|
2-jadval
2018 yil yakunlari bo’yicha hayot sug’urtasi bo’yicha sug’urta xizmatini
olib boruvchi sug’urta kompaniyalar tomonidan amalga oshirilgan
sug’urta mukofotlari va to’lovlari to’g’risida ma’lumot
(mlrd. so’m)
6
t/r
Sug’urta
tashkiloti
nomlanishi
2017 yil
bo’yicha
sug’urta
mukofotlari
2018 yil
bo’yicha
sug’urta
mukofotlari
O’zgarishi
%da
2017
bo’yicha
sug’urta
to’lovlari
2018 yil
bo’yicha
sug’urta
to’lovlari
O’zgarishi
%da
1
"New Life
Insurance"
MChJ
44,7
159,9
357,8
25,0
98,7
395,4
2
"Agros
Hayot"
MChJ
12,9
129,6
1 002,6
3,3
79,1
2 400,4
3
"O’zbekinv
est Hayot"
MChJ
63,5
101,2
159,3
37,6
68,1
181,1
4
"Alfa Life"
ShXJ ST
17,5
24,4
139,3
12,4
17,6
141,8
5
"Euroasia
Life" MChJ
-
2,0
-
-
0,4
-
6
"Kafolat
Hayot"
MChJ
-
0,2
-
-
-
-
Jami
138,6
417,2
78,3
264,0
-
Yuqorida qayd etilganidek, hayotni sug’urtalash sohasidagi o’yinchilar soni
oltita kompaniyaga ko’paydi. Hayot sug’urtasi sohasida faoliyat yuritayotgan
hayotni sug’urtalash kompaniyalari bo’yicha jami mukofotlar 3,0 martaga oshib,
417,2 mlrd. so’mni tashkil etdi. Sanoat uchun sug’urta to’lovlari 337,1 foizni
tashkil etdi. To’lovlarning umumiy hajmi 264,0 mlrd. So’mni tashkil etdi.
Ta’kidlash joizki, 2018 yilda sanoat uchun sug’urta mukofotlari va to’lovlarning
asosiy qismi 4 ta sug’urta kompaniyasiga to’g’ri keladi, qolgan ikkita kompaniya
o’z faoliyatini hisobot davrining deyarli ikkinchi yarmida boshlagan.
Umumiy faoliyati bo’yicha turkumlash hayot faoliyatidan o’zining
6
www.mf.uz
– internet ma’lumotlari asosida muallif tomonidan tayyorlandi.
40
xususiyatlari bilan farq qiladi, ya’ni muddati, davriyligi, zahiralarni shakllantirish
tartibi. Bugungi kunga kelib, mamlakatimizda faoliyat yuritayotgan sug‘urta
kompaniyalari soni 33 ta bo’lib, mijozlarga turli yo‘nalishdagi sug‘urta
xizmatlarini ko‘rsatib, mamlakatimiz yalpi ichki mahsulotidagi ulushining
oshishini ta’minlab bermoqda. Mazkur kompaniyalarning 26 tasi umumiy sug‘urta
tarmog‘ida ishlaydi. Demak, mamlakat sug‘urta biznesi turli yo‘nalishdagi
sug‘urtaviy xizmatlarni ko‘rsatishga ixtisoslashgan sug‘urta kompaniyalari bilan
to‘yingan, deb ayta olamiz.
2018 yilda umumiy sug‘urta sohasida ham mukofotlarning jadal o‘sishi
kuzatilgan. Umumiy sug‘urta turlarining asosiy farq qiluvchi xususiyati shundaki,
ular sug‘urtalashning xavfli turlariga kiradi, shuningdek jamg‘arish hamda
investitsiya daromadlarini nazarda tutmaydi.
Aytib o‘tilganidek, 2018 yilda sug’urta biznesida jami mukofotlar 54,4% ga
oshgan holda 1,2 trln.so‘mni tashkil qildi. Mutaxassislarning fikricha, bunday
o‘sish darajasi umumiy sug‘urta sohasi uchun yaxshi natija hisoblanadi. Sug‘urta
mukofotlari hajmidan farqli ravishda, sohadagi sug‘urta qoplamalari miqdori
2,7 foizga o‘sdi va 196,8 mlrd. so‘mni tashkil etdi. Umumiy sug‘urta sohasidagi
mukofotlarning o‘sish sur’ati bilan taqqoslaganda sug‘urta qoplamalarining
bunday past o‘sish sur’ati 2018 yilda kompaniyalarning samarali anderrayterlik
faoliyatini yuritganidan darak beradi.
Umuman olganda, sug‘urta bozorida mukofotlarni jalb qilish bo‘yicha
"O‘zagrosug‘urta" AJ (14,6%), "O‘zbekinvest" EIMSK (13,9%) va "Gross
Insurance" (12,6%) MChJ boshqa kompaniyalardan sezilarli farq bilan etakchilik
qilgan. Sohadagi 4- va 5-o‘rinni egallagan keyingi ikkita kompaniya "Kafolat" AJ
(9,6%) va "Alfa Invest" MChJ SK (6,8%) hisoblanadi. Sohadagi barcha qolgan
kompaniyalarning ulushi 6,0% dan past.
Sug’urta biznesini rivojlantirish maqsadida quyida strategiyani ishlab chiqish
maqsadga muvofiq:
1. Aholiga ma’qul tushadigan va daromadliligini hisobga olgan holda
sug‘urta turlarini aniqlab, ular bo‘yicha yengilliklar yaratish.
41
2. Aholining sug‘urta madaniyati darajasini oshirish. Bu sug‘urta sohasi
rivojlanishi, avvalo shakllanishining asosiy sharti hisoblanadi. Odamlarning
sug‘urta madaniyatini shakllantirish yo‘llari quyidagilar, ya’ni ularga sug‘urtaning
asl mohiyatini ochib berish, u qachon zaruratga aylanishini tushuntirish, uning
afzal tomonlarini ko‘rsatish, namoyon qilish, har qadamda xavf-xatarning
mavjudligi, uning qachon sodir bo‘lishi noma’lumligi va aynan shu davrda
sug‘urtaning ahamiyati beqiyosligini anglatish hisoblanadi.
3. Sug‘urta kompaniyalarining shaffofligini saqlab qolish, ya’ni potensial
mijozlar sug‘urta kompaniyalarining faoliyat yo‘nalishlari, moliyaviy barqarorligi,
to‘lovga layoqatliligi to‘g‘risidagi ma’lumotlarga hech to‘sqinliksiz ega bo‘lsinlar.
4. Sug‘urta xizmatlarining mamlakatimizning eng chekka hududlargacha
yetib borishini ta’minlash, u yerlik aholi uchun sug‘urtaning mohiyatini ochib
berishga harakat qilish.
5. Sug‘urta sohasidagi mutaxassislarning malakasini oshirish, ularni qayta
tayyorlash, xorij amaliyotini o‘rganib, uni mamlakatimizda qo‘llash yuzasidan
taklif va tavsiyalar ishlab chiqishiga shart-sharoit yaratib berish.
Yuqoridagilarni hisobga olgan holda, sug’urta tashkilotlari keng qatlamli
salohiyatli mijozlarni sug’urta himoyasiga jalb etish uchun ularning manfaatiga
mos keladigan yangi sug’urta mahsulotlarini ishlab chiqmoqdalar. Bunga ular
o’rtasida raqobat muhitini kuchayotganligi ham ijobiy ta’sir ko’rsatmoqda.
Ayniqsa, O’zbekistonda sug’urta sohasini rivojlantirish uchun hukumat tomonidan
qabul qilinayotgan farmon va qarorlar sug’urta xizmatlari ko’rsatish sifatini yuqori
bosqichga ko’tarilishiga qo’lay shart-sharoitlar yaratmoqda.
Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida mamlakatimiz rivojlanishining
ustuvor yo‘nalishlari fuqarolarning huquq va qonuniy manfaatlarini himoya
qilishning ishonchli tizimini, aholi turli qatlamlarining ijtimoiy himoyasini
sug‘urta bozorida huquqiy ta’minlashning doirasini yanada kengaytirishni taqozo
etmoqda. Sohani rivojlantirish borasida amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli
chora-tadbirlar, sug‘urta faoliyatiga oid qonunchilikning takomillashtirilayotgani
aholining sug‘urta kompaniyalariga bo‘lgan ishonchini mustahkamlamoqda.
42
Sug‘urta xizmatlarining raqobat bozorini yanada rivojlantirish, sug‘urta
faoliyatining zamonaviy turlarini takomillashtirish va sifatini oshirish,
sug‘urtalovchilarning kapitallashuv darajasini ko‘paytirish borasida salmoqli
ishlarning natijasi o’laroq sug’urta biznesi kundan-kunga rivojlanmoqda, bu esa
o’z navbatida iqtisodiy sohaning balki O’zbekistonning rivojlanishiga zamin
yaratadi deb aytishimiz mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
