I. R. Asqarov, N. Х. Тo‘хтaboyev, K. G‘. G‘opirov umumiy o‘rta maktablar 7-sinf Kimyo darsligidan foydalanish uchun meтodik qo‘llanma

Ammoniy nitrat NH₄NO₃.

Ammoniyli selitra nomi bilan qishloq xo‘jaligida ishlatiladi. Farg‘ona azotli o‘g‘itlar korxonasida sun’iy tarzda ishlab chiqariladi.

Sanoatda turli metallar va boshqa tuzlarni olishda ham tuzlardan keng foydalaniladi. Masalan, temirning sulfidli tuzlaridan cho‘yan va po‘lat olinadi.
Uyga vazifa:

1. 
   Darslikdan §56 ni o‘qish.
   
2. 
   Тayanch iboralarni izohlash.
   
3. 
   Savol va topshiriqlarni bajarish.
   
4. 
   Keyingi mavzuga tayyorgarlik ko‘rish.
   

63-DARS. HISOBLASHGA DOIR MASALALAR YECHISH
Darsning maqsadi: O‘quvchilarda masala yechish, nazariy bilimlarni masala va mashqlar yechishda qo‘llay olish malakalarini shakllantirish va rivojlantirish.
Darsda yechiladigan masalalar oddiy hisoblashlardan iborat bo‘lmasdan o‘rganilgan nazariy bilimlarni mustahkamlashga va rivojlantirishga qaratilgan bo‘lishi kerak.

1. 
   30,4 g temir (II)-sulfat tuzi eritmasiga rux bo‘laklari solindi. Reaksiya to‘liq sodir bo‘lgan deb hisoblab, reaksiya natijasida necha g temir ajralib chiqqanligini aniqlang.
   

Yechish. Тuzlar bilan faol metallar orasida o‘rin olish reaksiyasi sodir bo‘ladi.

J:11,2 g Fe

2. 
   9,8 g sulfat kislota bo‘lgan eritmaga 4 g NaOH bo‘lgan eritma quyildi. Natijada qanday va qancha tuz hosil bo‘ladi?
   

Yechish. 1) Sulfat kislota bilan natriy gidroksid orasida reaksiya ikki xil yo‘nalishda sodir bo‘ladi.

Agar: 1 mol sulfat kislotaga 2 mol NaOH to‘g‘ri kelsa, ya’ni 1:2 mollar nisbatida bo‘lsa, o‘rta tuz hosil bo‘ladi.

2 mol sulfat kislotaga 2 mol NaOH to‘g‘ri kelsa, ya’ni 1:1 mollar nisbatida bo‘lsa, nordon tuz hosil bo‘ladi.
9,8 g sulfat kislota 0,1 mol;

4 g natriy gidroksid 0,1 mol

Reaksiya uchun sulfat kislota bilan natriy gidroksidning mollar nisbati ko‘rinib turibdiki, 1:1 nisbatda, demak nordon tuz hosil bo‘ladi.



J: 12 g NaHSO₄ hosil bo‘ladi.

3. 
   Simob (II)-nitrat tuzi bo‘lgan eritmaga oddiy modda «A» ta’sir ettirildi. Natijada havo rangli eritma hosil bo‘ldi. Hosil bo‘lgan havo rangli eritmaga o‘yuvchi natriy ta’sir ettirilganda cho‘kma tushda. Cho‘kma qizdirilganda, qora rangli birikma hosil bo‘lgan. Bu qora rangli modda vodorod yordamida qaytarilganda dastlabki «A» moddani hosil qiladi. «A» moddani aniqlang.
   

Uyga vazifa:

1. 
   O‘tilgan mavzularni takrorlash.
   
2. 
   Keyingi mavzuga tayyorgarlik ko‘rish.