I bob. Nazariy qism Ma`lumotlar bazasini boshqarish tizimlari haqida umumiy ma`lumot

MBBT arxitekturasi

MBBT istalgan foydalanuvchiga ma’lumotlarga kirishga ruxsat etadiki, ularning hech biri amaliy jihatdan quyidagilar haqida tasavvurlarga ega bo‘lmaydi:

• 
  ma’lumotlarning xotirada fizik joylashishi va ular ko‘rinishi;
  
• 
  so‘raladigan ma’lumotlarni izlash mexanizmi;
  
• 
  bir xil ma’lumotlarga bir vaqtning o‘zida ko‘pchilik foydalanuvchilar tomonidan bo‘ladigan so‘rovlar muammosi (amaliy dasturlar bilan);
  
• 
  mumkin bo‘lmagan va ruxsat etilmagan o‘zgarishlarni kiritishdan ma’lumotlarni himoyalashni ta’minlash usullari;
  
• 
  ma’lumotlar bazasini va boshqa ko‘pgina MBBT funksiyalarini aktiv holatda ta’minlash.
  

MBBTning bu asosiy funksiyalarining bajarilishida har xil turdagi ma’lumotlar tavsiflanadi.

Albatta, ma’lumotlar bazasini loyihalashni qo‘llash (predmet) sohasini tahlil qilishdan va alohida foydalanuvchilar (masalan, korxona xodimlari, ular uchun ma’lumotlar bazasi tuziladi) talablarini aniqlashdan boshlash kerak.
Oldin umumlashgan holda rasmiy bo‘lmagan tavsifga ega tuzilishi kerak bo‘lgan ma’lumotlar bazasi tuziladi. Bu ma’lumotlar bazasini tuzish har bir foydalanuvchilardan so‘rovlar natijasida olingan tasavvurlarni birlashtirilib amalga oshiriladi. Insonlarga tushinarli bo‘lgan tabiiy til, matematik formulalar, jadvallar, grafiklar va boshqa vositalar yordamida bajarilgan bu tavsif ma’lumotlar bazasini loyihalash ustida ish yuritishda ma’lumotlarning infologik modeli deb ataladi.

Predmet soha

1.2 MBBT da jadvallar,so’rovlar,formalar va hisobotlar bilan ishlash.
Ma’lumot bazasi (MB) buyurtmachisi bilan birgalikda , ma’lumot bazasiga so‘rovlar tizimini ishlab chiqish zarur. Ishlab chiqilgan so‘rovlar tizimi relevant yaratilgan Mohiyat aloqa modeliga va buyurtmachini talablarini maksimal darajada qondirishi kerak . Agar buyurtmachini qo‘ygan talablariga qurilgan mohiyat aloqa

modeli

so‘rovlar tizimiga , uni to‘la javob bermasa, unda predmet sohani

qushimcha

o‘ranib

chiqib, mohiyat aloqa

modeli

kerakli

elnementlar

, bog‘lanishlar va

munosobatlar bilan to‘ldiriladi.

1.	So‘rovlar	tizimini				ma’lumotlar		bazasidan
foydalanuvchiga		beriladigan	axborot	bo‘yicha		standart	va	nostandart
(reglamentlamagan)		so‘rovlarga sinflanadi.

2. 
   Ma’lumot bazasiga reglamentlanmagan so‘rovlar- shunday so‘rovlarki, ular foydalanuvchilarni joriy ehtiyojlariga qarab , lekin qurilgan model imkoniyatlari chegarasida va bu surovlarni unga relevantligini saqlagan xolda o‘zini ta’rifini uzgartirish imkonini beradi.