Ichki fotoeffekt

IV. Tashqi fotoeffektga asoslangan asboblar. Fotoelementlar
Fotoeffekt hodisasi asosida yorug‟lik energiyasini elektr energiyasiga aylantiruvchi asboblar – fotoelementlar deyiladi. Amalda tashqi fotoeffekt hodisasi asosida ishlaydigan fotoelementlardan keng foydalaniladi. Ulardan eng ko‟p tarqalgani – vakuumli va gaz to‟ldirilgan fotoelementlar.
Vakuumli fotoelementlar. Ichidan havosi so‟rib olingan shisha ballonning yorug‟lik tushadigan sirti yorug‟likka sezgir yupqa qatlam bilan qoplanadi. Bu qatlam, odatda ishqoriy metallarning turli birikmasidan iborat bo‟lib, katod vazifasini o‟taydi (2.4-rasm).
Ballon ichiga yorug‟lik o‟tishi uchun maxsus shishadan uncha katta bo‟lmagan shaffof O “darcha‟‟ qoldiriladi. Ballon markaziga A metall halqa – anod o‟rnatiladi. K yorug‟lik sezgir qatlamdan va A halqadan elektr tarmoqqa ulash uchun ulash uchlari chiqariladi. Yorug‟likning sezgir qatlami sifatida ko‟pincha surma – seziyli qotishmalardan foydalaniladi, chunki bunday metallarning chiqish ishi kichik va ular ko‟rinuvchi yorug‟likda ham ishlayveradi.
Shuningdek, faqat ultrabinafsha yorug‟likka sezgir bo‟lgan fotoelementlar ham tayyorlanadi. Tashqi fotoeffektli fotoelementlarda nurlanish energiyasining faqat bir qismigina elektr energiyasiga aylanadi, shuning uchun ulardan elektr energiyasi manbai sifatida foydalanilmaydi. Odatda, bunday fotoelementlar ko‟rinadigan va ultrabinafsha nurlar hosil qilgan signallar yordamida elektr zanjirlarni avtomatik boshqarishda ishlatiladi (masalan, avtomatik ishlovchi kalitlar). Tashqi fotoeffektli fotoelementlarning afzalliklari ularning noinersialligi (t=10-6ч10-7 s) va fototok kuchining nurlanish intensivligiga chiziqli bog‟lanishidir. Bu esa fotoelementlardan fotometrik kattaliklarni o‟lchashda foydalanish imkoniyatini yaratadi. O‟z navbatida, tashqi fotoeffektli fotoelementlarning kamchiligi ham mavjud. Fotoelement yordamida hosil qilinadigan toklar juda kichik to‟lqinli uzun nurlanishlarga yetarlicha sezgir bo‟lmasligi va tayyorlanish tehnologiyasining murakkabligi ularning kamchiliklariga kiradi.