I pedagogika

bilimi, muomalasi va boshqalar.


12

Umuminsoniy qadriyatlar sifatida tilga olinuvchi ma‘naviy va axloqiy

qadriyatlar: yaxshilik; nafosat, saxiylik, ezgulik, adolat, or-nomus, vijdon, do„stlik; muhabbat; vatanparvarlik, oliyjanoblik va hokazo kabi qadriyatlar ham mavjudki, ushbu qadriyatlarga nisbatan teskari ma‘noni anglatadigan yomonlik, hunuklik, chaqimchilik, g‗iybatchilik, yolg‗on, tengsizlik, adolatsizlik, nafrat, vatanpurufshlik, hiyonat va boshqalar hayotda uchrab turadiki, ular yuqoridagi ijobiy qadriyatlarning qadri baland bo‗lishiga olib keladi.

Umuminsoniy qadriyatlar jamiyatning ma‘naviy-siyosiy, ijtimoiy, iqtisodiy jihatlari bilan bog‗liqlikda ham namoyon bo‗ladi. Masalan, an‘analar xuddi shunday qadriyat sanaladi. Chunki an‘analarni ijtimoiy hayotning barcha sohalarida uchratish mumkin.

Bugungi kunda axloqiy qadriyatlar umumilliy qadriyat sifatida tilga olinmoqda. Negaki, axloq jamiyatda yashovchi kishilarni tartib –intizomga chorlovchi mezon hisoblanadi. Ayrim mamlakatlarda sodir bo‗layotgan axloqsizlik holatlarining yuzaga kelishi axloqiy qadriyatlarni yoshlarga o‗rgatishning ayni vaqti ekanligi bildiradi.

Shuningdek, yosh avlodga barchamiz uchun yagona vatan hisoblangan Ona Sayyoraning umummilliy qadriyat ekanligini anglatishimiz, uning sofligi, boqiyligi uchun qayg‗urmoq lozimligini tarbiyalab borishimiz kerak. Bunda ilk bor o‗quvchilarda o‗z vatani, shahar-qishlog‗i, mahallasini qadrlash, sevish, asrab-avaylash to‗yg‗usini shakllantirishimiz kerak bo‗ladi.

Demak, umuminsoniy qadriyatlar va ularning asosiy shakllari xilma-xil tarzda va turli darajalarda namoyon bo‗ladigan, g‗oyat murakkab, mazmunan nihoyatda boy va keng qamrovli ijtimoiy tushunchalardir.

13