I gaz tozlash tizimi I jarayon tushunchasi

Gaz tarkibidagi nordon komponentlar miqdorini tajribadaaniqlash
Gaz tarkibidagi vodorod sulfid va merkaptanlarni aniqlash tajriba qurilmasi. Tahlil uchun kerakli jihozlar:kolbalar, Dreksel sklyankasi, byuretka, pipetka, gaz o’lchagich, o’lchovchi tsilindr, manometr, tubusli sklyanka, termometr. Kerakli reaktivlar: CdCl2kadmiy xlorid, Cd(CH3COO)2 kadmiy sirkasi, yod 0,1n li, kraxmal 0,5 % li eritma, 10n li natriy tiosulfati eritmasi. Qurilmani yig’ish va ishga tayyorlash: Naylar va quvurlar tizimida mavjud gazlarni siqib chiqarish va tahlilni aniqlik darajasini oshirish maqsadida tadqiq qilinishi lozim bo’lgan gaz quvuri 2-3 marta ochib – yopilpdi, so’ngra quyidagi ketma-ketlikda jixozlar ulanadi:




2.2-rasm Gaz tarkibidagivodorod sulfid va merkaptanlarnianiqlash qurilmasi sxemasi. 1 – Dreksel sklyankasi; 2 – tubusli sklyanka; 3 – manometr; 4 – termometr; 5 – o’lchovchi tsilindr; 6,7 – shisha jo’mraklar. Tahlil uchun H2S va RSH olish: 1-3- Dreksel sklyankasiga kadmiy xloridning 30%li eritmasidan 50 ml. quyiladi. Kadmiy xloridga asosan H2S yuttiriladi. Oxirgi Dreksel sklyankasiga kadmiy sirkasining 0,3%li eritmasidan 50 ml. quyiladi va bu eritmadan RSHni yuttirish maqsadida foydalaniladi. Yuttirilish jarayoni to’q sariq rangga qadar amalga oshiriladi. Gaz ulchagich ko’rsatgich qayd qilib olinadi. Titrlash jarayoni va tahlili: Oxirgi Dreksel sklyankasidagi kadmiy sirkasiga yutlgan RSH kolbaga olinadi va titrlashlash amalga oshiriladi. Titrlovchi reagent sifatida natriy tiosulfatning 10%li eritmasi qo’llaniladi. Byuretka natriy tiosulfat erimasi bilan to’ldiriladi. Kolbadagi kadmiy sirkasiga yutlgan RSH aralashmasiga 0,1n liyod eritmasidan 10 ml. quyiladi. Aralashma qo’ng’ir jigar tusga kiradi, so’ngra aralashma byuretka ostiga tomchi holatda natriy tiosulfat erimasi bilan och sariq (limon rangli) tusga kirgunga qadar titrlanadi, so’ngra aralashmaga kraxmalning 0,5 % li eritmasidan6 ml. quyiladi. Aralashmaning rangi qo’ng’ir binafsha tusga kiradi. So’ngra aralashma och (shaffof) rangga kirgunga qadar titrlanadi. Byuretkadagi ko’rsatgich qayd qilib olinadi va ushbu titrlash jarayoni “ishchi aralashma” deb nomlanadi. So’ngra bu jarayonni “bo’sh aralashma” bilan davom ettiriladi. Buning uchun kolbaga kadmiy sirkasining 0,3%li eritmasidan 50 ml. quyiladi va titrlashlash amalga oshiriladi. Titrlovchi reagent sifatida natriy tiosulfatning 10%li eritmasi qo’llaniladi. Byuretka natriy tiosulfat erimasi bilan to’ldiriladi. Kolbadagikadmiy sirkasiga ustiga 0,1n liyod eritmasidan 10 ml. quyiladi. Aralashma qo’ng’ir jigar tusga kiradi, so’ngra aralashma byuretka ostiga tomchi holatda natriy tiosulfat erimasi bilan och sariq (limon rangli) tusga kirgunga qadar titrlanadi, so’ngra aralashmaga kraxmalning 0,5 % li eritmasidan6 ml. quyiladi. Aralashmaning rangi qo’ng’ir binafsha tusga kiradi. So’ngra aralashma och (shaffof) rangga kirgunga qadar titrlanadi. Byuretkadagi ko’rsatgich qayd qilib olinadi va ushbu titrlash jarayoni “bo’sh aralashma” deb nomlanadi. Hisoblash: Olingan qaydlarni quyidagi formulaga asoslanib hisoblash amalga oshiriladi: Bu yerda: Ia - byuretkadagi “ishchi aralashma” ko’rsatgichi, Ba - byuretkadagi “bo’sh aralashma” ko’rsatgichi, 0,1 - yodning normalliligi, 17 – kadmiy sirkasiga RSHning yutinishi mumkin bo’lgan maksimum qiymati, V – gaz o’lchagichdagi qo’rsatgich. Gaz tarkibidagi oltingugurt (IV) oksidini aniqlash tajriba qurilmasi Tahlil qilinayotgan gaz aralashmasi titrlangan yod eritmasi solingan yutuvchi qurilma orqali o’tkazsak sulfat kislota hosil bo’ladi. SO2 + I2 + 2H2O = H2SO4 +2HI Uchuvchan yodning yo’qolishini oldini olish uchun yutuvchi qurilmaga kraxmal eritmasi quyiladi. O’tkazilgan gaz hajmini va sarflangan yod eritmasi miqdorini bilgan holda SO2miqdorini hisoblab topish mumkin. Kerakli reaktivlar: 1.Yod, 0,1 n li titrlangan eritma; 2. Kraxmal, 0,5 % li eritma. Qurilmaning yozuvi va uni ishga tayyorlash: Tajriba quyidagi rasmda ko’rsatilgan qurilmada amalga oshiriladi. Qurilma 250 ml sig’imli yutuvchi Drektsil sklyankasi 1va jo’mrak 7 dan tashqil toptan. Yutuvchi sklyanka bir tomondan gaz manbasiga ikkinmi tomondan yon tubusga ega bo’lgan sklyanka 2 ning yuqori tiqiniga monometr 3 va termometr 4 o’rnatilgan. Yonaki tubus tiqiniga esa jo’mrak 6 bilan jihozlangan quyilish nayi o’rnatilgan bo’lib ish mobaynida uning tagiga o’lchagich tsilindr 5 qo’yiladi.