I jtimoiy fanlar

 

.

42

 

Bunday  beqiyos  botiniy  qudrat  egasi 

uchun hayotda hal qilib bo’lmaydigan muammo yo’q. SHu sababli yurtimiz rahbari 

yosh  avlodni  yuksak  ma’naviyatli  qilib  tarbiyalashga  doimiy  ravishda  va  g’oyat 

jiddiy  ahamiyat  qaratmoqda.  

 

 

                                                                 

41

 

Z. Gofurov «ma’naviy yuksalish  va xukukiy  barkamollik»  II kism Toshkent-2007. 116.b. 

42

 

Islom Karimov «Yuksak ma’naviyat-engilmas  kuch T-2008

 

---

2.2 

Alisher Navoiy ijodi milliy ma’naviyatimiz qomusi sifatida.

 

O’zbek  xalqi  ma’naviy  dunyosining  shakllanishiga  g’oyat  kuchli  va  samarali 

ta’sir  ko’rsatgan  ulug’  zotlardan  biri  -  bu  Alisher  Navoiy  bobomizdir.  Alisher 

Navoiy  xalqimizning  ongi  va  tafakkuri,  badiiy  madaniyati  tarixida  butun  bir  davrni 

tashkil  etadigan  buyuk  shaxs,  milliy  adabiyotimizning  tengsiz  namoyandasi, 

millatimizning  g’ururi,  sha’nu  sharafini  dunyoga  tarannum  qilgan  o’lmas  so’z 

san’atkoridir.  Ta’bir  joiz  bo’lsa,  olamda  turkiy  va  forsiy  tilda  so’zlovchi  biron-bir 

inson yo’qki, u Navoiyni bilmasa, Navoiyni sevmasa, Navoiyga sadoqat va e’tiqod 

bilan  qaramasa. 

Agar  bu  ulug’  zotni  avliyo  desak,  u avliyolarning avliyosi, mutafakkir desak, 

mutafakkirlarning  mutafakkiri,  shoir desak, shoirlarning  sultonidir. 

Inson  qalbining  quvonchu  qayg’usini,  ezgulik  va  hayot  mazmunini 

Navoiydek  teran  ifoda  etgan  shoir  jahon  adabiyoti  tarixida  kamdan-kam  topiladi. 

Ona  tiliga  muhabbat,  uning  beqiyos  boyligi  va  buyukligini  anglash  tuyg’usi  ham 

bizning  ongu  shuurimiz,  yuragimizga  avvalo  Navoiy  asarlari  bilan  kirib  keladi.  Biz 

bu  bebaho  merosdan  xalqimizni,  ayniqsa, yoshlarimizni qanchalik ko’p bahramand 

etsak,  milliy  ma’naviyatimizni  yuksaltirishda,  jamiyatimizda  ezgu  insoniy 

fazilatlarni  kamol toptirishda shunchalik  qudratli  ma’rifiy  qurolga ega bo’lamiz.

43

 

XIV  asr  70-yillaridan  mintaqa  siyosiy  hayotida  mo’g’ullar  hukmronligi 

tugab,  Temuriylar  davri  boshlandi.  Buyuk  Sohibqiron  Amir  Temur  tanazzulga  yuz 

tutgan  va  parchalangan  CHig’atoy  ulusining  o’rnida  islom  mintaqasining  qalb 

qismini  o’z  hududiga  birlashtirgan  ulug’  saltanatni  vujudga  keltirdi.  G’arbda  Iroq 

va  Suriya  yerlari,  Eron,  Afg’oniston  va  Markaziy  Osiyo  o’lkalarini  deyarli  to’liq 

qamrab  olgan  bu  mamlakat  islom  mintaqa  xalqlarining  yagona  siyosiy  hududga 

oxirgi  marta  birlashuvi  bo’lib,  Temur  mintaqa  miqyosida  nufuzga  ega  bo’lgan 

oxirgi  davlat  boshlig’i  edi.  Uning  davlatni  boshqarish  va  ulus  osoyishtaligini 

ta’minlash  yo’lidagi  xizmatlari  islom  mintaqa  madaniyati  davlatchilik  sohasidagi 

yutuqlarining  yuqori cho’qqisi bo’ldi. 

 

Bu  davr  mintaqa  adabiy  hayotida  ham  sezilarli  o’zgarishlar  bo’ldi.  Nizomiy 

va  Amir  Xusravlar  turkiy  elat  vakili  bo’la  turib,  fors  tilida  ijod  qilgan  bo’lsalar, 

endi  turkiy  she’riyat  butun  mintaqa  hududida  rivoj  ola  boshladi.  SHerozda  Hofiz 

Xorazmiy  shuhrat  qozondi. Hirot, Samarqand, Buxoro, Tabriz, Xo’jand shaharlari, 

Iroq,  Kichik  Osiyo,  Misr,  Volgabo’yi,  Farg’ona,  Xorazm  o’lkalarida  turkiy  tilda 

ijod qiluvchilar  yetishib  chiqa boshlashdi. 

 

Jami  XV  asrda  o’tgan  50  ga  yaqin  turkiy  she’riyat  namoyandalari  Navoiy 

asarlarida  tilga  olinadi  va  she’rlaridan  namunalar  beriladi.  Ayniqsa,  Sulton  Husayn 

Boyqaro  bu  sohada  alohida  xizmat  ko’rsatdi.  Alisher  Navoiyning  barakali  ijodiy