I. Idrok haqida tushuncha va uning fiziologik asoslari idrok tushunchasining ta'rifi idrokning murakkabligi

2. Vaqtni idrok qilish

Biz idrok qilib turgan narsa - hodisalar muayyan vaqt davomida paydo bo'ladi, o'zgaradi va o'tib ketadi. Vaqt materiya mavjudligining asosiy shakllaridan biridir. Vaqtni idrok qilish voqelikdagi hodisalarning ob'ektiv tezligi, davomiyligi va muntazamligini aks ettirishdir. Vaqtni idrok qilish ob'ektiv reallikni aks ettirib, kishini o'rab olgan muhitda mo'ljal olishiga imkon beradi. Vaqtni mo'ljal olish orientirovkasi miyaning po'sti bo'limlari yordamida amalga oshadi. Lekin vaqtni idrok qiluvchi maxsus a'zo yo'q. Vaqtni idrok qilishda turli analizatorlar qatnashadi, biroq vaqtlar oralig'ining bir muncha aniq farqi kinestezik va eshitish sezgilari beradi. Markaziy asab

tizimida, bosh miya katta yarim sharlarida qo'zg'alish va tormozlanishning ritmik almashuvi, vaqtni idrok qilish asosida yotadi. Agar bosh miya po'stida qo'zg'alish jarayoni ustunlik qilsa, vaqt “tez” o'tgandek, agar tormozlanish ustunlik qilsa, vaqt “sekin” o'tgandek idrok qilinadi. Vaqtning “tez” yoki “sekin” o'tishi kishining vaqtga va diqqat yo'naltirilgan ob'ektga munosabatiga ham bog'liq. Masalan: biror darsning o'tishi, kinofil’mni ko'rish, avtobus yoki biror kishining kelishini kutish va xokazo. Odamlar vaqtni ob'ektiv belgilash, uning oralig'ini to'g'ri farqlashga imkon beradigan, narsalar oy, quyosh, yulduzlar harakatidan foydalanib kelganlar.