I. Bob. Qashqadaryo viloyati geografik o’rni, tabiiy sharoiti va resurslari

KIRISH

Mavzuning dolzarbligi. Ma’lumki, inson faoliyati jarayonida hosil bo’lgan moddiy resurslar tabiiy resurslarni qayta ishlash jaronida vujudga kelgan. Tabiiy resurslar — kishilik jamiyati faoliyati uchun zarur bo’lgan va xo’jalikda bevosita foydalaniladigan tabiat elementlaridir ( modda va quvvat turlari ). Tabiiy resurslarga tuproqlar, foydali yovvoyi o’simlik va hayvonot dunyosi, mineral xom ashyo, suv va hokazolar kiradi. Tabiiy resurslar omil sifatida nafaqat iqtisodiyot tarmoqlari rivojlanishi, balki ularning joylashuvi, aholi manzilgohlarining shakllanishi, transport yo’llarining barpo etiishi kabilarga ham o’z ta’sirini o’tkazadi. Lekin, shu bilan birga tabiiy resurslar hududiy jihatdan bir tekis taqsimlanmaganligini ham qayd etish zarur.

Qashqadaryo viloyati O’zbekiston Respublikasi viloyatlari orasida o’zining bir qator ko’rsatkichlari bo’yicha yetakchi bo’lib hisoblanadi. Ayniqsa, bu mintaqada to’plangan yoqilg’i-energetika resurslaridan gaz, Markaziy Osiyo mintaqasida yagona hisoblangan kaliy zavodi barpo etishga asos bo’lgan kaliy tuzlari shular jumlasidandir. Bu haqda O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov o’z nutqida shunday deydi: “...Hozirgi vaqtda mamlakatimiz yalpi sanoat mahsulotining qariyb 11 foizi aynan Qashqadaryo viloyatida ishlab chiqarilmoqda.

Bunday natijalarga erishishda viloyatda faoliyat ko‘rsatayotgan, mamlakatimiz iqtisodiyotining faxri bo‘lgan yirik zamonaviy korxonalar katta hissa qo‘shayotganini e’tirof etish lozim...”¹. Bundan tashqari joylashgan tabiiy geografik o’rin holati bu yerda yer, agroiqlimiy, tabiiy rekreatsion resurslarga boy bo’lishiga sababchi bo’lmoqda. Shu bilan birga viloyatda suv resurslariga nisbatan tanqislik seziladi. Yuqorida ko’rsatib o’tilgan tabiiy resurslarning viloyat iqtisodiyotiga ta’sirini o’rganish mavzuning dolzarbligini ko’rsatib beradi.