k s i y a l a n g a n g e m o g l o b i n n i n g m u t l a q
m i q d o r i k o ‘p a y i b k e t g a n l i g i m u n o s a b a t i b i l a n t e r i v a s h illiq
p a r d a l a r n i n g k o ‘k im tir - b i n a f s h a r a n g g a kirib q o lish id ir. U m u m i y
va m a h a lliy s ia n o z tafo v u t qilinadi. G a v d a n i n g y u r a k d a n u z o q d a g i 
qism la ri (tirn o q la r , q u lo q s o lin c h a k la r i b u r u n u c h i)d a g i s ia n o z
a k r o s ia n o z d e b ataladi.
U m u m i y s ia n o z y u r a k va o ‘p k a y e tis h m o v c h ilig id a ; v e n o z q o n
o ‘p k a n i c h e tla b o ‘tib arte ril q o n b ila n q o ‘shilib k e ta d ig a n b a ’zi 
t u g lm a y u ra k poroklarida; g e m o g lo b in n i m e tg em o g lo b in g a aylantirib 
q o ‘y a d ig a n m o d d a l a r bilan z a h a r l a n g a n d a p a y d o boMadi. T a n a n i n g
c h e k l a n g a n q i s m l a r i d a p a y d o b o M a d i g a n m a h a l l i y
s i a n o z
v e n a la r n in g tiqilib yoki bosilib q o lg a n ig a bogMiq boMishi m u m k in .