I bo’lim 1 ma’ruza. Kirish. Hayot faоliyati хavfsizligini ta’minlash asоslari. Reja

Odamning elektr tokidan shikastlanishi natijasida nafas olishi va yurak faoliyati to’xtab qolgan bo’lsa, avval shikastlangan odamni elektr toki ta’siridan qutqarish zarur. Tezgina rubilnikni ajratish, elektr probkalarini chiqarib olish, simni olib tashlash kerak. Ayni vaqtda shikastlangan odam tok ta’siridan halos qilinmagan bo’lsa, uning o’zi elektr o’tkazgich bo’lib turishini va rezinka qolqop kiyib olinganidan keyingina unga qol tekkizish mumkinligini esda tutish kerak, badaniga tegib turgan sim quruq tayoq bilan olib tashlanadi.
Shikastlangan odamning siqib turgan kiyimlarini bo’shatgandan keyin darxol unga suniy nafas oldirib. yuragini bilvosita uqalashga kirishiladi. Yurak faoliyati bilan nafas olishi asliga kelganidan keyin shikastlangan odamning badanini isitish choralari ko’riladi. Jaroxatlari va kuygan joylariga steril bog’lamlar qo’yilad.
Yurakni sun’iy massaj qilish.
Yurak to’xtaganda o’tkaziladigan reanimatsion tadbirlar yurakni tashqi massaj qilish va sun’iy nafas oldirish bo’lib, bular bir vaqtda bajariladi.Yurakni tashqi uqalash tush suyagining pastki 1|3 qismi kaft bilan faol bosiladi. Bunda yurak tush suyagi va umurtqa pog’onasi oralig’ida qisiladi va ma’lum miqdordagi yurakdagi qon tomirga haydaladi. Bunday harakat minutiga 50-70 marta takrorlanadi va muolaja tekis qattiq joyda bemorni chalqancha yotqizilgan xolatda o’tkaziladi. Yurakni tashqi massaj qilish qo’yidagicha ijobiy belgilari bilan aniqlanadi:

1. 
   uyqu arteriyasida tomir urushining paydo bo’lishi.
   
2. 
   Ko’z qorachiqlarining torayishi.
   
3. 
   yuz terisi, tirnoqlar va lablarning qizarishi
   
4. 
   mustaqil nafas harakatlarining paydo bo’lishi
   
5. 
   mushaklar tonusining paudo bo’lishi.
   

Yurakni bilvosita massaj ( yopiq) qilish.
Bu usulning ahamihiyati shundaki, yurakning tush suyagi bilan umurtqa pog’onasi o’rtasida qisilish natijasida katta va kichik qon aylanish doirasining yirik tomirlariga qon haydaladi va shu tariqa qon aylanish va hayotiy muhim a’zolar funksiyasi sun’iy ravishda quvvatlanib turiladi. Bemor qattiq o’ringa chalqancha yotqiziladi, bir qo’l kafti tush suyagining pastki 1\3 qismiga, ikkinchi kaft birinchisining ustiga qo’yiladi, qo’llar tirsak bo’g’imlarida yozilgan bo’lishi kerak, so’ngra yordam kursatayotgan odam to’shni turtkisimon bosib uni umurtqa pog’onasi yo’nalishi bo’yicha 3-5 sm.ga siljitishga, shu vaziyatda taxminan 1,2 sekund kutib turishga so’ngra qo’llarni tushdan olmasdan turib, ularni tez bo’shatishga harakat qiladi .