Qo’shimcha malumotlar Tizimli Blok haqida qisqacha malumot.
Tizimli blok bu kompyuterning eng asosiy qismi. Uning ichida ona platasi, mikroprosessor, qattiq disk yoki vinchester,tezkor va kesh xotira mikrosxemalari, elektron sxemalar yoki kontrollerlar yoki adapterlar, elektr ta’minlovchi blok va disk yurituvchilari joylashadi. Bu tizimli blokga hamma tashqi qurilmalar bog`lanadi va u ularning ishini ta’minlaydi.
a) tashqi yuza paneli; 1 -kompakt-disklar uzatmasi; 2 -egiluvchi disklarning diskovodi; 3 -"tarmoq" indikatori; 4 -"Vinchester" indikatori; 5 -ta’minotni ulash tugmachasi; 6 -RESET tugmachasi; b) AT shakl-omilning orqa paneli; 7 -klaviaturani ulash uchun joy: 8 -modemni yoki sichqonni ulash uchun COM portlar; 9 -monitorni ulash uchun joy; 10 -tarmoq xaritasi; 11 -tovush xaritasi; 12 -monitorni ulash uchun rozetka; 13 -tarmoq rozetkasi; 14 -printer uchun parallel port; v) -ATX shaklomilining orqa paneli; 15 –PSG interfeysli sichqonni ulash uchun joy; 16 –PSG interfeysli klaviaturani ulash uchun joy; 17 -USB-uskunasini ulash uchun joy; 18,20 -modem yokisichqonni ulash uchun ketma-ket COM-portlar; 19 -printer uchun parallel port; 21 -mikrofonni ulash uchun joy; 22 -chiziqli ovoz chiqish joyi; 23 -okustik tizimini ulash uchun joy; 24 -joystikni ulash uchun joy; 25 -monitorni ulash uchun joy; 26 -ichki modemning xaritasi; 27 -USB-uskunalarini ulash uchun qo‘shimcha joylar; 28 -tarmoq xaritasi; 29 -tarmoqni ajratish joyi; 30 -tarmoq viklyuchateli.
Tizimli yoki bosh (maotherboad) plata maydoni 100-150 sm2 bo`lgan bosmali plata ko`rinishga еga bo`lib, unga ko`p sonli turli xil mikrosxemalar, raz`yomlar (ajratgichlar) va boshqa еlementlar joylashtiriladi. Tizimli plata (TP) konstrukciyasining ikki asosiy ko`rinishi mavjuddir:
- platada ishlash uchun kerakli hamma mikrosxemalar qattiq maxkamlangan - hozir bunday platalar bitta platali deb ataluvchi faqat oddiy uy kompyuterlarida ishlatilmoqda;
- bevosita tizimli platada faqat minimal sondagi mikrosxemalar joylashtiriladi, qolgan barcha komponentalar еsa tizimli shina yordamida va konstruktiv tomondan TP da mavjud bo`lgan maxsus raz`yomlarga (slotlarga) o`rnatiladigan qo`shimcha platalarda (kengaytirish platalarida) birlashtiriladi; bunday texnologiyani ishlatuvchi kompyuterlar shinali arxitekturali hisoblash tizimlariga taalluqlidir.
2. Protsessor rozetkasi, rasm Socket 370 (Pentium III va Celeron protsessorlari) mos keladigan anakart
3. Asosiy xotira rozetkalari (hozirgi anakartlarda ikkitadan ortiq rozetka mavjud, eng keng tarqalgani 4 ta rozetka yoki 2 ta bank). Ushbu anakartda Dual Inline Memory Module (DIMM) mavjud.
4. Elektr ta'minoti ulagichi (20 pinli) quvvat manbai elektr energiyasini oladi va 12v, 5v va 3.3v ga aylanadi.
5. IDE (o'rnatilgan elektronika) ulagichlari. Moviy - bu qattiq diskni ulash uchun ishlatiladigan asosiy ulagich va CD Rom diskini ulash uchun ishlatiladigan ikkinchi darajali ulagich. Hozirda ushbu ulagich yanada rivojlangan ulagichlar bilan almashtirilgan.
7. Disketka ulagichi 8. ASUS iPanel ulagichi (ixtiyoriy)
9. Tizim paneli ulagichlari (karnay, klaviatura blokirovkasi, quvvat diodasi, xabar LEDsi, o'chirish tugmachasini tiklash)
10. Kengaytiruvchi uyalar (PCI - Periferik Component Interconnect slotlari) - bu tarmoq kartasi, televizor kartasi, modem kabi I / U kartalarini ulash uchun ishlatiladi.
11. Seriya COM2 sarlavhasi
12. AMR (audio modemni ko'taruvchi uyasi)
13. Audio ulagichlar - Game / MIDI ulagichi - o'yin o'ynash uchun joystiklarni ulash uchun ishlatiladi - Line Out Connector - naushnik yoki karnayni ulash uchun ishlatiladi. - Line In Connector - lenta pleyerlaridan yoki audio manbadan yozib olish uchun ishlatiladigan - Mikrofon ulagichi - mikrofonni ulash uchun ishlatiladi
14. iPanel audio ulagichi
15. Chipsetlar - bu anakartdagi mustaqil elementlarning boshqaruvchisi. Zamonaviy kompyuterlarda Shimoliy ko'prik va Janubiy ko'prik chipsetlari deb nomlangan ikkita bo'lim mavjud.
16. VGA (Video Graphics Array) port - (15 pinli ayol) monitorni ulash uchun ishlatiladi
17. Parallel port ulagichi va ketma-ket COM1 port ulagichlari printerlarni ulash uchun ishlatiladigan parallel portlar. Endi bir kunda aksariyat printerlar ushbu portdan kamdan kam foydalanadilar. Endi ular USB ulanishini qo'llab-quvvatlamoqda.
18. USB (Universal Serial Port) - bu brauzer, raqamli kamera, flesh-xotira, sichqoncha va klaviatura kabi turli xil qurilmalarni ulash uchun ishlatiladigan ko'p maqsadli port.
19. PS / 2 sichqoncha va klaviatura ulagichlari - so'nggi kompyuterlar endi ushbu turdagi ulagichdan foydalanmayapti. Uning o'rnini USB ulagichlari egallaydi.
Bundan tashqari, tizim blokida sovutuvchi, "ichki" ni sovutish kerak. Kompyuterning kuchiga qarab ularning soni ikki baravar ko'p bo'lishi mumkin.
