I. Kirish Ma’lumotlar bazasi haqida tushuncha. Ma’lumotlar tuzilmasi haqida tushunchalar. Statik turdagi ma’lumotlar tuzilmasi

Маълумотлар тузилмасини асосий кўринишлари (турлари):

1. 
   Тўплам – муносабат тўплами бўш R= бўлган элементлар мажмуаси.
   
2. 
   Кетма-кетлик – шундай абстракт тузилмаки, бунда R тўплам фақатгина битта чизиқли муносабатдан иборат (яъни, биринчи ва оҳирги элементдан ташқари ҳар бир элемент учун ўзидан олдин ва кейин келадиган элемент мавжуд.
   
3. 
   Матрица – шундай тузилмаки, бунда R муносабатлар тўплами иккита чизиқли муносабатдан ташкил топган бўлади.
   
4. 
   Дарахт – бунда R тўплам иерархик тартибдаги битта муносабатдан ташкил топган бўлади.
   
5. 
   Граф – бунда R муносабатлар тўплами фақатгина битта бинар тартибли муносабатдан ташкил топган бўлади.
   
6. 
   Гиперграф – бу шундай маълумотлар тузилмасики, бунда R тўплам икки ёки ундан ортиқ турли тартибдаги муносабатлардан ташкил топган бўлади.
   

Фойдаланувчи дастурида ва ЭҲМ ҳотирасида МТ классификация қилиш

МТ классификация қилишда асосий белги бу маълумотлар тузилмасини дастур ишлаши мобайнида ўзгариши ҳисобланади. Масалан, агар дастур бажарилиши мобайнида элементлар сони ва/ёки улар орасидаги муносабатлар ўзгарса, у ҳолда бундай МТ динамик маълумотлар тузилмаси, акс ҳолда статистик маълумотлар тузилмаси дейилади.

МТга мисоллар:

Оператив ҳотира массивни ифодалайди.

Сўз – бир вақтнинг ўзида қайта ишланиши мумкин бўлган минимал сондаги битдир.




Маълумотларнинг оддий созланган турлари
\

Маълумки, математикада ўзгарувчиларни, уларнинг баъзи бир керакли тавсифларига мос равишда классификация қилиш қабул қилинган. Ўзгарувчиларга мисол сифатида қуйидагиларни келтириб ўтиш мумкин: ҳақиқий ўзгарувчилар, комплекс ўзгарувчилар, мантиқий ўзгарувчилар, бундан ташқари баъзи бир қийматларни қабул қилувчи ўзгарувчилар ва бошқалар. Маълумотларни қайта ишлашда уларни классификация қилиш ҳам катта аҳамиятга эга. Бу ерда ҳам классификация қилинаётганда ҳар бир константа, ўзгарувчи, ифода ёки функция бирор бир турга тегишли бўлади деган тамойилга асосланади.

Умуман олганда турлар ўзгарувчи ёки ифода қабул қилиши мумкин бўлган қийматлар тўплами орқали тавсифланиб, улар функцияларни шакллантириши мумкин.
Кўплаб дастурлаш тилларида маълумотлар стандарт ва фойдаланувчи томонидан бериладиган турларга ажратилади. Маълумотларни стандарт турларига қуйидаги 5 та тур ўзгарувчилари киради: