Respublikamizning bankrotlikka oid Qonunchiligiga asosan kreditorlar talablarini quyidagi navbatlarning ketma-ketligida qondiriladi:
Sud xarajatlarini, sud boshqaruvchilariga haq to‘lash bilan bog‘liq xarajatlarni, kommunal xizmatlar va foydalanish xarajatlariga oid joriy to‘lovlarni, qarzdorning mol-mulkini sug‘urta qilish xarajatlarini qoplash, shuningdek qarzdorning bankrotlik to‘g‘risidagi ish qo‘zg‘atilganidan keyin yuzaga kelgan majburiyatlariga doir talablarni hamda qarzdor qaysi fuqaroning hayoti yoki sog‘lig‘iga zarar etkazilganligi uchun qonun hujjatlariga muvofiq javobgar bo‘lsa, ana shu fuqaroning talablarini qondirish navbatdan tashqari tarzda amalga oshiriladi.
Majburiy to‘lovlarni hamda ish haqi to‘lash uchun pul mablag‘lari berilishini nazarda tutuvchi to‘lov (ijro) hujjatlari bo‘yicha, alimentlarni undirish to‘g‘risidagi talablarni qondirish uchun hisobvaraqdan pul mablag‘larini o‘tkazishni yoki berishni nazarda tutuvchi ijro hujjatlari bo‘yicha, mualliflik shartnomalari yuzasidan haq to‘lash bo‘yicha, qarzdorning mehnatga oid munosabatlar va ularga tenglashtirilgan huquqiy munosabatlardan kelib chiquvchi majburiy to‘lovlar hamda talablar bo‘yicha majburiyatlari bir xil - teng darajada bajarilishini ta’minlaydigan, shuningdek jinoyat yoki ma’muriy huquqbuzarlik oqibatida fuqarolarning mol-mulkiga etkazilgan zararning o‘rnini qoplashga doir talablari birinchi navbatda qondiriladi.
Majburiy sug‘urta bo‘yicha talablar, shuningdek banklarning kreditlari va bank kreditlari sug‘urtasi bo‘yicha talablar ikkinchi navbatda qondiriladi.
Kreditorlarning garov bilan ta’minlangan talablari uchinchi navbatda qondiriladi.
Kreditorlarning garov bilan ta’minlanmagan talablari to‘rtinchi navbatda qondiriladi.
Aksiyalar egalarining talablari beshinchi navbatda qondiriladi.
Qolgan barcha talablar oltinchi navbatda qondiriladi.
Har qaysi navbat bo‘yicha talablar oldingi navbat talablari to‘la qanoatlantirilganidan keyin qondiriladi.
Undirib olinayotgan summa bir navbatning barcha talablarini to‘la qondirishga yetarli bo‘lmasa, bu talablar har bir undiruvchi olishi lozim bo‘lgan summaga mutanosib ravishda qondiriladi.
Qarzdorning mol-mulki inventarizatsiya qilinganidan va baholanganidan keyin tugatish boshqaruvchisi, ushbu mol-mulkni ochiq kim oshdi savdosida sotishga kirishadi. Qarzdorning mol-mulkini sotish tartibi va muddatlari (jadvali) kreditorlar yig‘ilishi yoki kreditorlar qo‘mitasi tomonidan ma’qullangan bo‘lishi kerak.
Tugatish boshqaruvchisi kreditorlar bilan kreditorlarning talablari reestriga muvofiq hisob-kitob qiladi. Pul mablag‘larini kreditorning hisob varag‘iga o‘tkazish imkoniyati bo‘lmasa, unga tegishli summa qarzdor joylashgan yerdagi (yashash joyidagi) notarius yoki sud depozitiga tugatish boshqaruvchisi tomonidan o‘tkazilib, bu haqda kreditorga xabar qilinadi. Mazkur summa notarius yoki sud depozitiga o‘tkazilgan paytdan e’tiboran uch yil ichida kreditor tomonidan olinmasa, bu summa tegishincha notarius yoki sud tomonidan davlat byudjetiga o‘tkaziladi.
Tugatishga doir ish yuritishni boshlashning e’lon qilingan ma’lumotda belgilangan kreditorlar talablarini taqdim etish muddati tugaganidan keyin kreditorlar tomonidan bildirilgan talablar, shuningdek tugatishga doir ish yuritish boshlanganidan keyin yuzaga kelgan majburiy to‘lovlar bo‘yicha talablar, ular qaysi muddatda taqdim etilganidan qat’i nazar, qarzdorning belgilangan muddatda bildirilgan kreditorlar talablari qondirilganidan keyin qolgan mol-mulklaridan qondiriladi.
Qondirilgan talablar, shuningdek voz kechish haqi to‘g‘risida bitimga erishilgan talablar yoki tugatish boshqaruvchisi tomonidan hisobga olinishi bildirilgan yoxud majburiyatlarni tugatishning boshqa asoslari bo‘lgan talablar kreditorlarning qanoatlantirilgan talablari deb hisoblanadi.
Talabni hisobga olish, shuningdek voz kechish haqi orqali talabni qanoatlantirishga faqat bildirilgan talablarni qondirishning navbati va nisbati prinsipiga rioya etilgan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Voz kechish haqi to‘g‘risida bitim imzolash yo‘li bilan kreditorlar talablarini qanoatlantirishga mazkur bitim kreditorlar yig‘ilishi yoki kreditorlar qo‘mitasi bilan kelishilgan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Tugatishga doir ish yuritishda qarzdorning majburiyatlarini yangilash to‘g‘risida bitim tuzish yo‘li bilan kreditorlar talablarini qanoatlantirishga yo‘l qo‘yilmaydi.
Kreditorlarning qarzdor mol-mulki yetarli bo‘lmaganligi sababli qondirilmagan talablari ham qanoatlantirilgan talablar deb hisoblanadi. Tugatish boshqaruvchisi tomonidan kreditorlarning tan olinmagan talablari ham, agar kreditor xo‘jalik sudiga murojaat etmagan bo‘lsa yoki bunday talablar xo‘jalik sudi tomonidan asossiz deb topilgan bo‘lsa, qanoatlantirilgan talablar deb hisoblanadi.
Tugatish boshqaruvchisi kreditorlarning talablari reestriga kreditorlar talablari qanoatlantirilganligi to‘g‘risidagi ma’lumotlarni kiritadi.
Tugatish boshqaruvchisi qarzdorning kreditorlar talablari qanoatlantirilganidan keyin qolgan mol-mulki, shuningdek qarzdorning sotishga taklif qilingan, lekin tugatishga doir ish yuritish mobaynida realizatsiya qilinmagan mol-mulki to‘g‘risida kreditorlar mazkur mol-mulkni o‘z talablarini qanoatlantirish uchun qabul qilishni rad etgan taqdirda va agar qarzdorning muassislari (ishtirokchilari) yoki qarzdorning mol-mulki egasi kreditorlarning talablari qanoatlantirilganidan keyin qolgan mol-mulkka bo‘lgan huquqlari to‘g‘risida ariza taqdim etgan bo‘lmasa, mahalliy davlat hokimiyati organlarini xabardor qiladi.
Mahalliy davlat hokimiyati organlari xabarnoma olingan paytdan e’tiboran bir oylik muddat ichida mol-mulkni balansga oladi va uni saqlab turishga doir barcha xarajatlarni qoplaydi. Mol-mulkni qabul qilishdan bosh tortilgan yoki qabul qilishdan bo‘yin tovlangan taqdirda tugatish boshqaruvchisi tegishli organni mazkur mol-mulk qabul qilishga undash to‘g‘risidagi ariza bilan xo‘jalik sudiga murojaat etishga haqli. Xo‘jalik sudi mol-mulk topshirilganligi to‘g‘risidagi hujjatlar asosida tugatishga doir ish yuritishni tamomlash haqida ajrim chiqaradi.
Tugatishga doir ish yuritish taomilini o‘tkazish natijalari to‘g‘risida tugatish boshqaruvchisi tomonidan taqdim etilgan hisobot ko‘rib chiqilganidan keyin xo‘jalik sudi tugatishga doir ish yuritish tamomlanganligi haqida ajrim chiqaradi va tugatish boshqaruvchisi zimmasiga mazkur ajrimni yuridik shaxslarni davlat ro‘yxatidan o‘tkazuvchi organga o‘n kun ichida taqdim etish majburiyatini yuklaydi.
Xo‘jalik sudining ajrimi yuridik shaxslarning yagona davlat reestriga qarzdor tugatilganligi to‘g‘risida yozuv kiritilishi uchun asos bo‘ladi. Reestrga tegishli yozuv xo‘jalik sudining mazkur ajrimi taqdim etilgan paytdan e’tiboran uch kundan kechiktirmay kiritilishi lozim.
Yuridik shaxslarning yagona davlat reestriga qarzdor tugatilganligi to‘g‘risidagi yozuv kiritilgan paytdan boshlab, tugatish boshqaruvchisining vakolatlari tugatilgan, tugatishga doir ish yuritish tamomlangan, qarzdor esa tugatilgan deb hisoblanadi.
Tayanch so‘zlar: bankrotlik alomatlari, sud sanatsiyasi, sudgacha sanatsiya, tashqi boshqaruv, kelishuv bitimi, kuzatuv
Mustahkamlash uchun savollar
Bankrotlik taomillarining turlari va tarkibini aytib bering.
Bnkrotlik alomatlari qay tarzda vujudga keladi?
Sud anatsiyasi nima?
Sud tomonidan bankrotlik to’g’risidagi ish qo’zg’atilgan kundan boshlab qo’llaniladigan birinchi sud taomili nima deb ataladi?
Kelishuv bitimini tuzish tartibini aytib bering.
Sanatsiya qiluvchi boshqaruvchi huquqlari va majburiyatlarini aytib bering.
