I ham dam ov, Z. Bobom uradov, E. Hamdamova

yorug'sevar,  soyasevar
  va 
soyaga  chidamlñarga
  bo‘linadi. 
Yorug'sevar  o'simliklar  yaxshi  yorug'  tushadigan  ochiq  joylardagina  rivoj- 
lanadi.  Ularda  fotosintez  jarayoni  jadal  kechadi.  C ho'llarda  va  chala 
cho'llarda  o'sadigan  izenlar,  shuvoqlar,  saksovullar,  chogonlar,  qizilchalar, 
qandim lar,  qo‘ng‘irboshlar  va  shu  kabilar  yorug'sevar  o'simliklarga  kiradi. 
Soyasevar  o'simliklar  esa  aksincha,  kuchli  yorug'likni  yoqtirmaydi  va  ular 
doim iy  soya  joylarda  o'sadi.  Bunday  o'simliklarga  o'rm onlarda  o'sadigan 
paporotniklar,  moxlar,  kislitsalar,  yong'oqzorlar  ostida  o'suvchi  yowoyi 
xina,  tog'  gunafsha  kabilar  kiradi.  Soyaga  chidamli  o'sim liklar  soya  joyda 
ham   yaxshi  yoritilgan  joylarda  ham   bemalol  o'saveradi.  Bularga  qayin, 
qarag'ay,  em an  daraxtlari,  o 'rm o n   yer  tuti,.  g'ozpanja,  binafsha  kabi 
o'sim liklar  kiradi.
Turli  geografik  mintaqalarda  kun  bilan  tunning  almashinishi  bir  xil 
emas.  Ekvatorda  kun  va  tunning  uzunligida  farq  sezilmaydi.  Ammo 
o'rtacha  (mo'tadil)  va  sovuq  iqlim  mintaqalarda  yoz  faslida  kun  uzun,  tun 
qisqa,  qishda  esa  aksincha  bo'ladi.  Bu  esa  o 'z   navbatida  organizmlarning 
uzun  va  qisqa  kunga  (fotoperiodizmga)  moslanishiga  olib  keladi.
Bug'doy,  javdar,  ismaloq,  sebarga,  sachratqi,  gulsafsar  uzun  kunda 
o'ssá,  grichexa,  tariq,  kungaboqar,  mavrak,  tamaki,  m akkajo'xori,  zig'ir  va 
shu  kabilar qisqa  kunda  o'sib  rivojlanadi.
Yorug'likning  hayvonlar  uchun  asosan  informativ  ahamiyati  mavjud. 
Sodda  hayvonlarda  yorug'lik  sezuvchi  organlari  bo'lib,  ular  orqali  fototaksis 
(yoritilgan  tomonga  harakatlanish)  amalga  oshadi.  Kovak  ichaklilardan  tortib 
deyarlik  hamma  hayvonlarda  yorug'lik sezuvchi  a ’zolar mavjud.

---