I bob. O‟zbekiston soliq tizimini yanada rivojlan

5-rasm.  Soliq imtiyozlarini belgilash mezonlari

8

 

Soliq  imtiyozlari  klassifikatsiya  qilishda,  soliq  imtiyozlarini  amalga 

oshiradigan 4 ta katta guruhga bo‘ldik: 

1. soliqqa tortish elementlariga bog‘liqlik darajasi; 

2. soliq imtiyozlarining taqdim etish shakllari; 

3. soliq imtiyozlarini taqdim etish subyektlari; 

4. soliq imtiyozlarini boshqarish darajasining tegishliligi. 

Soliq  imtiyozlari  jarayoniga  bog‘liqlik  sabablariga  ko‘ra  kichik  5  ta 

guruchalarga ajratamiz: 

1. soliq to‘lovchilarga; 

2. soliqqa tortish obyektiga; 

3. soliq bazasiga; 

                     

8

  E.Gadoyev,  N.Ashurova,  N.Kuzieva,  J.O‘rmonov    «Yuridik  shaxslarni  soliqqa  tortish».  Kitob..-T.:  «Iqtisod-

moliya», 2013.  34-37   betlar. 

Soliq 

to‘lovchilarni

investitsion 

mavqeiga 

qarab 

Soliq 

to‘lovchilarning 

ijtimoiy-tarkibiy 

holatiga qarab 

Sohani 

rivojlantirishning 

ustuvorligiga qarab 

Importbop 

mahsulotlarni 

ishlab chiqarish 

darajasiga qarab 

Xalkaro 

iqtisodiy 

aloqalarni 

darajasidan 

kelib chiqib 

Agar 

korxona 

ustav fondida 

qanchalik 

xorij 

sarmoyasi 

ko‘p bulsa, 

imtiyoz ko‘p 

beriladi 

Korxonada 

ishlovchilar 

tarkibidagi 

nogironlar, urush 

va mehnat 

faxriylari (50%ni) 

tashkil etsa imtiyoz 

shunchalik ko‘proq 

beriladi 

Respublikamizda 

agrar sektorni va 

kichik biznesni 

rivojlantirish ustuvor 

yunalish sifatida 

belgilanganligi uchun 

ularga ixtiyoriy 

shaklda soliq tizimi 

qo‘llaniladi 

Agar korxonalar 

importni o‘rnini 

bosuvchi 

mahsulotlar yoki 

mahsulotni 

eksport qilsa, 

muayyan darajada 

soliq imtiyozlari 

beriladi 

Davlatlararo 

bitimlarga 

ko‘ra, ikki 

tomonlama 

soliq 

solinmaydi 

---

23 

4. soliq stavkasiga; 

5. to‘lash muddatiga. 

Soliq  imtiyozlarini  taqdim  etish  shakllari  soliq  kodeksi  hamda  hukumat 

Qaror  va  Farmoishlaridan  kelib  chiqqan  holda  imtiyozga  ehtiyojning  darajasiga 

ko‘ra, 6 ta guruhga ajratamiz: 

1. imtiyozli soliq rejimlari; 

2. ozod qilish; 

3. olib qo‘yish (chiqarish, bekor qilish); 

4. ayirmalar; 

5. chegirmalar; 

6. kechiktirish, uzaytirish va kreditlar. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6-rasm. Tor va keng manodagi soliq imtiyozlarining qiyosiy tarkibi

9

 

O‘zbekiston    Respublikasi  soliqlar    va    boshqa  majburiy    to‘lovlardan  

imtiyozlar  berish  mamlakat  investitsion jozibadorligini yanada oshirishda muhim 

rol  o‘ynaydi.  Shu    jihatdan    olib    qaraganda,    hozirgi    kunda    respublikamizda 

                     

9

 Malikov Т. S ―Soliqlar va soliqqa tortishning dolzarb masalalari‖ Akademiya Т.,2002 – Toshkent.  66-89   betlar.