I bob. O‘quvchilarning matn tuzish orqali nutq o`stirish ko‘nikmalarini shakllantirish – til ta’limining bosh vazifasi

Mavzuning dolzarbligi. Boshlang‘ich sinfda o‘quvchilar nutqini rivojlantirish, boyitish va og‘zaki hamda yozma savodxonligini oshirishning asosiy omillaridan biri ularni matn tuzish orqali nutqini o‘stirishdir. Matn yaratish ijodiy ish bo‘lib boshlang‘ich sinf o‘quvchilarning tafakkurini rivojlantirishida katta ahamiyatga ega. Bu esa boshlang‘ich sinf o‘quvchilari zimmasiga katta ma’suliyat yuklaydi. Boshlang‘ich sinflarda dastlab gaplarni o‘qish, ixcham matnlar yaratish, keyinchalik esa bayon yozishga o‘rgatish orqali matn ustida ishlar olib boriladi. Matnning ham xilma xil turlari mavjud, ulardan o‘rganilayotgan til hodisalariga oid matnlar, badiiy matn, ilmiy va ramziy matnlar ustida ish olib boriladi. Lekin har bir matnning o‘ziga xos xususiyatlari mavjud boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi faqat shularni dars jarayonida o‘quvchilarga o‘rgatib borishi lozim. Demak, bunday ma’suliyatni amalga oshirishda boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi oldiga katta ma’suliyat yuklanadi. Bu esa ushbu malakaviy ish mavzusining eng dolzarb masalalaridan biriga bag‘ishlanganligidan dalolat beradi.
Malakaviy ishning maqsad va vazifalari ham boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida matn yarata olish orqali nutqining rivojlanishida ko‘nikma va malakalarini shakllantirishdan iborat. Buning uchun, albatta, har xil usullar va samarador metodlarni aniqlash va hayotga tadbiq qilish zarur. Biz ham ushbu malakaviy ishimizda matn yaratishning yangi-yangi usullarini qo‘llash va imkoniyatlarini qidirib topishni o‘z oldimizga maqsad qilib qo‘ydik.
Buning uchun boshlang‘ich sinf o‘quvchilari oldiga katta ma’suliyat qo‘yiladi. Bunday ishlarni amalga oshirish uchun quyidagi vazifalarni bajarish kerak.

• 
  DTS talablaridan kelib chiqib boshlang‘ich sinf ona tili darslarida berilgan topshiriqlarni aniqlash;
  
• 
  boshlang‘ich sinf o‘quvchilarini matn yaratish va uni o‘z og‘zaki va yozma nutqlarida foydalana olish usullarini hayotga tadbiq qilish;
  
• 
  har bir darsda matn ustida ishlash yo‘llarini aniqlash va uni dars jarayoniga olib kirish;
  
• 
  matn turlarini aniqlash va uni har bir sinfda bosqichma-bosqich amalga oshirib borish;
  
• 
  matn ustida ishlash tajribasi bilan o‘rtoqlashish va takliflar kiritish;
  
• 
  matn ustida ishlash o‘qish va yozishga o‘rgatish;
  
• 
  grammatik topshiriqli bayon yozishga o‘rgatish;
  
• 
  tasvir elementlari bo‘lgan bayon yozishga o‘rgatish va boshqalar.