qishloq xo'jalik mashinasozlish va boshqalar) rivojlantirish istiqbollari bevosita qishloq xo'jaligiga
bog'liq.
Uchinchidan, qishloq xo'jalik mahsulotlari (asosan paxta) hozirgi vaqgda valuta resurslari,
Respublika uchun zarur bo'lgan oziq-ovqat mahsulotlari, dori-darmonlar, texnika va texnologiya
uskunalarini chetdan sotib olishni ta'minlayotgan asosiy manbadir.
To'rtinchidan, mustaqillik sharoitida qishloq xo'jaligining oziq-ovqat muammosini hal
etishdagi roli ortib boradi.
O'zbekistonda agrar islohotning negizi yerga bo'lgan mulkchilik masalasidir. Respublika
Konsttutsiyasida yer xususiy mulk qilib sotlishi mumkin emasligi, balki uni uzoq muddatli ijara
shartlari bilan topshirish mumkinligi ta'kidlangan.
Shunday ekan, qishloqda bozor munosabatlarini shakllantirishga yerni meros qilib qoldirish
huquqi bilan umrbod foydalanish uchun ijaraga berib qo'yish orqali erishish ko'zda tutilgan.
Respublikada yerga bo'lgan mulkchilik munosabatlarini isloh qilishning boshqa xususiyati
shundan iboratki, melioratsiya, irrigatsiya, yerlarning unumdorligini oshirish dasturlarini bajarishni
davlat o'z zimmasiga oladi. Buni bizda dehqonchilikning xususiyati taqozo qiladi. Bu xususiyat
faqat sug'oriladigan yerlarga xosdir. Respublikada barcha haydaladigan yerlarning 3/4 qismidan
ko'prog'i (4,2 mln.ga) sug'oriladigan yerlar bo'lib, uning yarmidan ko'prog'i yaxshi meliorativ
holatda, qolgan yerlar esa melioratsiya ishlari (qayta o'zlashtirish, kollektor-drenaj tarmoqlarini
rekonstruksiya qilishni olib borishni talab qiladi. Hozirgi vaqtda sug'orib kelingan har gektar yerni
qayta o'zlashtirish uchun 1990 yilgi darajadan 14-15 baravar ko'p xarajat talab qilinadi. Bundan
xulosa shuki, birorta ham fermer irrigatsiya va melioratsiya ishlarini o'z mustaqil amalga oshira
olmaydi. Faqat davlatgina melioratsiya tarmoqlarini rekonstruksiyalashga, qurishga va irrigatsiya
tadbirlarini amalga oshirishga qodirdir.
Respublikada agrar islohtlarning navbatdagi yo'nalishi barcha davlat qishloq xo'jalik
korxonalarini (birinchi navbatda zarar ko'rib ishlayotganlarini) jamoa xo'jaliklariga va
mulkchilikning boshqa shakllari (kooperativlar, aksiyadorlik xo'jaliklari va har xil xususiy
korxonalar) ga aylantirishdan iboratdir.
Bunda birlamchi qishloq xo'jalik bo'g'ini xo'jaliklarini birlashtiradigan va ularga moddiy-
texnikaviy ta'miiot, texnika, agrokimyo xizmati ko'rsatadigan kooperativ bo'lishi lozim. Ularning
tarkibida fermer xo'jaliklari qishloq xo'jalik ishlab chiqarishini tashkil etishning sifatida faoliyat
ko'rsatadi (Respublikada fermer xo'jaliklarining rivojlanishi 2-jadvalda keltirilgan).
Do'stlaringiz bilan baham: