I bob ommaviy axborot vositalarining kelib chiqish tarix

Ommaviy axborot vositalarini ommaviy madaniyatga tasiri to’g’risida juda qiziqarli malumotlar shu silkada berib o’tilgan. Ommaviy madaniyat deb berilgan madaniyatning bosh oqimiga kiruvchi gʻoya, nuqtai nazar, koʻrsatma, mem, imij va boshqa ijtimoiy fenomenlar toʻplamiga aytiladi. 20-asr oʻrtalaridan boshlab ommaviy madaniyatga ommaviy axborot vositalari kuchli taʼsir oʻtkaza boshladi.Ommaviy madaniyat koʻpincha keng aholi qatlamiga xush kelishi uchun soddalashtirilgan va ahamiyatsiz mavzularga berilgan, deb qaraladi. Natijada ommaviy madaniyat dinchi va kontrmadaniyatchilar tomonidan yuzaki, isteʼmolparast, sensualist va buzuq, deb tanqid qilinadi.

Mutaxassislar (faylasuf va sotsiolog olimlar)ning fikricha, hali ilm-fanda „antikultura“ („gʻayrimadaniyat“) degan ilmiy tushuncha shakllanmaganligi uchun „Pop (ommaviy) madaniyat“ tushunchasi, nochorlikdan qoʻllanilmoqda. Chunki, „ommaviy madaniyat“, aslida madaniyatsizlik, yaʼni maʼnaviyatsizlik va axloqsizlik sinonimidir. „Ommaviy madaniyat“ shu boisdan, eng avvalo, yuksak isteʼdod va oʻlmas maʼnaviy-axloqiy gʻoyalar bayroqdori boʻlgan mumtoz madaniyatga, sanʼatga, uning boyliklariga qarshi tish-tirnogʻi bilan kurashib, uni inkor etib keladi.

tanaga turli rasmlar chizdirish( tatu ), Helovvin bayramini nishonlash, Tananing turli qismlarini teshdirib turli temirli buyumlarni taqish, Jamoat joylarida sodir bo'lgan ko'ngilsiz voqealarni foto va video lavhalarga olish(insonlarga yordam bermasdan ), shu bulan birgalikda turli ko'rinishlari mavjud...

Shu o‘rinda zarur bir izoh: «pop (ommaviy) madaniyat»ning namoyandalari va targ‘ibotchilari «pop-adabiyot»ni unchalik tan olishmaydi. Ularning fikricha «adabiyot - bu so‘z san'ati» degani. «Pop (ommaviy) madaniyat» esa san'atga, jumladan, «so‘z san'ati»ga qarshi. Aniqrog‘i, «san'atsiz so‘z», ya'ni yovvoyi, dag‘al, tarbiya, axloqni xush ko‘rmaydigan «ko‘cha so‘zlari»ga moyil. Biroq, ular xohlaydimi-yo‘qmi, aynan G‘arb olamida bemaza qovunning urug‘iday ko‘payib, tomir otayotgan «ommaviy madaniyat» ta'sirida «Pop (ommaviy) adabiyot» ham tug‘ilyapti. Va bu «adabiyot» «ommaviy madaniyat»ning tuban g‘oyalari targ‘ibotiga xizmat qilmoqda.

Ajablanarlisi, gohida gʻoyatda isteʼdodli insonlar ham „ommaviy madaniyat“ targʻibotchilarining qutqusiga uchrab, uning tegirmoniga suv quymoqda. Masalan, rassom Salvador Dali Leonardo da Vinchining „Mona Liza“ („Jakonda“) asarini kulgi qilib, Mona Liza lablari ustiga moʻylov chizgan va „Moʻylovli Jakonda“ asarini yaratgan. Mana shunday „achchiq istehzoli, qora mazmunli kulgi“ — „ommaviy madaniyat“ faoliyatining eng yetakchi belgilaridan biridir.„Ommaviy madaniyat“ namoyandalari qora, zaharxanda, behayo kulguni „isyon ifodasi“ deb bilishadi. „Nimaga qarshi isyon“ degan savol tugʻiladi. Agar „pop-madaniyat“ dunyoga „ehson“ eta­yotgan „pop-art“ („tasviriy sanʼat“ desa ham boʻladi), "pop- natijalariga qarab hukm yuritilsa, ular insoniyat yaratgan barcha qadriyatlarni isyonkorlik bilan inkor etadi: yuksak madaniyatni, maʼnaviyatni, axloqni, yuksak orzu-maqsadlarni mensimaydi.Ular uchun ezgulikning oʻzi yoʻq. Jumladan, sanʼat — alohida isteʼdodlar tomonidan yaratiladigan maʼnaviy boylik, moʻʼjiza ekanligi kabi ijodning oliy mezonlari „pop-madaniyat“ tarafdorlarining oʻta darajada gʻashini keltiradi.
Chunonchi, „ommaviy madaniyat“ namoyandalaridan biri Karl Manning fikricha, atrof-borliqda, maishiy hayotda mavjud barcha narsalar (masalan, konserva bankalari, siniq tish choʻtkalari, mashina, vodoprovod kabilarning zanglagan boʻlaklari, turli suratlar, jurnal-gazeta qiyqimlari ham) hayot bagʻridan alohida ajratilib, ularga muayyan tartib berilib, odamlar nazariga tutilsa, bu oddiy chiqindilar baayni arxeologik qazilmalar chogʻida topilgan qadimgi yunonlar davriga xos osori atiqalarday oʻzgacha ahamiyat kasb etib, „sanʼat, madaniyat namunalari“ qatoridan oʻrin olar emish.„Pop-art“chilarning dasturiy qarashi shundayki, ular insonni emas, aksincha, narsalar va buyumlarni eʼzozlashadi; maʼnaviy dunyoni emas, maishiy-isteʼmolchilik his-tuygʻularini qadrlaydilar va ularni keng ommalashtirishga intiladilar. Ularning maʼnaviy pozitsiyasi — maʼnaviyatni oʻldirish va „narsalarga qullik“ni ragʻbatlantirishdir. Amerikaning taniqli adibi R. Bredberi aytganidek, „ommaviy madaniyat“ maktabidan oʻtgan avlod uchun hayotning maʼnosi — avtomobil, televizor, muzlatkichga ega boʻlish. Agar televizor ikkita boʻlsa, ularga shuncha yaxshi.¹⁰

XULOSA
Ommaviy axborot vositalari ommabop madaniyatga o'zining tendentsiyalarni yaratish va targ'ib qilish, jamoatchilik fikri va qadriyatlarini shakllantirish, madaniy me'yorlar va stereotiplarni mustahkamlash qobiliyati orqali sezilarli ta'sir ko'rsatadi. Televideniye, radio, kino, musiqa, internet va ijtimoiy tarmoqlar ommaviy madaniyatni shakllantirish va tarqatishda hal qiluvchi rol o‘ynaydi. Texnologiyaning rivojlanishi davom etar ekan, ommaviy axborot vositalarining ommaviy madaniyatga ta'siri kelajakda o'sish va rivojlanishda davom etishi mumkin.
Ommaviy axborot vositalari to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini ishlab chiqish va takomillashtirish bo‘yicha qator takliflar mavjud, jumladan:
1. So‘z va matbuot erkinligini himoya qiluvchi qonunlarni mustahkamlash: Jurnalistlar va ommaviy axborot vositalarining axborotni erkin e’lon qilish va chop etish huquqlarini himoya qilish uchun qonunlar qabul qilinishi yoki kuchaytirilishi kerak. Bunga manbalarning anonimligini himoya qiluvchi va tsenzurani taqiqlovchi qonunlar kiradi.
2. Media savodxonligini oshirish: OAV xabarlarini tanqidiy tahlil qilish bo‘yicha fuqarolarni o‘rgatish soxta yangiliklar va noto‘g‘ri ma’lumotlar tarqalishining oldini olishga yordam beradi. Hukumatlar mediasavodxonlik tashabbuslarini qo'llab-quvvatlashi va maktablar va universitetlarda media-ta'lim uchun resurslar bilan ta'minlashi mumkin.
3. Mas'uliyatli jurnalistikani rag'batlantirish: OAVlar o'z xabarlarining to'g'riligi va shov-shuvga yo'l qo'ymaslik uchun javobgar bo'lishi kerak. Hukumatlar axloqiy hisobotlarni rag'batlantirish va yolg'on yoki chalg'ituvchi ma'lumotlar uchun jazo choralarini qo'llash orqali mas'uliyatli jurnalistikani rivojlantirishi mumkin.
4. Ommaviy axborot vositalariga egalik va kontsentratsiyani hal qilish: OAV egalarining kontsentratsiyasi yangiliklar manbalarida xilma-xillikning yo'qligiga olib kelishi va ifodalangan nuqtai nazarlar doirasini cheklashi mumkin. Hukumatlar turli va mustaqil media landshaftini targ'ib qilish uchun ommaviy axborot vositalari egaligini ko'rib chiqishlari va tartibga solishlari mumkin.

5. Shaxsiy daxlsizlikni himoya qilish: shaxslarning shaxsiy huquqlarini himoya qilish uchun qonunlar qabul qilinishi yoki kuchaytirilishi kerak, ayniqsa, shaxsiy ma'lumotlarga osongina kirish va almashish mumkin bo'lgan raqamli asrda.

6. Ommaviy axborot vositalarining plyuralizmini qo'llab-quvvatlash: Hukumatlar turli xil ommaviy axborot vositalarini qo'llab-quvvatlashi va barcha ovozlarning ommaviy axborot vositalarida ifodalanishini ta'minlashi mumkin. Bunga kichik va mustaqil ommaviy axborot vositalari uchun subsidiyalar, soliq imtiyozlari va boshqa imtiyozlar berish orqali erishish mumkin.
Hukumatlar ushbu chora-tadbirlarni amalga oshirish orqali ommaviy axborot vositalarining jamoatchilik manfaatlarini ko‘zlab faoliyat yuritishi hamda sog‘lom va xabardor demokratik jamiyatni shakllantirishga hissa qo‘shishiga yordam berishi mumkin.