I bob. Tuproq eritmasining tarkibi va uni ajratib olish usullari

II BOB. O’SIMLIKLAR OZIQLANISHIDA TUPROQ SINGDIRISH KOBILIYATLARINI O’RGANISH.
3. Tuproq eritmasining tarkibi va konsentratsiyasi.
Tuproq eritmasining tarkibi va konsentrasiyasi juda murakkab bo‘lib, uning yuzaga kelishida ko‘plab jarayonlar ishtirok etadi. Tuproq eritmasining tarkibi atmosfera yog‘inlarining miqdori va tarkibiga, tuproq qattiq va gazsimon fazalariga, o‘simliklar qoldiqlarining tarkibi va miqdoriga, mezofauna hamda mikroorganizmlarning faoliyati singari omillarga bog‘liq. Yuqorida ko‘rsatilgan jarayonlarning borish sur‘ati va yo‘nalishi mavsumiy o‘zgarish xarakteriga ega bo‘lganligidan tuproq eritmasining tarkibi ham juda o‘zgaruvchandir.
Tuproq eritmasining konsentrasiyasi uncha yuqori bo‘lmasdan, odatda, 1 l eritmada erigan moddalar miqdori bir necha grammdan oshmaydi. Ammo sho‘rlangan tuproqlardagi suvda eriydigan moddalar miqdori bir litrda o‘nlab va hatto yuzlab grammni tashkil etadi. Tuproq eritmasi tarkibidagi mineral va organik-mineral moddalar odatda ionlar, molekulalar va kolloidlar shaklida saqlangan bo‘ladi. Bundan tashqari, tuproq eritmasi tarkibida CO₂, O₂, singari erigan gazlar ishtirok etadi. Tuproq eritmasi tarkibida mineral birikmalarning
anionlaridan: HCO ^-, CO ^2-, NO ^-, NO ^-, SO ^2-, Cl^-, H PO ^-, HPO ^2- va 3 3 3 2 4 2 4 4
Kationlaridan: Ca²⁺, Mg²⁺, Na⁺, NH₄⁺, K⁺, H⁺ singarilar bo‘ladi. Shuningdek, kuchli nordon tuproqlarda Al³⁺, Fe³⁺, botqoqlangan tuproqlarda esa Fe²⁺ bo‘lishi mumkin. Tuproq eritmasi tarkibida organik birikmalardan organik qoldiqlarning suvda oson eriydigan moddalari va ularning parchalanish mahsulotlari, o‘simlik va mikroorganizmlarning hayot-faoliyati mahsulotlari shuningdek gumus moddalar bo‘lishi mumkin. Organik-mineral birikmalar asosan kislota tabiatli turli organik birikmalarning ko‘p valentli kationlar bilan birgalikdagi kompleksidan iboratdir. Turli tuproqlarning eritmasi tarkibidagi mineral va organik moddalar nisbati har xil.
Tuproq eritmasidagi kolloidli - eruvchi moddalar kremniy kislota va temir, alyuminiy oksidlari hamda organik va organik-mineral birikmalarning zollaridan tashkil topgan. Tuproq eritmasidagi moddalar tarkibi muayyan tuproqlarning genetik qatlamlari bo‘yicha ham keskin o‘zgaradi. Tuproq eritmasida mavjud bo‘lgan anionlardan NO₃^-, SO₄^2- fosfor anionlari (H₂PO₄^-, HPO₄^2-) o‘simliklarning hayot faoliyatida muhim ahamiyatga ega. Sho‘rlangan tuproqlarning eritmasida Cl^-
, SO₄^2-, Ca²⁺, Mg²⁺, Na⁺, ko‘p saqlanadi.
Tuproq eritmasining reaksiyasi aktual yoki aktiv ishqoriy xarakterga ega bo‘lib, tuproqda kechadigan kimyoviy, fizik- kimyoviy va biologik jarayonlarning borishiga, shuningdek, o‘simliklarning o‘sib, rivojlanishiga katta ta‘sir etadi. Tuproq eritmasining osmatik bosimi o‘simliklar hayotida muhim ahamiyatga ega. Osmotik bosim tuproq eritmasining konsentrasiyasiga va unda erigan moddalarning dissosilanish darajasiga bog‘liq. Tuproq eritmasidagi eng yuqori osmatik bosim sho‘rxoklarda bo‘ladi. (32- jadval). Tuproq eritmasining osmatik bosimi juda o‘zgaruvchandir. 
Osmatik bosimatmosfera yoki Paskal (PA) bilan ifodalanadi(1 atmosfera 1,01.10⁵ Pa ga teng). S.S.Kolotovaning Farg‘ona vodiysida o‘tkazgan tadqiqotlari asosida, ekin ekiladigan yerlar tuproq eritmasining osmotik bosimi 1,37, sho‘rxoklarda esa 24, 39 atm.atrofida ekanligi aniqlangan. Eritmaning bosimi mavsumlarga ko‘ra ham o‘zgaradi. Eritmaning bosimi 2-3 atm. bo‘lganda madaniy ekinlarning oziqlanishi uchun mo‘tadil sharoit yaratiladi. Ko‘pchilik tuproqlar eritmasining osmatik bosimi 1-3 atm.atrofida bo‘ladi.
O’simlikning oziqlanishida va erga solingan o’g’itlarning uzgarishida tuproqning singdirish hususiyatlari katta rol uynaydi. Tuproqning singdirish hususiyati deganda, tuproqning uzi orkali utkazadigan eritmasi turli hil moddalarni singdirish ularni ushlab kolish hususiyati tushuniladi.
Biologik singdirish hususiyati O’simliklar va tuproq,mikroorganizmlarning hayot faoliyati bilan bog’liq bo’lib, ular tuproq eritmasidan mineral oziqlanish uchun kerakli bo’lgan elementlarni tanlab singdiradi va uz tanasida organik birikmalariga aylantiradi, shu bilan ularni tuproqdan yuvilib ketishidan saklaydi.
O’simlik va mikroorganizmlar nobud bo’lganidan keyin ular asta sekin minerallashib boradi va ularning tarkibidagi oziq elementlari O’simliklar tomonidan uzlashtirilishi mumkin bo’lgan holatda aylanadi. Tuproqdagi organik moddalarning minerallishishi bilan bir vaqtda engil uzlashtiriladigan mineral holatdagi azot va boshqa oziq elementlarning, shuningdek tuproqka mikroorganizmlari tomonidan tushgan o’g’itlarning uzlashtirilishi va ularning organik holatga aylantirish jarayoni boradi.
Biologik singdirish intinsivligi tuproq aeratsiyasiga, tuproq namligiga uning boshqa hossalariga tuproqdagi geterotrof mikroorganizmlar uchun oziq va energiya manbai hisoblangan organik moddalarning miqdori hamda tarkibiga bog’liq buladi.
S .N.Mishustin ma’lumotiga kura mikroorganizmlar tanasi da 1 ga erda 125 kg N 40 kg R 205 va 25 kg K 20 mavjud. Biologik singdirish natijasida 20-40 ammiak, kamrok ( ya’ni 10-20%) miqdorida nitratli o’g’itlar organik holatda mustahkamlanadi.
Arik va emgir suvlari orkali okib kelib loyka va suvda erigan har hil mineral moddalarning tuproq katlamining kuyi kismida singib ushlanib kolish hodisasi mehanik singdirish deb ataladi.
Mehanik singdirish tuproqning fizik mehanik holatiga, ya’ni govak va zichlik darajasi hamda strukturasiga bog’liq. Tuproqning mehnik singdirishini tuproqdagi loyka zarrachalari va erga solingan suvda erimaydigan o’g’itlarning kanchalik ushlanib kolishi va taksimlanishi shu bilan izohlash mumkin.
Tuproqda amalga oshiradigan fizik singdirish suvda erigan turli hil moddalar , mikroorganizmlar, gaz, bug kabilarning tuproqdagi mayda zarrachalar sirt yuzi energiyasi ta’sirida ushlanib kolish hodisasidir. Fizik singdirish serchirindi (unumdor) kumok ogir tuproqlarda unumsiz engil tuproqlarga nisbatan kuchlirok buladi.
Gaz holatiga fizik singdirish yuli bilan tuproq yuzasiga bir kator moddalar va azotli birikmalar singdiriladi. Fizik singdirish yuli tufayli azotli birikmalarda ammiak tuproqka singdiriladi, ammo nitrat kabi azotli moddalarni tuproq uzida ushlab kolmaydi.Kimyoviy singdirish hususiyati tuproqdagi ayrim eruvchan tuzlarning o’zaro kimyoviy reaktsiyalarga kiritishi natijasida suvda erimaydigan birikmalarning hosil bulishi va u birikmaning katlamlarida ushlanib kolish hususiyati.
Kimyoviy singdirish anionlar (SO₄^2-,PO₄^3-,CO₃^2-) va kationlarning(Ca²Q,Mg²QNH⁴Q,Al³Q,KQFe^3Q) o’zaro birikib suvda kiyin eriydigan tuzlar hosil buladi. Tarkibida singdirilgan holatda kuplab Ca^2Q va Mg^2Q saklaydigan asoslar bilan tuyingan va tuproq eritmasida kaltsiy biokarbonat bo’lgan tuproqlarda fosforning kimyoviy kuchsiz eruvchan 2 va 3 kaltsiy fosfatlarning CaHPO₄ va Ca₃ (PO₄)₂hosil bulishi bilan boradi.
Ca(H₂PO₄)₂QCa(HCO³)₂q2CaHPO₄Q2H₂CO₃

Ca(H₂PO₄)₂QCa(HCO₃)₂q2Ca₃(PO₄)₂QH₂CO₃

t uproqCaQCa(H₂HPO₄)₂ tuproq ^HHQ2CaHPO₄

tu proq Ca^Ca QCa(H₂PO₄)₂ tuproq ^HHQCa₃(PO₄)₂

5. Fizik kimyoviy yoki almashinadigan singdirish hus usiyat mayda dispers kolloidlar (0,00025 mm,m) loyka zarralari (0,001mm.M) ning eritmalaridan turli hil kationlarning singdirilishi tuproqning kattik fazasi tomonidan oldin uzlashtirilgan nta ekvivalent bo’lgan boshqa kationlarning sikib chikarilishi bilan boradi.
Tuproq eritmasidagi kationlarni tuproqlarning singdirish kompleksidagi kationlar bilan almashshinishi ekvivalent miqdorda boradi.
2.2. Tuproq eritmasini o'rganish usullari
Tuproq eritmalarini ajratib olish va o‘rganishda tadqiqotning shart-sharoiti va maqsadiga qarab turli usullar qo‘llaniladi.
1 guruh usullari : ekstraktlar yordamida tuproq eritmalarini izolyatsiya qilish va o'rganish, ya'ni. tuproq namunasidan sezilarli darajada oshib ketadigan miqdorda tuproqqa suv qo'shib eritmani olish (eng ko'p ishlatiladigan tuproq: suv nisbati 1: 5). Tuproq eritmalari va suv ekstraktlarining tarkibi bir-biridan juda farq qiladi. Shuning uchun hozirgi vaqtda suv ekstraktlari asosan tuproqdagi oson eriydigan tuzlarni tavsiflash uchun va ba'zan o'simliklar uchun oson mavjud bo'lgan bir qator ozuqaviy elementlarni aniqlash uchun ishlatiladi.
2guruh usullari: tuproqdan eritmaning nisbatan o'zgarmagan holda chiqarilishi. Tuproqdan ilgari olingan tuproq namunasidan tuproq eritmasini ajratib olish uchun tuproqning qattiq va suyuq fazalari o'rtasidagi o'zaro ta'sir kuchini engish kerak. Shuning uchun barcha usullar tashqi kuchni qo'llashga asoslangan: matbuot tomonidan yaratilgan bosim; siqilgan gaz bosimi; markazdan qochma kuch; turli suyuqliklarning o'rnini bosuvchi quvvati. Chiqarilgan tuproq eritmasining miqdori tuproqning suv saqlovchi xususiyatlariga va uning namligi darajasiga bog'liq.
Tuproq eritmalarini faqat namligi to'liq quvvatga yaqin bo'lgan tuproqlarda sentrifugalash yo'li bilan olish mumkin. Amalda, zamonaviy tuproq tadqiqotlarida birinchi va oxirgi usullar ko'pincha qo'llaniladi, ya'ni. eritmaning ekstruziyasi yoki almashtiriladigan suyuqlik bilan almashtirilishi. Tuproq eritmasini boshqa suyuqlik bilan almashtirish yo'li bilan izolyatsiya qilish, ko'chiruvchi suyuqlik yuqoridan tabiiy namlik bilan o'rganilgan tuproq bilan to'ldirilgan ustun orqali o'tib ketishidan iborat. 
Bu maqsad uchun eng qulay etil spirti hisoblanadi. Og'ir tuproqlarning filtrlash xususiyatlarini yaxshilash uchun ularni yaxshi yuvilgan kvarts qumi bilan aralashtirish tavsiya etiladi. Ushbu usullardan foydalanganda, eritma chiqarilgandan so'ng, tuproqda bir oz namlik qoladi. Ushbu usullarning afzalliklari vegetatsiya davrida tuproqlarga xos namlik darajasida eritmalar olish imkoniyatidir, shuning uchun amalda tuproq eritmasining dinamikasini faqat shu usullar bilan o'rganish mumkin. Ularning kamchiligi karbonat muvozanatining va eritmaning tuproqdan ajratilganda oksidlanish-qaytarilish holatining ma'lum darajada buzilishidir. tabiiy namlik bilan o'rganilgan tuproq bilan to'ldirilgan, siqib chiqaruvchi suyuqlik yuqoridan oqib chiqadi. 
Bu maqsad uchun eng qulay etil spirti hisoblanadi. Og'ir tuproqlarning filtrlash xususiyatlarini yaxshilash uchun ularni yaxshi yuvilgan kvarts qumi bilan aralashtirish tavsiya etiladi. Ushbu usullardan foydalanganda, eritma chiqarilgandan so'ng, tuproqda bir oz namlik qoladi. Ushbu usullarning afzalliklari vegetatsiya davrida tuproqlarga xos namlik darajasida eritmalar olish imkoniyatidir, shuning uchun amalda tuproq eritmasining dinamikasini faqat shu usullar bilan o'rganish mumkin. Ularning kamchiligi karbonat muvozanatining va eritmaning tuproqdan ajratilganda oksidlanish-qaytarilish holatining ma'lum darajada buzilishidir. tabiiy namlik bilan o'rganilgan tuproq bilan to'ldirilgan, siqib chiqaruvchi suyuqlik yuqoridan oqib chiqadi. 
Og'ir tuproqlarning filtrlash xususiyatlarini yaxshilash uchun ularni yaxshi yuvilgan kvarts qumi bilan aralashtirish tavsiya etiladi. Ushbu usullardan foydalanganda, eritma chiqarilgandan so'ng, tuproqda bir oz namlik qoladi. Ushbu usullarning afzalliklari vegetatsiya davrida tuproqlarga xos namlik darajasida eritmalar olish imkoniyatidir, shuning uchun amalda tuproq eritmasining dinamikasini faqat shu usullar bilan o'rganish mumkin. Ularning kamchiligi karbonat muvozanatining va eritmaning tuproqdan ajratilganda oksidlanish-qaytarilish holatining ma'lum darajada buzilishidir. 
Og'ir tuproqlarning filtrlash xususiyatlarini yaxshilash uchun ularni yaxshi yuvilgan kvarts qumi bilan aralashtirish tavsiya etiladi. Ushbu usullardan foydalanganda, eritma chiqarilgandan so'ng, tuproqda bir oz namlik qoladi. Ushbu usullarning afzalliklari vegetatsiya davrida tuproqlarga xos namlik darajasida eritmalar olish imkoniyatidir, shuning uchun amalda tuproq eritmasining dinamikasini faqat shu usullar bilan o'rganish mumkin. Ularning kamchiligi karbonat muvozanatining va eritmaning tuproqdan ajratilganda oksidlanish-qaytarilish holatining ma'lum darajada buzilishidir. vegetatsiya davridagi tuproqlarning xarakteristikasi, shuning uchun amalda tuproq eritmasi dinamikasini faqat shu usullar bilan o'rganish mumkin.
Ularning kamchiligi karbonat muvozanatining va eritmaning tuproqdan ajratilganda oksidlanish-qaytarilish holatining ma'lum darajada buzilishidir. vegetatsiya davridagi tuproqlarning xarakteristikasi, shuning uchun amalda tuproq eritmasi dinamikasini faqat shu usullar bilan o'rganish mumkin. Ularning kamchiligi karbonat muvozanatining va eritmaning tuproqdan ajratilganda oksidlanish-qaytarilish holatining ma'lum darajada buzilishidir.
Tuproqning suv rejimi - bu o'simliklarning tuproq namligining kirib kelishi, harakati, sarflanishi va ishlatilishini belgilovchi barcha hodisalarning yig'indisidir. V.r.p. - tuproq shakllanishi va tuproq unumdorligining eng muhim omili. Tuproq namligining asosiy manbai - atmosfera yog'inlari; ba'zan bir-biriga yaqin joylashgan er osti suvlari ham muhim rol o'ynaydi; sug'orma dehqonchilik bilan shug'ullanadigan hududlarda sug'orish katta ahamiyatga ega. Atmosfera yog'inlari va erigan suvlar qisman oqishi mumkin, sirt oqimini hosil qiladi va suvning bir qismi tuproqqa kiradi va o'simliklar tomonidan iste'mol qilinadi. Atmosfera yog'inlari, erigan va sug'orish suvlari suv o'tkazuvchanligi (tuproqning suv o'tkazish qobiliyati) tufayli tuproqqa kirib boradi. Tuproqdagi katta (kapillyar bo'lmagan) bo'shliqlar qanchalik ko'p bo'lsa, suv o'tkazuvchanligi shunchalik yuqori bo'ladi. Erigan suvning singishi uchun o'tkazuvchanlik alohida ahamiyatga ega. Agar kuzda tuproq juda namlangan holatda muzlatilgan bo'lsa, odatda uning suv o'tkazuvchanligi juda past bo'ladi. 
Tuproqni qattiq muzlashdan himoya qiladigan o'rmon o'simliklari ostida yoki qorni erta ushlab turadigan dalalarda erigan suv yaxshi so'riladi. Er osti suvlaridan namlikning tuproqqa kirishi ularning paydo bo'lish chuqurligiga va tuproq va tuproqning suv ko'tarish qobiliyatiga bog'liq. Loy tuproqlarda er osti suvlari kapillyarlar orqali katta balandlikka (4 m gacha), lekin juda sekin ko'tariladi; engil mexanik tarkibli tuproqlarda - tezroq, lekin pastroq balandlikda. Er osti suvlaridan namlikning tuproqqa kirishi ularning paydo bo'lish chuqurligiga va tuproq va tuproqning suv ko'tarish qobiliyatiga bog'liq. Loy tuproqlarda er osti suvlari kapillyarlar orqali katta balandlikka (4 m gacha), lekin juda sekin ko'tariladi; engil mexanik tarkibli tuproqlarda - tezroq, lekin pastroq balandlikda. 
Er osti suvlaridan namlikning tuproqqa kirishi ularning paydo bo'lish chuqurligiga va tuproq va tuproqning suv ko'tarish qobiliyatiga bog'liq. Loy tuproqlarda er osti suvlari kapillyarlar orqali katta balandlikka (4 m gacha), lekin juda sekin ko'tariladi; engil mexanik tarkibli tuproqlarda - tezroq, lekin pastroq balandlikda.
Tuproq namligi, ya'ni undagi namlik odatda quruq tuproq massasiga (og'irlik namligi) yoki buzilmagan tuproq hajmiga (hajmli namlik) nisbatan foiz sifatida ifodalanadi; tuproqdagi suv zaxirasi - 1 ga uchun kubometrda yoki suv qatlamining millimetrlarida. Tuproq namligi bug ', suyuq va qattiq (muz) holatda bo'lishi mumkin. Odatda, tuproq havosidagi suv bug'ining tarkibi to'liq to'yinganlikka yaqin bo'lib, ularning tuproqdagi harakati harorat farqi ta'sirida sodir bo'ladi - issiqroqdan sovuqroq qatlamlarga. O'simliklar uchun namlikning harakatchanligi va mavjudligi qattiq tuproq zarralari bilan bog'liqligi, tuproq g'ovaklarining hajmi va tuzilishi, ularning suv bilan to'ldirish darajasi va tabiatiga bog'liq. Sorbsion kuchlar ta'sirida tutilgan bog'langan suv va sorbsiya kuchlari ta'siridan tashqari tuproq g'ovaklarida joylashgan erkin suvni farqlang. Bog'langan (sorblangan) suv tuproq zarralari yuzasida juda katta kuch bilan saqlanadi; bu suv o'simliklar uchun amalda mavjud emas.
Erkin tuproq namligi tortishish kuchi va kapillyar kuchlarning ustun ta'siri ostida harakatlanishi mumkin. Er osti suvlari ustida kapillyar chekka zonasi mavjud bo'lib, uning namligi kapillyar kuchlar va tortishishning birgalikdagi ta'siri ostida osongina harakatlanadi; bu namlik o'simliklar uchun osongina mavjud. Zonadagi namlik miqdori tuproqning kapillyar sig'imiga mos keladi. Tuproqning yuqori qismida er osti suvlarining chuqur paydo bo'lishi bilan to'xtatilgan namlik zonasi ajratiladi, uning maksimal miqdori tuproqning eng past namlik sig'imiga to'g'ri keladi. Bu zonadagi namlikning bir qismi o'simliklar uchun ham mavjud. Tuproqning kapillyar va eng past namlik sig'imi qishloq xo'jaligida katta ahamiyatga ega,
O'simliklar tuproqni quriydigan nuqtaga qadar quritishi mumkin. Namlikning bu darajasi odatda o'simliklarning barqaror so'lishining tuproq namligi, so'ladigan namlikdan ortiq bo'lgan tuproq namligi esa mahsuldor namlik deb ataladi.Tuproqdagi suv miqdori yerga ishlov berishdagi texnologik jarayonlarni, o’simliklarni suv bilan ta’minlashni, tuproqdagi ozuqa moddalarining aylanishini va ularning suv bilan birga o’simlikka kirishini belgilovchi fizik-kimyoviy va mikrobiologik jarayonlarni belgilaydi. Demak, qishloq xo‘jaligining asosiy vazifalaridan biri tuproqda madaniy o‘simliklar uchun qulay bo‘lgan suv rejimini yaratishdan iborat bo‘lib, bunga tuproq namligini to‘plash, saqlash, undan oqilona foydalanish, kerak bo‘lganda, sug‘orish yoki drenajlash yo‘li bilan erishiladi. yer. V.r.p. tuproqning o'ziga xos xususiyatlariga, iqlim va ob-havo sharoitlariga, tabiiy o'simlik shakllarining tabiatiga bog'liq; madaniy tuproqlarda - madaniy o'simliklarning xususiyatlari va ularni etishtirish texnikasi bo'yicha. Qulay w.r.p.ni yaratishda. tuproqda kuchli mayda-chuydali strukturani saqlab turish muhim rol o'ynaydi.
Madaniy o'simliklarning tuproq namligi zahiralaridan oqilona foydalanishiga nafaqat ekish muddati, balki o'g'itlar ham yordam beradi. O'g'itlar yordamida o'simliklar tomonidan suvning samarasiz isrof qilinishini kamaytirish mumkin. Himoya oʻrmon zonalari shamol kuchini moʻtadillashtirish va ular bilan chegaradosh dalalarda havo sirt qatlamining nisbiy namligini oshirish orqali qurgʻoqchil hududlarda madaniy oʻsimliklar tomonidan tuproq namligining unumsiz isrof qilinishini kamaytirishga ham yordam beradi. W.r.p. tartibga solish butun vegetatsiya davrida ildiz qatlamida yetarli miqdorda unumdor namlikni saqlashga qaratilgan. Shu bilan birga, tuproq g'ovaklarining bir qismi o'simliklarning hayoti va mikroorganizmlarning normal faoliyati uchun zarur bo'lgan havo bilan band bo'lib qolishi juda muhimdir. Bunga agrotexnik va agromeliorativ tadbirlar tizimi orqali erishiladi.
Tuproqning suv rejimining quyidagi asosiy turlari ajratiladi: yuviladigan, yuvilmaydigan, effuzion, turg'un va muzlatilgan (kriogen). Suv rejimining yuvilish turi bilan butun tuproq qatlami har yili er osti suvlariga namlanadi, tuproq esa atmosferaga qabul qilganidan kamroq namlikni qaytaradi (ortiqcha namlik er osti suvlariga kiradi). Ushbu rejim sharoitida tuproq-tuproq qatlami har yili go'yo gravitatsion suv bilan yuviladi. Suv rejimining yuvish turi nam mo''tadil va tropik iqlimga xos bo'lib, bu erda yog'ingarchilik miqdori bug'lanishdan ko'proq bo'ladi.
Suv rejimining yuvilmaydigan turi tuproq qatlamining doimiy namlanishining yo'qligi bilan tavsiflanadi. Atmosfera namligi tuproqqa bir necha dekimetrdan bir necha metrgacha (odatda 4 m dan ko'p bo'lmagan) chuqurlikka kiradi. Bu rejim atmosferaga qaytarilgan namlik miqdori uning yog'ingarchilik bilan kirishiga taxminan teng bo'lishi bilan farq qiladi. Ushbu turdagi suv rejimi quruq iqlim uchun xosdir, bu erda yog'ingarchilik miqdori har doim bug'lanishdan sezilarli darajada kamroq bo'ladi (cheksiz suv ta'minoti bilan ma'lum bir hududda mumkin bo'lgan maksimal bug'lanishni tavsiflovchi shartli qiymat). Masalan, dasht va chala cho'llarga xosdir.
Suv rejimining efüzyon tipi quruq iqlim sharoitida bug'lanishning yog'ingarchilikdan keskin ustunligi bilan, nafaqat atmosfera yog'inlari, balki sayoz er osti suvlarining namligi bilan oziqlanadigan tuproqlarda kuzatiladi. Suv rejimining effuzion turi bilan er osti suvlari tuproq yuzasiga etib boradi va bug'lanadi, bu ko'pincha tuproqning sho'rlanishiga olib keladi.
Suv rejimining turg'un turi nam iqlim sharoitida er osti suvlarining yaqindan paydo bo'lishi ta'sirida hosil bo'ladi, unda yog'ingarchilik miqdori o'simliklar tomonidan bug'lanish va suvni singdirish yig'indisidan oshadi. Haddan tashqari namlik tufayli chuqur suv hosil bo'ladi, bu esa tuproqning botqoqlanishiga olib keladi. Ushbu turdagi suv rejimi relyefdagi chuqurliklar uchun xosdir. Abadiy muzlik (kriogen) tipidagi suv rejimi doimiy muzliklarning uzluksiz tarqalishi hududida shakllanadi. Uning o'ziga xos xususiyati sayoz chuqurlikda doimiy muzlatilgan suv qatlamining mavjudligi. Natijada, oz miqdorda yog'ingarchilik bo'lishiga qaramay, issiq mavsumda tuproq suv bilan to'yingan. Tuproqning asosiy suv xususiyatlariga uning suv o'tkazuvchanligi, suvni ushlab turish va suv ko'tarish qobiliyati kiradi.
Tuproqning suv o'tkazuvchanligi - bu tuproqning yuqori gorizontlaridan pastki qismiga suvni singdirish va u orqali o'tkazish qobiliyati. Uni ikki bosqichga bo'lish mumkin. Birinchi bosqich imbibitsiya deb ataladi va namliksiz teshiklar suv bilan to'la boshlaganda quruqroq tuproqlarda sodir bo'ladi. Namlik davrida o'rmon ostidagi tuproqning suv o'tkazuvchanligi ochiq joylarda tuproqqa qaraganda sezilarli darajada yuqori bo'ladi, bu o'rmon tuproqlarining yaxshiroq tuzilishi bilan izohlanadi. Namlash tugashi bilan ochiq joylarda o'rmon tuproqlari va qo'shni tuproqlarning suv o'tkazuvchanligi pasayadi.