И. М. Абдуллаева, Д. T. Азимов. “Ахборот тизимлари

 
7.3. Маркетинг ахборот тизими ҳисоботларининг турлари 
Юқорида 
кўрсатилганидек 
маркетинг 
тадқиқотларининг 
барча 
турларининг компьютерлаштирилган таҳлили менежерлар томонидан 
маркетинг бўйича қарорлар қабул қилинишини қўллаб-қувватлаш учун муҳим 
бўлади. Бу мақсадлар учун ҳисоботларнинг бир неча ҳар хил турлари 
яратилиши мумкин. Масалан, сотишлар бўйича ҳисоботлар фойдага улуш 
қўшадиган ва буни қилмайдиган маҳсулотлар, сотувчилар ва мижозларни 
белгилаш учун муҳимдир. Сотувчилар бўйича ҳисобот (13.1-жадвал) ҳар бир 
сотувчининг ҳар бир ҳафта ѐки ой учун умумий сотишларига эга. Бу ҳисобот 
ҳар бир менежер томонидан яна қандай маҳсулотлар сотилишини кўрсатиш 
учун маҳсулотларнинг турлари бўйича тақсимланишлари мумкин. Харидорлар 
бўйича сотишлар ҳисоботи (13.2-жадвал) харидорларнинг харид қилиш 
қобилиятининг юқори ва пастки даражасини белгилаш учун фойдаланиланиш 
мумкин бўлган восита бўлади. Маҳсулотларнинг турлари бўйича ҳисобот (13.3-
жадвал) барча асосий маҳсулотлар ва уларни вақтнинг кўрсатилган даври 
ичида сотилишларига эга. Бу ҳисобот қандай маҳсулотлар яхши сотиладилар 
ва қандайларини яхшилаш ѐки сотишлардан бутунлай олиб ташлаш 
кераклигини кўрсатади. 
Ҳисоботларнинг қуйидаги турлари маркетинг ахборот тизимининг 
чиқиши бўлади: 

яратилган товар бўйича ҳисоботлар;

товарларни сотиш; 

сотиш шахобчаларини жойлаштирилишининг таҳлили;

талаб ва таклифнинг таҳлили;

товарларнинг турлари бўйича сотишлар ҳисоботи; 

сотувчилар бўйича ҳисоботлар;

харидорлар бўйича ҳисоботлар;

бозорни тадқиқот қилиш бўйича ҳисоботлар.
Чиқувчи ҳисоботлар юқорида санаб ўтилган вазифалардан ҳар бирини 
ечиш натижасида шаклланадилар ва ҳам тактик даражадаги менежерлар ва ҳам 
ташкилот раҳбарияти томонидан фойдаланилади. 
Ҳисоботларнинг баъзи бир турларига мисолларни кўриб чиқамиз.
7.1-жадвал