I keys.«Bosh miya chaykalishida sud tibbiyot ekspertiza tashxisi» Kirish

I keys.«Bosh miya chaykalishida sud tibbiyot ekspertiza tashxisi»

Kirish

Jismoniy jaroxat tyfaylu o'tkazuulgan, tirik shaxslardagi sud tubbuy ekspertuzasunung 90% dan ko'p hollarda mehanuk jarohat kuzatladu. Mehanuk jarohatnung eng ko'p uchrayduganu Bosh muya jarohatlaru husoblanadi. BMJ nu tashxuslash to'g'rusida ko'p kuzatushlar olub borulganga qaramay unung eng muhum juhatlari hali to'luq o'rganulmagan. Aynuqsa bosh miya lat eyishi va engil bosh miya jarohati tashxisini differensiallashda qiyinchilik tug'iladi, ular gipo va giper tashxislashda namoyon bo'ladi.

Ekspert amaluyotuda ba'zu xollarda jabrlanuvchu tomonudan sumulyastuya va agravastiya holatlaru kuzatuladu.

Yuqorudagularga asoslanub ko'p hollarda ekspert xulosasu asossuz deb topulub, qaytadan sud tubbuy ekspertuzasu o'tkazushga to'g'ru keladu.

Bu keysnung maqsad talaba va foydalanuvchularga BMJ bulan jabrlanganlar sud tubbuy ko'ruguda holatnu baholash qobuliyatu, shunungdek BMJ bulan jabrlanganlarnu BMCh blan jabrlanganlardan farqlash va ko'yulgan masalanu xal qulishga o'rgatush.

Bu keysnu hal qulush orqalu talabalar quyudagu o'quv masalalarunu hal qulushga yordam beradu.

1.Jabrlanyvchunung BMCh kelub chuqush sababu,umumy, maxalluy va nevrologuk holatini baholash va tahlul qulush.

2.To'g'ru ekspert tashhusu qo'yushda bulum va ko'nukmalarnu mustahkamlash.

3.Sud tubbuy

Holat.Fuqaro Sga., 37yosh 5may kuni o'z uyining oldida 2ta kushnusu tomonudan jusmonuy jarohat etkazulgan. Yuzu, boshu va tanasuga ko'p marotaba qo'llaru va tayoq yordamuda urulgan. Jarohat etkazlgandan bir soat utkandan so'ng travmatologiya bulumuga murojaat qulgan. U erda travmatolog va nevropatolog kurugudan o'tgan. Kasalxonaga yotushdan bosh tortgan. 6 may kunu IIB nabatchu xodumu qaroru bulan sud tubbuy ekspertuzasiga murojaat qulgan.

Sud tubbuy ekspertu olduga quyudagi savollar qo'yulgan:

1. 
   Fuqaro S tanasida jarohatlar mavjudmi?
   
2. 
   Agar bor bo'lsa uning tabati, kelib chiqish sababi va vaqti.
   
3. 
   Tanasdagi jarohatning og'irlik darajasini aniqlash.
   
4. 
   Jabrlanuvchining so'ziga qaraganda tan jarohatlari quyidagi holatlarda vujudga kelishi mumkunmi?
   

Jabrlanuvchi so'ziga qaraganda bir necha daqiqa xushini yo'qotgan. Kechasi bir marta qayt qilgan. Ko'rik paytida ko'ngil aynashi, bosh og'rig'i, bosh aylanishi, umumuy holsizlik, serzardalik va jarohat sohasidagi og'riqqa shikoyat qildi. Avvallari BMJ bo'lmagan, tez tez shamollash va 1997 yilda appendoektomiya bo'lgan. Travmatologya bo'limining bergan malumotnomasiga ko'ra , jabrlanuvchi shikast etgandan bir soatdan so'ng bosh og'rishi , bosh aylanishi, ko'ngil aynashi, bir marta qayt qilish shikoyatlari bilan murojaat qilgan. Obektiv kurikda : yuz qismida qontalash, shilinma, ko'llari va bel qismida kontalashlar mavjud. A/B 120/80, puls 84ta/mun. Bosh miya rentgenografiyasida suyak o'zgarishlar yo'q. Nevropotolog ko'rigida Dagnoz: yopiq BMJ, bosh miya chayqalishi. Yuzi, qo'li va tanasida jaroxati mavjud. Unga kasalxonaga yoitsh tavsiya qilindi, lekun bemor bundan katiyan voz kechdi.

Sud tibbyot kurigida: chap kuz sohasuda va peshonaning o'ng sohasida kukish binafsha rangdagi 2ta qon talash, noto'g'ri yumaloq shakldagi o'lchami 6x4, 4x2.5 sm. Chap yanoq soxasida uzunchoq oval shaklidagi, kizil jigarrang pust bilan qoplangan atrofda sog'lom ter bilan qoplangan o'lchami 3,5x1,2 va 2,8x0,9sm lu 2 ta shilinma mavjud; elka va elka oldi sohalarida ikki tomonlama yuqorida kursatilgan qontalashlarga o'xshash, o'lchami 1x0,7 dan 4x3,5 gacha bo'lgan ko'pgina qontalashlar mavjud; bel qismining chap tomonida ham huddi shunday tabiatga ega bo'lgan o'lchami 7x4 sm li qontalash mavjud.

Savollar:

1. 
   Tashxis qo'yish uchun qanday qushimcha tekshiruvlar va mutaxassis maslahati o'tkazilishi lozim.
   
2. 
   Qanday kasalliklar bilan differensial dagnostika qilish kerak?
   
3. 
   Bosh miya chayqalishning mezonlarini sanab o'ting?
   
4. 
   Suzning tashxisingiz va uni asoslang.
   
5. 
   Qo'yilgan vazifalarning ekspertik algoritmini tuzing va sud tibbiy eksertza xulosasn yozng.
   

Vazifa: Sodir bo'lgan voqea tahlili asosida, berilgan tibbiy malumotnomalar va sud tibbiy ekpert xulosasiga ko'ra jabrlanuvchiga taxminy dagnoz ko'yilsin, qo'shimcha tadqiqotlar va mutaxassis maslaxatlari olinsin va qo'ylgan vazifalar yuzasidan ekspertning rejalashtirilgan xulosasi qabul qilinsin.

II. Talabalar uchun metoduk qo'llanma.

2.1 Muammo: “ Bosh muya chayqalushu sud tubbuy ekspert tashxusu”

2.2 Submuammo:

-Voqea holati tahlili -Berilgan tibbiy ma'lumotnomalar tahlli -Sud tibbiy ko'rigi natijalari tahlili -Kerakli qo'shimcha tekshiruvlar va mutaxassis maslaxatini tanlash -Olingan natijalar va o'tkazlgan differensial tashxis tahlili -Qo'yilgan vazifalar echimida ekspert taktikasini tanlash.

2.3 Echim algortmi:

1. Sodir bo'lgan voqea o'z ichiga quyidagilarni oladi: sud tibbiyoti bergan xulosalarni o'rganish va jabrlanuvchilarning bergan ko'rsatmalarini o'rganish.

2. Bu holatda tibbiyot xujjatlari va travmatologigiya bo'limidan olingan ma'lumotnomalar atroflicha o'rganib chiqilishi kerak. bunda quyidagi holatlarga etibor berish kerak:

-tibbiy yordamga murojaat qilingan sanasi va vaqti;

-jabrlanuvchining shikoyatlari; -ko'zdan kechirishda obektiv ma'lumoti; -qo'yilgan tashhis;

-shifokorlar tavsiyalari.

3. Sud tibbiy kurigi taxlilida quyidagilarga etibor berish kerak:

-ko'rik vaqtidagi jabrlanuvchining umumiy ahvoli; -tan jarohatlarining holati va tabiati; -tan jaroxatlarining joylashgan joyi va o'lchamlari.

4. Qo'shimcha tekshirish va mutaxassislar maslaxatini tanlash. Ushbu holatda aniq quyidagilarni o'tkazish lozim:

-bosh miya suyaklari nazorat rentgenografiyasi; neyroxirurg va nevropatolog ko'rigi; okulist ko'rigi.

5. Olingan natijalar va differensial tashxis tahlili. Sud tibbiy ko'rigi, tibbiy hujjatlar va sodir bo'lgan voqea tahlilini solishtirish, quyidagi xolatlar bilan differensial diagnostika qilish kerak:

engil darajadagi bosh miya shikasti; bosh yumshoq to'qimalari shikasti ketma ketligini aniqlash

6.Quyilgan vazifalarning echimida ekspert taktikasini tanlash.

ekspertiza oldiga qo'yilgan savollar javobini ketma ketligini aniqlash;

Amaliyot jarayonini taxlil kilish va echimi boyicha mustakil ishni tavsiya kilish.

vaziyatni taxlil kilish varagi

Ish bosqichlari	Maslaxat va ko'rsatmalar
1. Keys bilan tanishish.	Holatni birdaniga tahlil qilmay, diqqat bilan keys bilan tanishing
2.Berilgan holat bilan tanishish	Malumotni yana bir marta o'qing, uzingiz ahamiyatli deb hisoblagan vaziyatlarni ajratib ko'rsating
3. Asosiy muammo va submuammolarni aniqlash, tariflash, asoslash.	Muammo: “Bosh miya chayqalishining sud tibbiy ekspert tashhisi”
4.Holat tashhisining tahlili	Holatni tahlil qilishda quyidagi savollarga javob bering: 1.Tashxis qo'yishda qanday qo'shimcha tekshiruvlar va mutaxassis maslaxatidan foydalanish kerak? 2.Qanday patologik xolatlar bilan qiyosiy tashxis o'tkazish lozim? 3.BMCh tashxislashda qanday mezonlar mavjud? 4.Sizning tashxisingiz, uni asoslang? 5.Sud tibbiy ekspert xulosasini yakunlashda ekspert oldiga qanday masalalar qo'yiladi.
5. Muammoni hal qilishda usul va narsalarni tanlash va asoslash.	Berilgan holat bo'yicha muammoni hal qilishda kerak bqladigan barcha usullarni sanab o'ting
6.Muammoli holatni ishlab chiqish va hal qilish	Sud tibbyot tashxisini shakllantirish. Ekspertiza oldiga qo'yilgan savollarni hal qilishda ekspert taktikasini aniqlash.

Keys bilan individual ishlashda baxolash jadvali

Ishtirokchilar	Baxolashning mezonlari va korsatgichlari
	Anik xolatning analizi(max-1,0)	Muammoning asosi(max-0,5)	Muammoni echishning usul va vositalari(max-0,5)	Echim va amaliyotga tadbik kilish chora tadbirlarini batafsil ishlab chikish (max- 0,5)	Umumiy ball(max-2,5)*
1.
2.
3.

2,0 - 2,5 ball - «alo», 1,5 - 2,0 ball - «yaxshi”

1,0 - 1,5 ball- «konikarli»,

1,0 balldan past- «konikarsiz»

Muammoni guruxli xal kilish variantlarini baxolash tizimi.

Xar bir gurux ikkita baxolash balliga ega bo'ladi. U ballarni birdaniga echimning bir variantiga berishi yoki o'z echim variantini xisobga olmasdan ikkiga bo'lishi mumkin (1:1; 0,5:1,5; va x.k.).

Xar bir echim variant uchun to'plangan ballar yig'iladi. Ko'p ball to'plagan echim g'olib bo'ladi. Munozarali vaziyatlarni ovoz berish orkali xal kilish mumkin.

Muammoni guruxli xal kilish variantlarini baxolash jadvali, ball

Gurux	Muammoni echishning alternativ variant
	1	2	3	№
1.
2.
3.
Jami

Taklif etilgan echim prezentatsiyasini baxolash

Gurux	Prezentatsiyaning to'lik va anikligi (1 - 20)	Takdim kilingan prezentatsiyaning ko'rgazmaliligi(1 - 20)	Gurux a'zolarining ko'pligi va faolligi (1 - 20)	Echimlarning originalligi(1 - 20)	Normativ xujjatlarga kabul kilsa boladigani (1 - 20)	Yig'ilgan ballarning umumiy mikdori (max-100)
2.
3.

III. . O'kituvchilarga keys echimining varianti
Keltirilgan vaziyatda xodisa xolati, tibbiyot xujjatlari va sud-tibbiy ko'rik ma'lumotlari fukaro St.da bosh miya chaykalishi ko'rinishidagi bosh-miya travmasi bo'lganligini ko'rsatadi. Sud-tibbiy ekspertizadan o'tayotgan shaxsga kuyidagilar o'tkazishilishi kerak:bosh suyagi jaroxatlaridan ajratish uchun-bosh suyagining rentgen tekshiruvi,bosh miya jaroxatining yanada ogir turlarini ajratish va bosh miya chaykalishini tasdiklash uchun-okulist,neyroxirurg va nevropatolog maslaxati.

Jabrlanuvchining ma'lumotlariga asoslanib bosh miya chaykalishining sud tibbiyot tashxisining kuyidagi mezonlari ko'yildi:

1. Aynan yuz kismidagi travma sabablarining xarakterli belgilari,

2. Travmani ifodalovchi ma'lumotlar. Travmatik punktning ma'lumotlari bosh miya chaykalishi tashxisi neyroxirurg va travmatolog ko'rigidan so'ng ko'yildi;

3. Jabrlanuvchining sozi va uning shikoyatlariga asoslanib anamnez malumotlari

4. Sud- tibbiy korik malumotlari bosh miya chaykalishi obektiv belgilarini yuzaga chikarishdir.

Ushbu xolatda sud tibbiy tashxisi kuyidagicha shakllanishi mumkin:

Tana, ko'l, boshning bir nechta, koshilgan otmas travmalari.Bosh miya chaykalishi.Yuzdagi momatalok va tirnalma, ko'l va tanadagi momataloklar..

IV KEYS– Amaliyotdagi o'kitish texnologiyasi

4.1 O'kitish texnologiyasi modeli

Mavzu	Bosh miya chaykalishida sud tibbiyot ekspertiza tashxisi
Soat mikdori- 6 soat	O'rganuvchilar mikdori: 10 kishi
O'kuv mash'guloti shakli	Bilimlarni kengaytirish va chukurlashtirish, bosh miya chaykalishida sud tibbiyot ekspertiza tashxisi taktikasi malakasini kayta ishlash bo'yicha seminar.
Seminar rejasi	· O'kuv mashg'uloti mavzusiga kirish · Bilimlarni dolzarblashtirish · Kichik guruxlarda keys bilan ishlash · Natijalar takdimoti · Muxokama, eng yaxshi strategiya variantini baxolash va tanlash · Xulosa. Gurux va talabalar faoliyatini, o'kuv mashg'uloti maksadiga erishish darajasini baxolash.
O'kuv mashg'uloti maksadi: BMCh oziga xos sabablari xakidagi bilimlarni kengaytirish va chukurlashtirish. BMChdan zararlanganlarni sud-tibbiy ko'rigida vaziyatni taxlil kilish kobiliyatlarini, shuningdek, BMCh tashxisida taktika va ko'yilgan vazifalarni ekspertlarga xos echimini tanlash ko'nikma va malakarini o'stirish.
O'kituvchining vazifalari: 1. etkazilgan travmaning xolatini, BMCh jabrlanuvchilarini sud tibbiy ko'rik ma'lumotlarini baxolash va taxlil kilish bo'yicha bilimlarni mustaxkamlash va chukurlashtirish. 2. tashxis ko'yish uchun xarakatlarning to'g'ri algoritmini tanlash malakasini ishlab chikish . 3. Ko'yilgan vazifalarning ekspert echimi taktikasi bo'yicha ko'nikmalarni rivojlantirish.		O'kuv faoliyatining natijalari: Vaziyatni va BMCh jabrlanuvchilarining sud tibbiy ekspertizasi ko'rigi ma'lumotlarini baxolaydi va taxlil kiladi. Sud tibbiy tashxisi ko'yish uchun xarakatlar algoritmini tanlaydi. Sud-tibbiy ekspertizasi oldiga ko'yilgan vazifalarni echish ko'nikmalarini ishlab chikadi.
O'kitish metodlari		Keys-stadi, munozara, amaliyot
O'kitish vositalari		Keys, uslubiy ko'rsatmalar, ekspert xulosalari
O'kitish shakli		Individual ,to'gri yo'naltirilgan, guruxli ishlash
O'kitish sharoitlari		Sud tibbiy ambulatoriyasi, texnik ta'minlangan o'kuv auditoriyasi,guruxli ishlash uchun moslashtirilgan xonalar
Monitoring va baxolash		Kuzatish, blits so'rov, prezentastiya, baxolash

1. 
   O'kuv mashg'uloti texnologik kartasi, keys asosi
   

Asosiy ishlar va boskichlar	Faoliyat
	O'kituvchiga	Talabalarga
Tayyorlov boskichlari	keys - stadining maksadini va uning kasbiy bilimlar rivojiga ta'sirini tushuntiradi. keys materiallarini tarkatadi va vaziyatni taxlil kilish algoritmi bilan tanishtiradi. Mustakil tarzda taxlil o'tkazish va natijalarni “vaziyat taxlili varag'i”ga yozish topshirig'ini beradi.	tinglaydi keysning mazmunini mustakil o'rganadi va individual tarzda vaziyat analizi varag'ini to'ldiradi.
1 boskich. O'kuv mashg'ulotiga kirish (10-15 min)	1.1. Mashg'ulot mavzusi, reja, uning maksadi va o'kuv faoliyatidan kutilayotgan maksadni e'lon kiladi. 1.2. Mashg'ulotda ish rejasi va natijalarni baxolash mezonlari bilan tanishtiradi.	Tinglaydi Muvofik kaydlar kilib boradi
2 asosiy boskich 60 min	2.1. Muammoni ko'yish va vaziyatni - dolzarbligini tanlashni asoslaydi. Talabalarni faollashtirish maksadida mavzu bo'yicha kuyidagi savollarni berib blits-so'rov o'tkazadi: · BMChni aniklash. · BMChning rivojlanish mexanizmi kanday? · BMCh tashxisi mezonlarini sanang. 2.2. Talabalarni guruxlarga bo'ladi. Keysning mazmuni va vazifalarini eslatadi. Guruxda ishlash va muxokama koidalari bilan tanishtiradi. 2.3. Topshirik beradi, topshirikning to'g'ri tushunilganligini aniklashtiradi: · Travmaning kaysi turlari bilan differensial diagnostika o'tkazish zarur · BMChni sud-tibbiy diagnostikasi metodlari · BMCh xolatlarida tanadagi shikastlarning og'irlik darajasini aniklash mezonlari. · 2.4. O'kuv faoliyatini muvofiklashtiradi, maslaxat beradi, yo'naltiradi. Individual ish natijalari: vaziyat taxlil varag'ini baxolaydi: 2.5. Keysni echish bo'yicha bajarilgan ishlar yakuni bo'yicha takdimot, muxokama tashkil kiladi. Diskussiya tashkilotchisi: savollar, replikalar beradi, nazariy materialni eslatadi 2.6. Organayzer - berilgan vaziyatda (kaskad, lotos) xarakatlar algoritmi 2.7. keysni echish bo'yicha o'z variantini aytadi	Savollarga javob beradi, muxokama kilishadi, aniklashtiruvchi savollar berishadi. Guruxlarga bo'linishadi Muxokama kilishadi, birgalikda muammoni taxlil kilishadi, vaziyatning muxim jixatlarini, asosiy muammolar va ularni echish usullarini aniklashadi, echim natijalarini rasmiylashtirishadi. Muammoni echish variantlarini takdim kilishadi 10-15 min Takdimot tugagach savollar berishadi, eng optimal variantni tanlashadi Yagona tizimni ishlab chikishadi, diskussiya kilishadi
3. Mashg'ulot yakunlarini chikarish, taxlil va baxolash 20 min	3.1. O'kuv faoliyati natijalarini umumlashtiradi, individual va birgalikdagi ish uchun baxolarni e'lon kiladi. Guruxni taxlil kiladi va baxolaydi, ijobiy va salbiy dakikalarni belgilab boradi. 3.2. keys - stadining mutaxassisning keyingi faoliyatidagi axamiyatiga urg'u beradi.	Tinglashadi. O'z-o'zlarini va bir-birlarini baxolashlari mumkin. O'z fikrlarinin bildiradi.

6.2.Amaliy kism

Mavzu bo'yicha moslangan xarakat

«Bosh miya chaykalishida sud tibbiyot ekspertiza tashxisi»

Xarakatlar tartibi	Faoliyat algoritmi		Moslangan belgilar
	Uzviy operatsiyalar	Xarakat vositalari
1.	Passport ma'lumotlarini aniklashtirish	So'rov	Yuz, bosho'tmasjaroxatiko'pinchaerkakjinsidagiyoshvao'rtayoshdagilardauchraydi
2.	Xarakterli shikoyatlarni belgilash	So'rov	Boshog'rig'i, boshaylanishi, serjaxllik, umumiyxolsizlik.
3.	Travmadan anamnez yig'ish	So'rov	xushnikiskavaktgayo'kotish, ko'ngilaynish, birmartalikkusish. Tibbiy yordamga murojaat kilish
4.	Tibbiy xujjatlarni baxolash	analiz	Xarakterli subektiv belgilar(anamnez,shikoyatlar) va obektiv simptomlar - ko'lda tremor, gorizontal nistagm, Romberg pozasidagi noturg'unlik va x.k.
5.	Umumiy axvolni baxolash	Ko'rik(vizual)	Umumiy axvol konikarli AB - 120/80, YuKS- 84 minutiga.
6.	Ob'ektiv ko'rik	Jismoniy ko'nikmalar	Yuzning momatalok va tirnalmalari, ko'ldagi ko'shma, bir nechta momataloklari.
7.	Ko'rikdan o'tkazish dasturini belgilash	Klinik fikrlash	Bosh suyagining roentgen tekshiruvi - suyaklar shikastlanishini farklash. okulist maslaxati - ko'z tubi xolatini o'rganish. neyroxirurg yoki nevropatologning maslaxati - BMChni tasdiklash va bosh shikastlanishini farklash
8.	Sud-tibbiy tashxisining ko'yilishi	Klinik fikrlash	Bosh, tana va ko'lning ko'shma, bir nechta o'tmas travmasi. Bosh miya chaykalishi. Yuzning momatalok va tirnalmalari, ko'l va tananing momataloklari.
9.	Differensial tashxis o'tkazish	Klinik fikrlash	Bosh miya jaroxatisiz yopik o'tmas bosh travmasi, bosh miyaning engil darajadagi shikastlanishi.
10.	Ko'yilgan vazifalarning ekspertlarga xos echimi taktikasini aniklash	Klinik fikrlash	Vazifalarni echishning - ekspertiza oldiga ko'yilgan savollarning javoblarining ketma-ketligini aniklash. Ekspert xulosasi javoblarida asosning shakli va xarakterini aniklash.

7. Amaliy ko'nikma va nazariy bilimlar.

Bajariladigan voskichlar:

№	Tadbirlar	bajarilmadi	to'lik to'g'ri bajarildi
1.	xodisa sharoitini o'rganish	0	5
2.	tibbiy xujjat ma'lumotlarini o'rganish	0	5
3.	passport ma'lumotlarini surishtirish	0	5
4.	shikoyatlarni yig'ish	0	5
5.	sud tibbiy ko'rik	0	15
6.	mazkur kuzatuv rejasini tuzish	0	5
7.	kuzatuv natijalari analizi	0	10
8	differensial diagnostika	0	15
9	sud tibbiy diagnoz ko'yish	0	15
10	ko'yilgan topshiriklarga ekspert karorining taktikasini aniklash	0	20
	Jami:	0	100

Testlar:
1. bosh miya chaykalishi odatda tez-tez kuzatiladi(2):

A) * yoshlarda

B) *erkaklarda

V) ayollarda

G) karilarda

2. bosh miya chaykalishi jaroxatning kaysi turiga mansuv(2):

A) *yopik

B) * o'tmas

V) ochik

G) o'k otar

3. bosh miya chaykalishi xolatlarida anamnezda xarakterli belgilar(3):

A) *es xushning kiska muddatli yo'kolishi

B) * ko'ngil aynishi

V) *bir martalik kusish

G) uzok muddatli es xushni yo'kolishi

D) ko'p sonli ko'ngil aynishi

E) bo'yin umurtkalarida og'rik

4. bosh miya chaykalishi uchun jabrlanuvchida xarakterli bolgan keying shikoyalar(4):

A) * bosh og'rig'i

B) *bosh aylanishi

V) *umumiy xolsizlik

G) *serjaxllik

D) migren

E) yig'lokilik

J) uykusizlik

Z) Chanok boshlig'i organlari funksiyasi buzilishi

5)Miya chaykalishi kuzatilganda ekspertga takdim etiladigan xujjatlar;

A) Ekspertiza xulosasiga kora buyruk

B) Tibbiyot xujjatlari

V) Jabrlanuvchini arizasi

G) Guvoxdan so`rab olingan protoko`

6)Ekspertiza xulosasiga kerak bo`ladigan tibbiy xujjatlar;

A) Kasallik tarixi

B) Ambulator karta

V) Rentgenogramma

G) Vaktinchalik nogironlik varakasi

7) Bosh miya chaykalishini obektiv belgilarini kursating;

A)Kul barmoklarining tremor xolati

B) Kundalang nistagm

V)Romberg pozasidagi turg`unlik

G) Kuchli terlash

D) Vertikal nistagm

E) Miyaning zararlanish simptomi

8) Ogir darajali jaroxatlanishning klinik kechishini belgilarini ko`rsating;

A) Regredient kechishi

B) Soglikni buzilishini davomiyligi

V) Propeint kechishi

G) Turgun mexnat kilish kobiliyatining yokotishi

9) Miya chaykalishida oddiy va zarur davolash turlari;

A) Stasionar

B) Ambulator

V) Sanotoriya-kurotniy

G) Psixologik

10) Miya chaykalishini diferensatsiya kilish

A) Boshni yumshok to`kimalari lat eyishi

B) Bosh miya lat eyishini engil darajasi

V) Bosh miya lat eyishini og`ir darajasi

G) Aksonlarni tarkok jaroxatlanishi

11) Sud- tibbiyot ekspertizasida miya chaykalishida kupincha kaysi mutaxasislarning maslaxati zarur;

A) Neyroxirurg

B) Aftalmologiya

V) Otorinolaringolog

G) Travmatolog

8. Joriy nazoratni baholash mezoni

Talabani bilim darajasi	O'zlashtirishi (%) va ballarda	Baho
Natijani chikarish va echimni kabul kilish. Ijodiy fikrlash. Amalyotda ko'llash. Yukori faollik ko'rsatish, Interaktiv o'yinlar o'tkazish orkali, ijodiy yondoshish. To'lik asoslangan javob bilan vaziyatli masalaga to'g'ri echim topish. Savolni moxiyatini tushunish. Ishonchli aytib berish, bilish. To'lik ifoday olish. Internet va 7-10 ta oxirgi adabiyot manbalaridan foydalanib olingan malumotlar orkali yukori sifatli referat va zamonaviy informativ ko'rgazmali material tayyorlash.	96-100	5
Natijani chikarish va echimni kabul kilish. Ijodiy fikrlash. Amalyotda ko'llash. Yukori faollik ko'rsatish, Interaktiv o'yinlar o'tkazish orkali, ijodiy yondoshish. To'lik asoslangan javob bilan vaziyatli masalaga to'g'ri echim topish. Savolni moxiyatini tushunish. Ishonchli aytib berish, bilish. To'lik ifoday olish. Internet va 4-6 ta oxirgi adabiyot manbalaridan foydalanib olingan malumotlar orkali yukori sifatli referat va zamonaviy informativ ko'rgazmali material tayyorlash.	91-95	5
Mustakil taxlil kilish. Amalyotda ko'llash. Yukori faollik ko'rsatish, Interaktiv o'yinlar o'tkazish orkali, ijodiy yondoshish. To'lik asoslangan javob bilan vaziyatli masalaga to'g'ri echim topishSavolni moxiyatini tushunish. Ishonchli aytib berish, bilish. To'lik ifoday olish. Internet va 3-5 ta oxirgi adabiyot manbalaridan foydalanib olingan malumotlar orkali yukori sifatli referat va zamonaviy informativ ko'rgazmali material tayyorlash	86-90	5
Amalyotda ko'llash. Yukori faollik ko'rsatish, Interaktiv o'yinlar o'tkazish orkali, ijodiy yondoshish. To'lik asoslangan javob bilan vaziyatli masalaga to'g'ri echim topishSavolni moxiyatini tushunish. Ishonchli aytib berish, bilish. To'lik ifoday olish. Internet va 3-5 ta oxirgi adabiyot manbalaridan foydalanib olingan malumotlar orkali yukori sifatli referat va zamonaviy informativ ko'rgazmali material tayyorlash	81-85	4
Yukori faollik ko'rsatish, Interaktiv o'yinlar o'tkazish orkali, ijodiy yondoshish. To'lik asoslangan javob bilan vaziyatli masalaga to'g'ri echim topish.Savolni moxiyatini tushunish. Ishonchli aytib berish, bilish. To'lik ifoday olish. Internet va 1-2 ta oxirgi adabiyot manbalaridan foydalanib olingan malumotlar orkali yukori sifatli referat va zamonaviy informativ ko'rgazmali material tayyorlash	76-80	4
Vaziyatli masalani to'gri echish, tulik bo'lmagan javob asosida. Savolni moxiyatini tushunish. Ishonchli aytib berish, bilish. Mavzuning asosiy savollari bo'yicha to'lik ifoday olish. Vaziyatli masala echimida xatolarga yo'l kuyish.Ishonchsiz aytib berish, bilish.Mavzuning aloxidasavollari bo'yicha to'lik ifoday olish. Internet va 1-2 ta oxirgi adabiyot manbalaridan foydalanib olingan malumotlar orkali referat va zamonaviy ko'rgazmali material tayyorlash	71-75	4
Savolni moxiyatini tushunish.Vaziyatli masalani to'gri echish, ammo javobni asoslay olmaslik. Ishonchli aytib berish, bilish,Mavzuning aloxidasavollari bo'yicha to'lik ifoday olish.	66-70	3
Vaziyatli masala echimida xatolarga yo'l kuyish.Ishonchsiz aytib berish, bilish. Mavzuning aloxidasavollari bo'yicha to'lik ifoday olish.	61-65	3
Ishonchsiz aytib berish, bilish. Kisman ifodalash.	55-60	3
Anik ifodalay olmaslik. Bilmaslik	55kam	2

9. Mashg'ulot xronologik xaritasi

№	Mashg'ulot bosqichlari	Mashg'ulot shakli	davomiylik (min)
			270
1.	O'qituvchining kirish so'zi. (asosiy mavzu).		10
2.	Amaliy mashgulot mavzusini muxokama kilish, talabalarni bilim darajasini aniklashda yangi pedagogik texnalogiyalardan foydalanish, demonstrastionnogo materiala (slayd,videokassetava bosh.).	So'rov, Tushuntirish,	60
3.	Muhokamaga yakun yasash.		20
4.	Bajariladigan amaliy mashgulotni talabalar uchun taksimlash. Talab bo'yicha tushintirish va taksimlash, amaliyb vazifani kursatib berish.		25
5.	Amaliy mashgulot kismida o'kituvchi yordamida mikrokopik va makroskopik malumotlarni o'zlashtirish. (murdani tekshirish bilan tanishtirish)	sut-tibbiy ekspertizasi xulosasi, interaktiv o'yinlar, vaziyatli masalalar	55
6.	laboratoriya-instrument tekshirish usullarini sharxlash, differenstial diagnostika, ko'yilgan topshirik bo'yicha ekspert echimini rejasini tuzish	laboratoriya tekshirish natijasi bilan tanishish	40
7.	Talabalarning amaliy va nazariy bilimlarini muxokama kilish, ularning faoliyatini mashgulotga ko'yilgan maksadga erishish rejasini baxolash va mustaxkamlash.	ogizaki test so'rash, amaliy ishni natujasini muxokama kilib tekshirish.	40
8.	O'tgan dars bo'yicha xar bir talabani foalyatini baxolash, natijalarni e'lon kilish. Keyingi mashgulotga tayyorlanish uchun topshiriklar berish.	Mustakil ish uchun savollar	20

10.Bilimlarni nazorat kilish uchun savollar:

1) Miya chaykalishini kelib chikish mexanizmi kanday?

2) Miya chaykalishini subektiv belgilari?

3) Miya chaykalishini obektiv belgilari?

4) Miya chaykalishiga tashxis ko`yishda sud-tibbiyot ekspertizasiga kerak bo`ladigan tibbiy xujjatlar?

5) Miya chaykalishiga tashxis ko`yishda sud-tibbiyot ekspertizasiga kaysi mutaxasislar maslaxati zarur?

6) Miya chaykalishini diferensatsiya kilish?

7) Miya chaykalishining og`irlik darajasini baxolash mezonlari?

11.Tafsiya kilingan adabiyotlar

Asosiylari;

1. 
   Sudebnaya medistina, pod red. Yu.I.Pigolkina, M., 2012.
   
2. 
   Sudebnaya medistina, pod red. G.A.Pashinyana, M., 2004.
   
3. 
   Izbrannыe lekstii po sudebnoy medistine, pod red. V.D.Isakova, S-P, 1996.
   

Ko`shimcha;

4. 
   V.L.Popov – Cherepno-mozgovaya travma, L., 1988.
   
5. 
   B.A.Sarkisyan i dr. – Sotryasenie golovnogo mozga, Novosibirsk,2000.
   
6. 
   Metodicheskie rekomendastii po ekspertnoy ostenke cherepno-mozgovoy travmы i ee posledstviy, Tashkent, 2001.
   
7. 
   Pravila sudebno-medistinskogo opredeleniya stepeni tyajesti telesnыx povrejdeniy (Prikaz MZ RUz. № 153 ot 1 iyunya 2012g., prilojenie №2).
   
8. 
   Informastionnыe resursы medistinskix saytov.