I bob qattiq jismlar 1-§. Qattiq jismlarning fizikasida asosiy tushunchalar

6.3-§  Omik  kontakt 
 
7.5  –  rasm.Metall  va  p-  turli  
yarim  o’tkazgich  kontakt 
sohalar  diagrammasi  hamda 
VAT si.
'.
.o
y
m



holat uchun.
 

---

 
95 
Omik kontakt deganda metall – yarim o‘tkazgich kontaktiga tashqaridan elektr 
manba  ulanganda,  elektr  maydon  yo‘nalishidan  qat‘iy  nazar,  kontaktdan  o‘tayotgan 
tok  qiymati qo‘yilgan elektr maydon qiymatiga mos holda to‘g‘ri chiziqli ya‘ni  Om 
qonuni  J=U/R  bo‘yicha  o‘zgarishini  ta‘minlaydigan  kontaktga  aytiladi.  Bunday 
kontakt  hosil  qilishning  asosiy  sharti  metall  -  yarim  o‘tkazgich  kontakt  qarshiligini, 
asosan  yarim  o‘tkazgich  kontakt  sohasining  qarshiligi  uning  hajmiy  solishtirma 
qarshiligidan o‘ta kichik bo‘lgandagina bajariladi. Bu o‘z navbatida yarim o‘tkazgich 
kontakt sohasining tok tashuvchilar (elektron yoki kovaklar) bilan boyitilgan holatida 
yuz beradi. Yuqorida ko‘rsatilganidek,  bu faqat n-turli yarim o‘tkazgich uchun  A
y.o’ 
>A
m
,  p-turli  yarim  o‘tkazgich  uchun  A
y.o’ 
<  A
m
  bo‘lgandagina  bajariladi.  Demak, 
yarim  o‘tkazgichlarda  metall  omik  kontakt  sohalar  tuzilishi  6.6  rasmda 
tasvirlanganidek  bo‘ladi.  Bunday  kontaktlarning  Volt-Amper  tavsifsi  quyidagicha 
bo‘ladi:  
 
 
 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
I 
 
 
 
U 
                
7.6 – rasm. Omik kontakt sohalar diagrammasi va VAT fi. 
 
Quyidagi  jadvalda  yarim  o‘tkazgich  materiallarida  omik  kontakt  hosil  qilish  uchun 
ishlatiladigan asosiy materiallar keltirilgan:  
7.2  –  jadval.Yarim  o’tkazgich  materiallarida  omik  kontakt  hosil  qilish  uchun 
ishlatiladigan materiallar. 
 
Qotishma tarkibi 
Qo‘llash sohasi 
Sn + (CH
3
CHOHCOOH) 
Ge 
Au + Si + Al  90% : 7% : 3% 
Si n – tur 
Au + Si + Sb  90% : 7% : 3% 
Si n – tur 
In 
GaAs (n = 10
18
 ’ 10
19 
 sm
-3
) 
In 
Galiy antimonidi 
In 
Indiy antimonidi 
In + Te 97% : 3% 
Legirlangan As va galiy fosfidi n-tur (n=10
16
 ’ 10
18
 sm
-3
) 
In + Zn 95% : 5% 
Legirlangan As va galiy fosfidi p – tur 
Sn + (SnCl
2
) 
GaAs n – tur (n = 10
14
 ’ 10
16
 sm
-3
) 

---

 
96 
WNi (hajmiy nisbatda 2:1) 
Karbit kremniy n va p-turlar  (ρ = 10
-3
 ’ 10
2
 Om∙sm) 
Ta + Au + Al 45% : 40% : 5%  Karbit kremniy p – tur (ρ ≥ 10 Om∙sm) 
Ta + Au 50% : 50% 
Karbit kremniy n – tur (ρ ≥ 10 Om∙sm)