I. Kirish va adabiyotlar tahlili 3 II asosiy qism 7

Mavzu 5. FElar va quyosh batareyalari (QB)ni tayyorlash texnologiyalari.

Quyosh batareyalari (QB) uchun FElar tayyorlash texnologiyasi ko‗p miqdordagi texnologik amaliyotlarni o‗z ichiga oladi, ularning asosiylari quyidagilardir:

• 
  kremniyli plastinalarni tayyorlash;
  
• 
  ularda p-n o‗tishni hosil qilish;
  
• 
  kontaktlar tushirish;
  
• 
  oydinlashtirish ( prosvetlenie).
  

Tayyor FElar vazifasiga qarab turli quyosh batareyalarini yig‗ishda ishlatiladi. Shu amaliyotlarni birma-bir ko‗rib chiqamiz.

Dastlabki ishlov berish.

Bu etapda kremniy quymalari(yombilari)ni plastinalarga kesish, ularning sirtlariga ishlov berish va tozalash bajariladi. Bu etap ko‗pchilik YaO‗ asboblar ishlab chiqarishda umumiy bo‗lib, adabiyotlarda batafsil yoritilgan.

Turli kesish usullaridan ishlatiladigani 0,15-0,2 mm po‗lat lentalarda kesishdir. Lentalar bir necha o‗n lentalarni paketga yig‗ilib, bir varakayiga shuncha plastinalar olishda ishlatiladi. Dastgoh lentalar paketini gorizontal yo‗nalishda harakatlantiriladi va lentalarga tinimsiz abraziv suspenziyasi surtib turiladi. Kremniy yombisi maxsus mastika va elimlar bilan metall plastinaga mahkamlanadi. Yombini lentalarga asta-sekin yaqinlashtiriladi va kremniy plastinalari kesib olinadi. Kesib olingan plastinalar sirtlari notekis va sezilarli buzuqliklarga ega bo‗ladi, bu buzuqliklarning o‗lchami bir necha mikrongacha etadi. Buzilgan qatlamni yo‗qotish uchun plastinalar maxsus dastgohlarda shlifkukunlar bilan shlifovka qilinadi ( sayqallanadi). Shlifovkadan keyin kremniy plastinalardagi buzuqliklar abraziv zarrachalari o‗lchamlarigacha kamayadi. P-n o‗tishlar uchun sirtda joylashgan defektlar ( buzuqliklar) katta ahamiyatga ega. Shu sababli shlifovkadan keyin sirt polirovka qilinadi

( yaltiratiladi). Polirovkada olmos kukun ishlatiladi, defektlarning o‗lchami 0,2 mkm gacha kamayadi. Mexanik deformatsiyalangan qatlamning qalinligi 0,7 – 1,0 mkm ni tashkil etadi. Sirt sifatini yanada yaxshilash maqsadida kimyoviy yoki

elektrokimyoviy ishlov beriladi. Bu bilan defektlar qalinligini 10 – 20 A^o gacha etkaziladi. Elektrokimyoviy yaltiratish bilan yana 1 mkm mexanik deformatsiyalangan qatlam olib tashlanadi. To‗liq yaltiratilgan plastinkalar navbatdagi bosqichga o‗tkaziladi. Bu bosqichda p-n o‗tish olinadi, bu bosqich - diffuziya asosiy texnologik amaliyot hisoblanadi. Quyida quymadan plastinkalar kesib olish qurilmasi rasmi keltirilgan. (10- rasm)

10. 
    rasm