I маъруза машғулотлари

Фойдаланилган адабиётлар

1. 
   Мирзиёев Ш.М. Эркин ва фаровон, демократик Ўзбекистон давлатини биргаликда барпо этамиз. Т.: Ўзбекистон, 2016. -53 б.
   
2. 
   Мирзиёев Ш.М. Буюк келажагимизни мард ва олижаноб халқимиз билан қурамиз. Т.: Ўзбекистон, 2017. - 484 б.
   
3. 
   Пўлатова Д., Иззетова Э. Философия. – Т.: Шарқшунослик, 2012. 340 б.
   
4. 
   Фалсафа. Ахмедова М. Таҳрири остида. – Т.: ЎФМЖ, 2006
   
5. 
   Falsafa. Mamashokirov S. Tahriri ostida. – T.: Sharq, 2005.
   
6. 
   Фалсафа. Ўқув қўлланма. Э.Юсупов таҳрири остида. –Т.: “Шарқ”, 1999.
   
7. 
   Шермуxамедова Н. Фалсафага кириш. – Т.: Ношир, 2012. 320 б.
   
8. 
   Юлдашев С.А. Антик фалсафа. Т. 1999.
   

Интернет сайтлари:

1. 
   www.Ziyonet.uz
   
2. 
   www.faylasuf.uz
   

4 – МАВЗУ: БОРЛИҚ – ФАЛСАФАНИНГ ФУНДАМЕНТАЛЬ КАТЕГОРИСИ


Режа:

1. 
   Борлиқ тушунчаси ва унинг шакллари.
   
2. 
   Фалсафада субстанция ва материя муаммоси.
   
3. 
   Ҳаракат, ривожланиш, макон ва вақт тушунчалари, уларнинг ўзаро алоқадорлиги
   
4. 
   Табиат фалсафаси
   

Таянч сўзлар: Онтология, борлиқ, борлиқ ва йўқлик, мавжудлик, реаллик, объектив реаллик, субъектив реаллик, моддий борлиқ, маънавий борлиқ, инсон борлиғи, актуал борлиқ, потенциал борлиқ, виртуал борлиқ, социал борлиқ, субстанция, субстракт, материя, атрибут, ҳаракат, ривожланиш, макон, вақт, субстанционал концепция, реляцион концепция, табиий ва сунъий муҳит, микродунё, макродунё, мегадунё, органик табиат, ноорганик табиат, ҳаёт муаммоси, ноосфера, экологик муаммолар.


1. Борлиқ тушунчаси ва унинг шакллари.
Фалсафа фанининг борлиқ ҳақидаги масалаларни ўрганувчи қисми онтология деб аталади. Онтология сўзи юнонча ontos (мавжудлик) ва logos (таълимот) сўзларининг бирикмасидан ташкил топган бўлиб, «мавжудлик ҳақидаги таълимот», яъни борлиқ ҳақидаги фан маъносини ифодалайди.
Бу атама фан тарихида биринчи бор 1513 йил Р.Гоклениуснинг «Фалсафа луғати»да, сўнгра, Х.Вольф (1679 -1754)нинг фалсафага оид дарслигида қўлланилган.
Борлиқ тушунчаси атрофида файласуфлар ҳар доим кескин мунозаралар, тортишувлар, баҳслар олиб боришган ва бу баҳслар ҳалигача давом этмоқда. Хуллас, «борлиқ» фалсафадаги энг умумий тушунчадир. Борлиққа аксил тушунча сифатида «йўқлик» тушунчасини ишлатишади. Йўқлик ҳеч нимани, яъни назарда тутилган жойда ҳеч нима мавжуд эмаслигини англатади.
Борлиқ илгари мавжуд бўлган, ҳозир мавжуд ва келажакда мавжуд бўладиган объектив ҳамда субъектив реалликни ҳам ўзига қамраб олади. Яъни табиат, инсон, фикрлар, ғоялар, жамият ҳаммаси турли шаклларда мавжуддир. Уларнинг барчаси мавжуд бўлганлиги учун ҳам яхлит ягона борлиқни ташкил этади.