I боб. ЎЗбекистон республикасида қурилиш объектлари қийматини шартномавий-жорий нархда шакллантиришнинг назарий ва услубий

ХУЛОСА

Республикамизда қурилиш тармоғини ислоҳ қилиш, қурилиш ишларининг бозорини шакллантириш ва қурилиш ишларининг эркин баҳодаги қийматини шакллантириш масалалари ўта долзарб вазифалардан бири бўлиб, бу жараён Ўзбекистoн Республикaси Президентининг 2003 йил 6 мaйдaги ПФ-3240 сoнли "Кaпитaл қурилишдa иқтисoдий ислoҳoтлaрни янaдa чуқурлaштиришнинг aсoсий йўнaлишлaри тўғрисидa" Фaрмoни билан асос солинган бўлиб, унда белгиланган вазифаларни амалга ошириш бўйича Ўзбекистoн Республикaси Вaзирлaр Мaҳкaмaсининг 2003 йил 11июндaги қaбул қилингaн 261-сoнли Қaрoри билан тасдиқланган "Oбъeктлaрни қуриш қиймaтини шaртнoмaвий жoрий нaрxлaрдa бeлгилaш тaртиби тўғрисидa" Низoмлар асосида тартибга солинади.

Мазкур қурилиш тармоғида баҳони шакллантириш тизимини тартибга солувчи Низом асосида 2003-2005 йилларда ишлаб чиқилган иқтисодий меъёрлар тизими (Шаҳарсозлик нормалари ва қоидалари ШНҚлар) амалдаги баҳони шакллантиришнинг маханизми асосини ташкил этади. Қурилиш соҳасига эркин бозор муносабатларини жорий этилганидан буён ўтган вақт давомида олиб борилган кузатишлар ва таҳлиллар амалдаги дастлаб ишлаб чиқилган меъёрий ҳужжатларни доимий такомиллаштириб бориш зарурлигини кўрсатмоқда.
Курс ишида қурилиш объектлари смета қийматини жорий нархларда шакллантириш жараёнида объектлар хусусиятидан келиб чиқиб, смета қийматига таъсир кўрсатувчи омилларни инобатга олган ҳолда смета қийматини оптимал шакллантиришнинг йўлларини излаб топиш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқилди:
Маълумки объектлар сметаси қиймати таркибида қурилиш материаллар қийматини асосий қисмни (60-80%ни) ташкил этганлиги сабабли ишда асосий эътибор қурилиш ишлари қийматини ресурс усулида ҳисоблашда қурилиш материаллари ва буюмлар билан боғлиқ сарф харажатлар қийматини оптимал шакллантиришга қаратилди.
Мазкур ишда таклиф этилган янги услуб Тошкент шаҳрининг Сирғали даҳасида қурилаётган арзон уйлар сметасида қурилиш материалларига сарфланадиган жорий нархларни ҳисоблаш жараёнида синовдан ўтказилди. Ўтказилган синов натижаларига кўра ушбу илмий янгиликни амалиётга жорий этиш тўғрисида «Ўзшаҳар қурилиш инвест» республика ихтисослаштирилган инжиниринг компанияси билан далолатнома расмийлаштирилди.
Мазкур илмий янгилик амалиётга жорий этиш учун давлат архитектура қурилиш қўмитасига тақдим этилиб унга муаллифлик ҳуқуқи сифатида патент олинади.