I. N. Ismanov, J. X. Kambarov, M. M. Turdaliyeva korxonalarda inqirozga qarshi boshqaruvni tashkil etish

5.3-jadval

Bankrotlikni tashxislash ko‘rsatkichlari tizimi

Ko‘rsatkichlar	Formula	Ko‘rsatkichlarning holati
		1-guruh	2-guruh	3-guruh
Biver koeffitsienti	(Sof foyda+Amortizatsiya) / Uzoq muddatli va qisqa muddatli majburiyatlar	0.4-0.45	0.17	-0.15
Joriy likvidlik koeffitsienti	Joriy aktivlar/Joriy majburiyatlar	≥3	2-2.25	≤1.0
Moliyaviy leverej	Uzoq va qisqa muddatli majburiyatlar/Jami aktivlar	≤35	≥50	≥80
Sof aylanma mablag‘larni jami aktivlar bilan qoplanish koefitsienti	Xususiy noaylanma kapital / Jami aktivlar	0.4	≥0.3	0.06
Iqtisodiy rentabellik	Sof foyda / jami balans	≥8	≥2	≤1.0

Inqirozni baholashning omilli modellaridan tashqari, ko‘rsatkichlarni holati bo‘yicha guruhlarga bo‘lib ularga ball berib chiquvchi modellar ham mavjud. Jahonda bunday modellarning eng taniqlisi Biver ko‘rsatkichlar tizimi hisoblanadi. Mazkur model ham o‘zida 5 ta formulani mujassamlashtirgan bo‘lib, har bir formula o‘z reytingiga ega. Hisob-kitob oxirida barcha ballar qo‘shib chiqiladi va korxonaga inqirozning hatar darajasi topiladi. Bu xulosa guruhlar yordamida aniqlanadi.

O‘tkazilgan tadqiqotlardan ko‘rinib turibdiki, mazkur modellarni qo‘llash uchun iqtisodiyoti rivojlangan davlatlar qo‘l keladi. Iqtisodiyoti rivojlanayotgan davlatlarda yuqoridagi modellardan foydalanishda ularga yangidan ishlov berish lozim.
Tayanch so‘zlar: korxona tuzilmasi, tashxislash korxona moliyaviy mustahkamligi, moliyaviy reyting, hayotiylik sikli
Mustahkamlash uchun savollar

1. 
   ”Tashxislash” atamasini tushuntirib bering?
   
2. 
   Korxonani inqirozga qarshi boshqaruvda tashxislash qanday amalga oshiriladi?
   
3. 
   Korxonani reyiting asosda baholash qanday bo‘ladi?
   
4. 
   Y.P.Jarkovskaya tashxislashning maqsadini qanday izohlagan?
   
5. 
   Tashxislashga qo’yilgan talablar nimalardan iborat?
   
6. 
   Korxonalarni moliyaviy mustahkamligiga ko’ra taqsimlash uchun qaysi formulalardan foydalaniladi?
   
7. 
   Inqirozni aniqlashning omilli modellarini aytib bering?