Ichki kasallikiar

6 .6 .2 . C hap boM m ach a-q orin ch a tesh ig in in g
to ra y ish i (m itra l ste n o z )
Etiologiyasi.
Revmatizm, revmokardit, septik endokardit, tu g 'm a
mitral stenozi, mitral stenozi polipi, travm a, yuqum li kasalliklar.
Kasallikni rivojlanish m exanizm i — toraygan c h a p b o ‘lm a c h a -
q o rin c h a teshigi orqali q o n c h a p b o ‘lm a d a n qiyinlik bilan c h a p
qorin c h a g a o ‘tadi, q o n n in g bir qismi c h a p b o ‘lm a d a qolib ketadi 
va unga o bpka venalaridan q o ‘s h im c h a q o n kelib q o ‘shiladi h a m d a
c h a p b o ‘lma kengayadi. Tez orad a kichik doira sistemasida qon 
dim lanish kuzatiladi.
Klinikasi.
B em orlarda jism oniy ish vaqtida nafas qisishi, yurak 
urishi tezlashishi va yurak o ‘ynashi, b a ’zan yurak sohasida o g ‘riqlar 
b o l is h i h a m d a y o ‘tal tutib, k o ‘pin ch a q o n aralash balg‘a m tushishi 
qayd etiladi, tez c h a rc h a b qolishi, klapan teshigi torayib borgan 
sari hansirashi z o ‘rayaveradi. O d a m tinch paytida ha m hansiray- 
veradigan b o ‘lsa (o rto p n o e ), o d a td a , o ‘pka d a talaygina patologik 
o ‘zgarishlar vujudga kelgan b o i a d i . Q o n d im la n is h id a n paydo 
boMadigan pnevm oniya, o ‘pka infarkti, plevra b o ‘shlig‘iga ekssudat 
t o ‘planishi shula r jum lasidandir.
Q o n tuflash o ‘pkada q o n dim lanishidan vujudga kelgan bronxit 
yoki o ‘pka infakti oqibati hisoblanadi. A ritm iya, titroq aritmiya 
ko‘rinishida paydo boMadi. Yurak sohasidagi og‘riqlar har xil darajada: 
sal-pal sanchishdan tortib, ogMr stenokardiya xurujlarigacha boMishi 
m um kin. K o ‘pincha bu ogbriqlar chap venoz teshikning ju d a torayib, 
qon sistolik hajm ining kam ayib q o lganida n kelib chiqadiki, bu 
m iokardning durust o z iq la n m a y qolishiga olib keladi.
B e m o r l a r k o ‘z d a n k e c h ir ilg a n id a , b e m o r l a r n i n g j i s m o n i y
rivojlanishi sust, b o ‘yi pastroq, eti qoch g a n boMadi, lunjlari bilan 
lablari ko ‘karib turadi (sianoz). Yurak uchi zarbi seziladigan soha 
tepasida presistolik titrash — «m ushuk xirillashi»ni payqash mumkin. 
Auskultatsiyada yurak uchi ustida 1 to n kalta tortgan, taqillaydigan 
o ‘pka arteriyasi ustida II to n aksentlangan va ikkiga ajralgan boMadi. 
Mitral klapan ustida presistolik shovqin eshitiladi. Puls kichik, 
ko ‘pincha aritm ik boMadi (titroq aritmiya).
Rentgenda
o ‘pka oldingi-orqa proyeksiyada tekshirilganda o ‘pka 
arteriyasi va c h a p boMma qulogMning Ь о‘п1Ь turganligi k o ‘rinadi. 
Birinchi qiyshiq holatda, y a ’ni b e m o r 45° b u rc h a k ostida o ‘ng 
yelkasi bilan oldinga burilib turgan paytda retrokardial b o ‘shliqda 
kengaygan c h a p boMma ko ‘zga tashlanadi. E K G d a dekstrogram m a, 
titroq aritmiya topiladi.
174

---

Asorati.
Q on tuflash, o ‘pkadan qon oqishi, o ‘pka infarkti, miokard 
infarkti, bosh miya tro m b o z i — falajlik, k o ‘z k o ‘rm ay qolishi, 
eshitishning buzilishi, o ‘tkir o ‘pka shishi, trofik yaralar, gangrena, 
yurak astmasi xurujlari, «kardial» jigar sirrozi, plevrit, pnevmoniya, 
emboliyalar, chap b o l m a d a n chiqqan tromblar, qon oqimiga tushib, 
miya taloq yoki buyrakka, yo b o ‘lmasa o bpkaga tiqilib qolishi mumkin.