I. Kirish Ma’lumotlar bazasi haqida tushuncha. Ma’lumotlar tuzilmasi haqida tushunchalar. Statik turdagi ma’lumotlar tuzilmasi

Фойдаланувчи томонидан аниқланадиган турлар


Саналадиган
Қийматларнинг ўзгарувчан турлари стандартлардан фарқлирок янги турларни яратишга имкон беради. Бу гуруҳга саналадиган ва чегараланган турлар киради.
Қийматларнинг саналадиган турининг бундай аталишига сабаб, улар қатъий аниқланган тартибда саналадиган кўринишда берилади ва хамма қийматларнинг сони қатъий чегараланган хамда кўрилаётган турдаги қийматларни қабул қилиши мумкин. Саналадиган тур ечилаётган масалага қараб фойдаланувчи томонидан берилиши мумкин.
Саналадиган тур константалар рўйхатидан ташкил топади. Бу турдаги ўзгарувчилар рўйхатидаги ихтиёрий қийматни қабул қилиши мумкин. Саналадиган турнинг умумий ёзилиш шакли қуйидагича:
TYPE_ турнинг номи = (константалар рўйхати);
VAR_ ўзгарувчи номи: турнинг номи;
Бу ерда константа тушунчаси фойдаланувчи томонидан берилаган махсус константа кўриниши тушунилади. Константалар рўйхати бир- биридан вергул билан ажратилади ва улар оддий қавслар ичига олинади. Масалан:
TYPE ЙИЛ =( қиш, баҳор, ёз, куз);
VAR A: ЙИЛ;
бу ерда ЙИЛ -саналадиган турнинг номи; қиш, ёз, куз-константалар.
А - ўзгарувчи номи бўлиб у юқоридаги константалардан ихтиёрийсини қабул қилиши мумкин.
Паскал тилида саналадиган турнинг константалари тўғридан-тўғри ўзгарувчилар бўлимида ТУРЕ бўлимисиз хам берилиши мумкин, яъни VAR A: (киш, бахор, ёз, куз) ;
Ҳар бир константа тартиб рақамига эга бўлиб, хисоб 0 дан бошланади, яъни қиш-0, баҳор-1, ёз-2, куз-3 рақамларига эга. Константалар тартиблангани учун уларга солиштириш амаллари <, <=, =,<>, >=, > ва ORD, PRED, SUCC шунингдек стандарт функцияларни қўллаш мумкин.
Мисол.
Бизга хайвонларнинг номи берилган. Бу рўйхатдаги йўлбарснинг тартиб номери ва тулкидан кейин турган хайвоннинг тартиб номери аниклансин.
PROGRAM_АНИКЛАШ (INPUT, OUT);
TYPE_хайвон=(тулки, бўри, қуён, зебра, йўлбарс, арслон, айиқ, бегемот, бургут, барс)
VAR P1, P2 : хайвон
N1, N2 : INTEGER;
BEGIN
P1: = йўлбарс ;
P2: = SUCC (тулки) ;
N1: = ORD (P1) +1 ;
N2: = ORD (P2) +1;
WRITELN (`TAPTИБ номери йулбарс =` , N1: 2) ;
WRITELN (` тулкидан кейин турган хайвоннинг тартиб номери = ` , N2:2)
END.
Ҳайвонларнинг тартибланиш рақами нолдан бошлангани сабабли, уларнинг ҳақиқий тартиб рақамини аниқлаш учун N1 ва N2 га 1 қўшиш керак бўлади.