Ichki kasallikiar

4 .2 4 . M e ’da suyuqligini tekshirish
M e ’da suyuqligini tekshirishda elastik rez in ad a n tayyorlangan 
y o ‘g ‘o n z o n d d a n foydalaniladi. Z o n d n in g uzunligi 70—75 sm, 
diam etri 10— 12 m m , teshigi tax m in a n 8 m m . Z o n d n in g m e ’daga

---

kiruvchi uchi d u m aloqla shga n b o ‘lib, butunlay berk, u n d a n sal 
yuqoriroqda, bir-biriga qarama-qarshi to m onda ikkita oval teshik bor. 
Z o n d n in g yopiq to m o n i 40 sm yuqoriroqda belgi b o ‘lib, bu kurak 
tishdan m e 'd a kardiasigacha b o i g a n m asofani ko ‘rsatadi. Z o n d
m e 'd a g a kiritilishidan oldin, yuvib qaynatiladi. Qaynatilgan zond 
suvda saqlanadi, chunki u h o l li g id a m e ’daga oson kiritiladi. Agar 
b e m o rd a olinadigan yasam a tish b o l s a , z o n d yuborishdan oldin 
uni olib q o ‘yish kerak. Z o n d quyidagicha kiritiladi: b e m o r stulga 
suyanib o l i r a d i , b u n d a u boshini b i rm u n c h a oldinga engashtirib, 
o g ‘zini katta oc h ib , tilini chiq a rib turishi kerak. T ekshiruvchi 
b e m o r n in g yon t o m o n id a turib, o ‘ng q o ‘li bilan z o n d n in g uch 
qism idan ushlaydi.
C h a p q o lin in g ko ‘rsatkich b a r m o g l va o ‘rta b a r m o g l yordamida 
ustiga to za d oka q o ‘yilgan tilni b i rm u n c h a oldiga va pastga bosadi. 
Z o n d til ustiga q o ‘yilgan barm oqlar orasidan qizilo‘ngachga kiritilib, 
45—50 sm ichkariga asta itariladi, b u n d a be m o r uni yutishga harakat 
qilishi kerak. Qaytarib tashlashning oldini olish u c h u n bem orga 
burun orqali c huqur nafas olish tavsiya etiladi. Qusuq kelgan hollarda 
b e m o r n in g boshini darhol oldinga egish kerak, c h u n k i qusuq nafas 
y o lla rig a ketib qolib, ularni bekitib q o ‘yishi m u m k in . T oza idishga 
y i g l b olingan qusu q laboratoriyada tekshirilishi kerak.
Z o n d kiritilgandan s o ‘ng uning erkin uchi m e ’daga narsalar 
t o lplanadigan idishga tushirilib q o ‘yiladi. Agar u darhol ajralib 
c hiqa qolm asa, b e m orga kuchanish tavsiya etiladi va bir vaqtning 
o ‘zida q o rin n in g m e ’d a d a n pastroq qismiga bosiladi. Agar b u n d a
h a m m e ’da ichidagi narsalar ajralm asa, z ond oldi-orqaga biroz 
harakat qildiriladi, s h u n d a n s o ‘ng b e m o rn in g ko ‘ngli aynib, qusgisi 
keladi va bu hoi m e ’da ichidagi narsalarning z ond orqali chiqishiga 
y ordam beradi.
A gar s h u n d a n keyin h a m m e ’d a d a n h e c h narsa chiqm a sa, 
d e m a k , m e ’da ichi b o ‘sh b o i a d i . O d a td a , n a h o rd a m e ’dad a n oz 
m iq d o rd a 20—30 ml suyuqlik olinadi. Agar m e ’d a d a n c h iqqan 
narsaning m iqdori k o ‘p, m asalan, 50 ml va u n d a n ortiq b o l s a ,
b u , p a to lo g ik h o l a t d a n , y a ’ni g ip e r s e k re ts iy a d a n yoki m e ’da 
b o ‘shalishining qiyinlashganidan, m e ’da chiqish joyining toray- 
ga nidan dalolat beradi. Oxirgi holda m e ’d a d a n c h iqqan narsalar 
orasida 12 soat va u n d a n h am a w a l yeyilgan ovqatlarni k o ‘rish 
m u m k in .
89

---

M e ’daga quyidagi hollarda zond kiritish m u m k in emas:
1) b e m o rd a aorta anevrizm asi borligi g u m o n qilingan hollarda, 
chunki z ond anevrizm a bosimi t a ’sirida yupqalashgan qizilolngach 
devorini teshib yuborishi oqibatida, o ‘limga olib boruvchi qon 
ketish sodir b o l i s h i m u m k in ;
2) o ‘tkir ezofagitlarda (kimyoviy va te rm ik t a ’sirlar) b u n d a asta 
kiritilmagan z o n d qizilo‘ngach devorini teshishi va kuchli qon 
ketishini keltirib chiqarishi m um kin;
3) o ‘pka va yurakning og‘ir kasalliklarida va um urtqa bilan ko^krak 
qafasi oraligida y a llig la n ish jarayoni kechayotganda;
4) hom iladorlikning oxirgi m uddatlarida;
5) arterial bosim yuqori b o l g a n d a ;
6) m e ’d a d a n q o n ketganidan s o ‘ng o rad a n k o ‘p vaqt o ‘tm agan 
b o l s a .