I булим. Ахборот тизимлари ва технологияларини миллий ифтисодда 1уллаш асослари



Download 0,67 Mb.
bet18/29
Sana28.02.2022
Hajmi0,67 Mb.
#473731
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   29
Bog'liq
I булим

Ахборотни тежаш. Ахборотни кайта ишлаш ва фойдаланиш жараёнлари — мехнат жараёнлари, бошкарув мехнатини тежаш муаммоси экан, демак бу энг аввало ахборотни тежаш муаммосидир. Ахборотни тежаш тамойили шундайки, у билан боглик жараёнлар ундан факат ишлаб чикарищда фойдаланилгандагина максадга мувофик булади.
Ахборотни тежаш йуларидан бири доимий ва узгарувчан ахборот уртасида тугри нисбатни урнатишдир. Бунда доимий ахборот солиштирма огирлигининг аник шароитлардаги энг куп имкониятларини кузда тутиши лозим.
Ахборот тулаконлигининг улчови сифатида ахборотнинг кабул килинган (яьни фактик ёки лойихалаштирилган) микдоридан четлашиши хизмат килиши мумкин.
Ахборот тулаконлигининг улчови булиб (яьни фактик ёки лойихалаштирилган) 1лой, дан вакт бирлиги ёки бир бошкарув туркуми (жараёй, иш) мобайнида мазкур шароитдаги максимал ахборот микдори 1тах, га огиши ахборот тулаконлигига Улчов булиб хизмат кили ши мумкин, чунки ахборот тулаконлиги охир-окибатда унинг микдори билан белгиланади.
Ахборот тулаконлилик коэфициенти Улчами К6, куйидаги формула билан белгиланади:

Ахборот микдорининг ошиши билан унинг киймати, яъни у билан боглик булган харажатлар ортади. Бирок бу кийматнинг усиши бир текис ривожланмайди, чунки у ахборот микдори ошгандагина ортади. Бу, ахборот бирлигига харажатлар микдори ортиши сабабли ахборотни кайта ишлаш мураккаблиги ошиши натижасида усиши билан изохланади. Демак, ахборот тулаконлилиги коэффиценти ахборотта кетган харажат билан боглик.
Шундай ахборот тулаконлилигини оптимал деб хисоблаш лозимки, унда ахборот нотулаконлиги ёки уни олишдаги ушланишлар туфайли юзага келадиган таъминлаш ва йукотиш харажатлари минимал булсин.
Тескари белгилар билан олинган йукотишлар улчами иктисодий самарани (охир-окибатда фойдани) ифодалайдики, у ахборот нотулаконлиги ва уз вактида етказилмаганлиги туфайли йукотишларни бартараф этиш натижасида олиниши мумкин.
Иктисодий самара (3) билан ахборотни йукотиш (S) уртасидаги алока куйидаги богликликда ифодаланади:

бунда M — йукотишлар ёки иктисодий самара коэффициенти (уларнинг максимал ахамиятига нисбатан).
Sтах максимал йукотишлар ахборот умуман йук пайтда юзага келади. Уларнинг улчами ахборотсиз тетри кapой килиш эхтимоли хисобга олинган холда белгиланиши лозим.
M коэффиценти уз навбатида ахборот тулаконлиги коэффициенти (К6,)дан, у билан боглик харажатлар (S1,) ва йукотишларга (S2) боглик. Демак, ахборот тулакойлиги коэффициенти оптималлиги шароитларини икки ёклама акс эттириши мумкин: харажат ва йукотишлар суммасини минималлаштириш, яъни (S1+S)min ёки фойда ва харажатлар уртасидаги фаркни минималлаштириш, яъни (Е-S)max. Ахборот харажатлари унинг микдорига, шунингдек сифат характеристикаларига боглик холда белгиланади.
Ахборот технологияларини каллаш туфайли юзага келадиган ахборот муллиги фойдаланувчини кучли зурикишга олиб келади. Айнан у фойдаланувчи томонидан ахборот истеъмоли даражасини белгилаб беради.
Ахборот ишлаб чикариш (Уич ) ва уни истеъмол килиш (lис) ўртасида мувозанатга риоя килинадиган вазиятга (l ): (l= l,) идеал холда деб караш мумкин. Хакикатда эса ишлаб чикариш хажми доимо истеьмолдан ошади (l >l,) ёки истеъмол этиладиган
(фойдаланиладиган) ахборот хажми юзага келган ахборот йўкотиши (S) айирмасига тенг: l У = У — S.
Ахборот йукотишлари хажми куплаб омиллар, шу жумладан яратилган ахборот хажми (У ), ахборот юкламаси (У,) ва бошка узгарувчи омиллар (V) га богликки, уни куйидаги функция куринишида тасаввур этиш мумкин:
S = f (JДД, У„, (5)
Ижтимоий нуктаи назардан ахборот юкламалари ахоротни кайта ишлаш ва кабул килишда инсоннинг чекланган имкониятларига, шунингдек ахборотни кайтга ишлашдаги ижтимоий чекланишлар, таълим, умуман саводхонлик ва хусусан компьютер саводхонлиги даражаси, ахборотни Кайта ишлаш ва узатиш воситаларига бемалол кириш, коммуникация сиёсати даражаси ва хоказоларга боглик. Ахборот йукотишларини хисоблаш куйидаги формула асосида амалгаоширилади:

Ахборот технологияларидан фойдаланиш жараёнларини тахлил этиш асосида куйидаги хулосани чикариш мумкин:
а) яратилаётган ахборотнинг сифати унинг микдорига нисбатан секин кўпайиши хусисиятига эга:

б) ахборот канча кап яратилса, ахборот йўкотишлари шунча юкори даражада булади;

с) ахборот сифати канча паст булса, уни йўкотиш даражаси хам шунча юкори булади:


Download 0,67 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   29




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish