Ichki kasallikiar

1.7. Bemorlarni parvarish qilish
Bem orlarni parvarish qilish davolashda j u d a m u h im omildir. 
0 ‘rta tibbiyot xodim i b e m o rn i shifokorning aytganlariga qarab, 
parvarish qilib boradi. Kasai o d a m n in g sog‘lig‘i va hayoti shifokor 
buyurganlarini o ‘rta tibbiyot xodim ining o ‘z vaqtida bajo keltirib 
turishiga, yaxshi parvarish qilib borishiga b o g ‘liq b o ‘lishini esda 
tutish lozim.
0 ‘rta tib b iy o t x o d i m i n i n g a sosiy vazifasi — s h if o k o r n in g
aytganlarini aniq bajo keltirish, j u d a keskin vaziyatda h a m muloyim 
va vazm in b o ‘lish, b e m orda kasallikning tez kunlarda o ‘tib ketishiga 
ishonch uyg‘otish, unga m eh rib o n b o i i s h va davo rejimini buzuv- 
chilarga nisbatan zaruriyatga qarab q a ttiq q o ‘l b o i i s h , shifokorning 
ja m i buyurganlarini bajarish zarurligini b e m orga uqtirib turishdir.
0 ‘rta tibbiyot xodim i b e m o m i parvarish qilish ishiga kichik 
tib b iy o t x o d im in i h a m ja lb qilishi m u m k i n . X o d i m n in g o ‘zi 
ozodalik, puxtalik va vijdonan m e h n a t qilishda n a m u n a b o l is h i , 
davlatimizning asosiy ijtimoiy vazifasi inson salomatligini m uhofaza 
qilishdan i bo rat ekanligi h a m d a kasalliklarga qarshi kurashdek 
oliyjanob ishda o ‘rta tibbiyot xodimi m u h im rol o ‘ynashini hamisha 
esda tutishi lozim.
0 ‘rta tibbiyot x o d im in in g ishida asosiy d e o n to lo g ik qoida 
(tibbiyot deontologiyasi - kasbga a lo q a d o r b u rch haqidagi fandir), 
yuqorida aytib o lilg a n la rd a n tashqari, so‘z bilan dardga shifo berish 
va so‘z bilan boshga balo solish mumkinligini uqib olish kerakligidir.
Fan-texnika evolutsiyasi o ‘rta tibbiyot xodimining ish amaliyotiga 
ham kirib kelgan: bemorni radioapparatura yordamida ancha naridagi 
p o std a n kuzatib borish, y o r u g li k signalizatsiyasi, b e m orlarning 
parvarishi ja r a y o n id a g i «kichik m exanizatsiya» sistem asi o ‘rta 
tibbiyot xodim i m e h n a tin i yengillatib, m aqsadga m uvofiq qilib 
q o ‘yadi.
27

---

1.8. Shoshilinch yordam k o ‘rsatish tizimi
Keyingi yillarda 0 ‘zbekiston t a ’lim va sogMiqni saqlash tizimida 
katta o^garishlar ro ‘y berdi. Islohotlarning eng m uhim yo ‘nalish- 
laridan biri shoshilinch tibbiyot xizmatining shakllanishidir. Turli 
bosqichlarda shoshilinch yordam ni tashkillashtirish, diagnostika va 
davolash usullariga, kadrlar tayyorlash va o ‘qitishga zam onaviy 
yondashish 15—20 yil oldin boNganidan k o ‘p jihatdan farq qiladi. 
0 ‘z - o ‘zidan shoshilinch tibbiyot xizmati xodimlariga, shifokorlarga 
h am da o ‘rta tibbiyot xodimlariga talablar kuchaydi. 0 ‘rta tibbiyot 
x o d im in in g roli sezilarli ortdi. H olbuki, k o ‘pchilik rivojlangan 
mamlakatlarda gospitalizatsiyagacha b o ‘lgan bosqichda shoshilinch 
yordam ko‘rsatish o ‘rta tibbiyot xodimlari zimmasiga yuklanadi. Baxtsiz 
h o d isa la r G arohatlanish, suyak sinishi, kuyish, z a h a rla n is h , to k
urishi va h.k.) va t o ‘satdan o ‘tkir kasallik - hayotga xavf soladigan 
holatlar (hushdan ketish, yurak sanchig‘i va boshq.) ro‘y berganda, 
kechasi-yu kunduzi k o ‘rsatiladigan yordam turi 
shoshilinch yordam
ko'rsatish
deyiladi. Shoshilinch yordam hodisa yuz bergan joyda 
(ko‘chada, uyda, ishda), bemorni kasalxonaga olib keta turib va tez 
h a m d a s h o s h ilin c h tibbiy y o r d a m i b e riladiga n s h if o x o n a la rd a
ko‘rsatiladi.
Kasalxonagacha shoshilinch yordam ko ‘rsatish xizm atini tez 
tibbiyot xizmati xodimlari amalga oshiradi (shahar tez tibbiy yordam 
ko‘rsatish shoxobchalarida). Tez tibbiy yordam k o ‘rsatish xodimlarini 
chaqirish u c h u n yagona telefon raqami (103) joriy etilgan.
Tez tibbiy yordam shoxobchasi xodimlari m ehnatga qobiliyat- 
sizlik varaqalari, sud-tibbiy eksperti xulosalari, shuningdek, bem or- 
larga yoki qarindoshlariga yozma m a ’lumotlar berish huquqiga ega emas. 
Shoshilinch tibbiy yordam barcha davolash-profilaktika muassasa- 
larida ko‘rsatilishi shart. Qishloq joylarda kunning istalgan paytida tez 
tibbiy yordam k o ‘rsatish, shifokorlar va o ‘rta tibbiyot xodimlari 
zimmasiga yuklangan. Olis va borish qiyin b o ‘lgan joylarda sanitariya 
aviatsiyasi vositalari bilan shoshilinch tibbiy yordam ko‘rsatiladi.
T e z tibbiy y o rd am m ashinalari radiolashtirilgan b o ‘lib, ikki 
t o m o n la m a telefon aloqasi bilan t a ’m in lan g a n , nafas va narkoz 
berish a p p a ra tla ri, kislorod ingalatorlar va e le ktrokardiograflar 
bilan jihozlangan. S h a h a rd a va yirik qishloq h u d u d la rid a ixtisos- 
lashtirilgan brigadalar: r e a n im a ts io n , k ardiologik, ne vrologik, 
toksikologik, pediatriya, intensiv terapiya brigadalari tashkil etilgan. 
Bu — uyda va y o ‘lda keta turib, ixtisoslashtirilgan tibbiy yordam
k o ‘rsatishga im k o n beradi.
28

---

2-bob.