I iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti va bilish uslubi

 
1-§. Pul muomalasi va unipg amal qilish qonuniyatlari
 
 
Pul  muomalasi  -  bu  tovarlar  aylanishiga  hamda  totovar  xarakteridagi  to'lovlar  va 
hisoblarga  xizmat  qiluvchi  naqd  pullar  ia  unga  tenglashtirilgan  aktivlarning  harakatidir. 
Naqd pul muomalasiga bank biletlari va metall tangalar (pul belgilari) xizmat qiladi. Naqd pulsiz 
hisoblar  cheklar,  kredit  kartochkalari,  veksellar,  akkreditivlar,  to'lov  talabnomalari  kabilar 
yordamida  amalga  oshiriladi.  Ularning  hammasi  pul  agregati  deb  yuritiladi.  Muomalada  mavjud 
bo'lgan pul massasi ularni qo'shish yo'li bilan aniqlanadi. 
Pul  muomalasi  o'ziga  xos  qonunlarga  asoslangan  holda  shalga  oshiriladi.  Uning 
qonunlaridan eng muhimi muomala uchun zarur bo'lgan pul miqdorini aniqlash va shunga muvofiq 
muomalaga pul chiqarishdir. 
Muomalani ta'minlash uchun zarur bo'lgan pul miqdori quyidagilarga bog'liq. 
1. Muayyan davrda, aytaylik bir yil davomida sotilishi yaozim bo'lgan tovarlar summasiga. 
Tovarlar qancha ko'p bo'lsa va narxi baland bo'lsa, ularni sotish va sotib olish uchun shuncha ko'p 
pul birliga talab qilinadi. 
2. Pul birliganing aylanish tezligiga. 
Pul bir xil bo'lmagan tezlik bilan aylanish qiladi. Bu ko'p omillarga, jumladan ular xizmat 
qilayottan tovarlar turiga bog'liq. 
3.  Muomala  uchun  zarur  bo'lgan  pul  miqdori  puldan  to'lov  vositasi  vazifasidan 
foydalanishga ham borliq. Ko'pincha tovarlar qarzga sotiladi va ularning haqi kelishuvga muvofiq 
keyingi  davrlarda  to'lanadi.  Demak,  zarur  pul  miqdori  shunga  muvofiq  miqdorda  kamayadi. 
Ikkinchi  tomondan,  bu  davrda  ilgari  kreditga  sotilgan  tovarlar  haqini  to'lash  vaqti  boshlanadi  .Bu 
pulga ehtiyojni ko'paytiradi. 
Mazkur  holatlarni  hisobga  olganda,  muomala  uchun  zarur  bo'lgan  pul  miqdori  quyidagi 
formula bo'yicha aniqlanadi.