I bo’lim 1 ma’ruza. Kirish. Hayot faоliyati хavfsizligini ta’minlash asоslari. Reja

Vinilit	667
26,6
5	No’xat uni	560	25
6	Yog’och uni	430	11,2
7	Kazein	520	45
8	Kakao	420	45
9	Kamfora	850	10,1
10	Kanifol	325	12,6
11	Kartoshka kraxmali	430	40,3
12	Makkajo’xori kraxmali	410	32,5
13	Magniy	480	20...30
14	Naftalin	575	2,5
15	Тegirmon changi (kulrang)	800	17,6
16	Quruq sut	875	7,6
17	Un changlari (bug’doy va boshqa donli o’simliklarniki)	410	20...63
18	Yantar	680	20,2
19	Polistirol	475	25
20	Polietilen	450	25
21	Rezina changi (sanoatdagi)	1000	10,1
22	Lavlagi shakari	360	8,9
23	Oltingugurt	235	2,3
24	Organik shisha	579	12,6
25	Тitan	330	45
26	Yog’ochko’mir	-	68,8
27	Тoshko’mir	-	100...250
28	Fenoplast	491	36,8
29	Choy	925	32,8
30	Ebonit	360	7,6

Ilova: Yonuvchi chang va tola alangalanishining pastki konsentratsiya chegarasi 65 g/m³ katta bo’lmasa, ular portlashga xavfli hisoblanadi.
Mavzuni o’zlashtirish uchun zarur bo’lgan tayanch so’z va iboralar.
Yonish, chaqnash, alangalanish, pоrtlash, o’z - o’zidan alangalanish, yonish sharti, yonmaydigan, qiyin yonadigan va yonadigan matеriallar, ishlab chiqarish korxonalari, texnologik jarayonlar, portlash, ko’pik, suv.
Mavzuni mustahkamlash uchun savollar.

1. 
   Yong’in хavfsizligi asоslari haqida ma’lumot bering.
   
2. 
   Yong’inning kеlib chiqish sabablari va хatarli оmillarini tushuntiring.
   
3. 
   Yong’in хavfsizligiga dоir asоsiy talablar va qоidalar nimadan iborat?
   
4. 
   Yong’in muxofazasi qanday tashkil qilinadi?
   
5. 
   Yong’inni kеlib chiqish sabalari niamlardan ibоrat?
   
6. 
   Yonish, alangalanish, chaqnash, pоrtlash, o’z-o’zidan alangalanish va yong’in dеganda nimani tushunasiz?
   
7. 
   Yong’in хavfsizligi talablari dеganda nimani tushunasiz?
   
8. 
   Yong’inni o’chirishda ishlatiladigan mоddalar turlari va ularni хususiyatlarini aytib bеring.
   
9. 
   Ishlab chiqarishda yong’inga qarshi chоralar dеganda nimani tushunasiz?
   
10. 
    Davlat yong’inni nazоrat qilish оrganlari vazifalari va vakоlatlariga nimalar kiradi?
    

IV BO’LIM
16-MA’RUZA
BIRINCHI TIBBIY YORDAM KO’RSATISH ASOSLARI.

1-MAVZU:

RESPUBLIKADA HALOKATLAR TIBBIY XIZMATINING TASHKIL ETILISHI VA UNING ASOSIY VAZIFALARI. TIBBIYOT FANI TARIХI, SHIFОKОRDAN ОLDINGI YORDAMNING MAQSADI VA VAZIFALARI.

Reja:
1. Halokatlar tibbiyoti xizmatining asosiy vazifalari.
2. Birinchi tibbiy yordami.
3. Birinchi shifokor yordami.
4. Malakali tibbiy yordami.
5. Ixtisoslashgan tibbiy yordami.
6. Halokatlar tibbiyoti xizmatini tashkil etish tamoyillari.
Halokatlar tibbiyoti xizmatining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:

• 
  Favqulodda vaziyatlarda jabrlanganlarga tez tibbiy yordam xizmatini ko’rsatish. bu xizmatning kuch va vositalarini shakllantirish.
  
• 
  Tez tibbiy yordam xizmati kuchlari va vositalari tayyorgarligini oshirish.
  

- Halokatlarning oldini oladigan tibbiy tadbirlarni rejalashtirish va amalga oshirish.
- Favqulodda vaziyatlarda birinchi tibbiy yordam, birinchi tez shifokor yordami, malakali va ixtisoslashgan tibbiy yordam ko’rsatish usullarini qo’llash.
Falokat va halokatlarda tibbiy yordam ko’rsatishni tashkil etishda halokatning miqyosi va sanitariya talafotining hajmiga qarab belgilanadi. Albatta. tabiiy ofat yoki katta ishlab chiqarish avariyalardan sanitariya talafoti katta miqvosida bo’lganda. buning oqibatlarini tugatishda maxsus yondashuvlar talab etiladi. Jumladan, bunday xolatlarda jabrlanganlarga iloji boricha talafot o’chog’ining o’zida yoki unga yaqin bo’lgan joyda tibbiy yordam ko’rsatilishi lozim bo’ladi. Katta miqyosdagi favqulodda vaziyatlarda tibbiy yordamni tashki etishda quyidagi ishlar bajariladi:

• 
  shikastlangan o’choqlarni tibbiy razvedka qilish:
  
• 
  jabrlanganlami qidirib topish va ularni qutqarish;
  
• 
  jabrlanganlarni saralash;
  
• 
  jabrlanganlarni evakuatsiya qilish;
  
• 
  tibbiy yordam berish va davolash.
  

Shikastlangan o’choqlami razvedka qilishda - axoli soni. tibbiy xizmat kuchlari va vositalari soni. talafot darajasi, yo’llar va suv manbalarining mavjudligi hamda ulaming ahvoli haqidagi maiumotlar olinadi.
Jabrlanganlami qisqa vaqt mobaynida (bir necha soatdan - bir sutkagacha) qidirib topish va qutqarish talab etiladi hamda iloji boricha ularning hayotini saqlab qolish omillari bajariladi. Bu omillarni qutqaruvtizimlaridan tashqari, o’t o’chiruvchilar, jamoattartibinisaqlovchi harbiy qismlarning xodimlari hamda ko’ngilli fuqarolar bajaradilar.
Jabrlanganlarni saralash tibbiy xizmatning asosiy vazifasi hisoblanadi. Saralash -tibbiy yordamning hajmini, turini hamda yordam ko’rsatishning keyingi bosqichlarini hisobga olib, jabrlanganlarni transportiarda tashish imkoniyatlari va navbatini aniqlaydi.
Jabrlanganlarni evakuatsiya qilish - talafot olganlarni shikastlangan o’choqlardan olib chiqish. ularga tibbiy yordam ko’rsatish hamda davolash uchun tibbiyot muassasalariga olib borish tadbirlaridan iborat. Bunda tibbiy hisobga olish varaqasi toidiriladi va yaradorlarni transport vositalari (temiryo’I, avtomobil, suv va havo yo’Ii) yordamida evakuatsiya qilinadi. Davolash muassasalariga keltirilgan saralangan jabrlanganlarga malakali va ixtisoslashgan tibbiy yordamlar ko’rsatiladi. Shunday qilib, shikastlangan o’choqda qolgan jabrlangan axoliga tibbiy yordamning hamma turlari: birinchi tibbiy yordam, birinchi shifokor yordami. malakali va ixtisoslashgan tibbiy yordami birin-ketin ko’rsatiladi.