I. ЎҚув материаллар 1 фандан лекциялар курси

Таянч иборалар: юқори даражада ривожланаётган, ўртача даражада ривожланаётган, паст ривожланган мамлакатлар, “ЯИД”, ЯИМ ўсиш суръатлари, ташқи савдо айланмасининг ўсиши, экспортга йўналтирилган ва импортни қоплаш сиёсатлари.
9-мавзуга қисқача хулоса:
ХХ асрнинг 50-йилларидан сўнг жаҳон иқтисодиёти ва халқаро иқтисодий муносабатларни ривожланишининг аҳамиятли томонларидан бири, мустамлака ва қарам мамлакатларнинг (Осиё, Африка ва Лотин Америкаси мамлакатлари) роли ва аҳамиятини иқтисодий жиҳатдан кучайиб бораётганлигидир. Ушбу мамлакатлар ҳозирги кунда жаҳон иқтисодиётида ривожланаётган мамлакатлар ёки озод этилган мамлакатлар, “Учинчи дунё мамлакатлари”, “жануб мамлакатлари”, “периферия мамлакатлари” сифатида тилга олинади. Ривожланаётган мамлакатларнинг барчасига хос бўлган умумий хусусиятлар – иқтисодиётнинг кўп укладли характерга эгалиги, ишлаб чиқариш кучлари ривожланишининг паст даражадалиги, саноат, қишлоқ хўжалиги ва ижтимоий инфраструктуранинг қолоқлиги, иқтисодий ривожланиши жаҳон хўжалиги тизимига (айниқса – етакчи мамлакатларга) қарамлиги, капитализмни периферик характер касб этиши ва бошқалар.
Жаҳон иқтисодиёти ва ХИМда “янги индустриал мамлакатлар” (“ЯИД”) ривожланаётган мамлакатларнинг кўпчилигида иқтисодий ривожланиш параметрларининг барча тизимлари бўйича ажралиб туради. Яъни, уларнинг ривожланиши “янги индустриал” ривожланиш модели сифатида мавжудлигидир.
Трансмиллий компаниялар ривожланаётган мамлакатларда юксак иқтисодий ўзгаришларни вужудга келтираётганлиги билан бир қаторда, ушбу мамлакатларнинг техник тараққиётининг ички ривожланиш омилларининг ривожланишига ҳам жуда катта имкониятлар очиб бермоқда.


Назорат учун саволлар:

1. 
   Ривожланаётган мамлакатлар гуруҳига кирувчи давлатларни тавсифлаб беринг.
   
2. 
   Жаҳон иқтисодиётида ривожланаётган мамлакатлар неча гуруҳга бўлиб ўрганилади?
   
3. 
   Ривожланаётган мамлакатлар иқтисодиётига ҳос бўлган умумий хусусиятларни ҳарактерлаб беринг.
   
4. 
   Ривожланаётган давлатлар учун хорижий инвестицияларни жалб этиш қандай аҳамият касб этади.