I bob. Nara davri boshqaruvi

III.BOB. YAPONIYA MADANIYATIGA OID YOZMA MANBALAR
3.1. “Nihon kouki” yilnomasi
Nihon kouki (Yaponiyaning so‘nggi yilnomalari) - bu 792-yildan 833-yilgacha bo‘lgan tarixiy solnoma bo‘lib, u 840-yilda yakunlangan. Syoku Nihongi singari bu xronika ham 40 ta varaqdan iborat bo‘lgan. Ammo bizning davrimizgacha qisman 10 tasi saqlanib qolgan (5, 8, 12, 13, 14, 17, 20, 21, 22 va 24 varaqlar). “Syoku nihongi” maxsus komissiya tomonidan tuzilgan. Nara tarixini o‘rganuvchilar uchun Nihon kouki qiymati Syoku Nihongiga qaraganda ancha past hisoblanadi. Bu, xususan, natijada “Nihon kouki” matnini saqlab qolish uning asl hajmining 20 foizidan ko‘p bo‘lganligi bilan bog‘liqdir. Bundan tashqari, biz uchun eng muhim narsa - bu qahramon ayolga bag‘ishlangan varaqlar hisoblanadi. Solnomaning saqlanib qolgan qismini namoyish qilish 796-yilda boshlangan. Shunga qaramay, Nihon kouki hisobotlarida qolib ketgan ma’lumotlar mavjud. Bular Nara va Asuka davri tarixi hisoblanadi.
Amaliy material. Yaponiyaning dastlabki tarixiga oid qimmatbaxo manbalar saqlanib qolgan yig‘ilish materiallari: sud hujjatlari, soliq ro‘yxatlari (koseki va keityou) va ofis yozishmalari mavjud.
Bunday manbalarning qadr-qimmati, avvalambor, o‘tmish haqidagi boshqa ko‘rsatmalar bilan taqqoslaganda, ular odatda yanada ishonchli ekanligidadir. Chunki akt materiallari odatda yuqori darajada ma’lumot beradi. Bu solnomalarga qaraganda qonunchilik hujjatlari kamroq darajada mafkuraviy maqsadlarga xizmat qiladi.²⁷ Bu, albatta, faol materialning to‘liq ishonchliligini anglatmaydi. Masalan, qonuniy ravishda rasmiylashtirilgan ariza, mansabdor shaxsning yuqori organlarga bergan hisoboti yolg‘on bo‘lishi mumkin. Shuni esda tutish kerakki, har bir hujjatning ishonchlilik darajasi shaxs tomonidan belgilanishi kerak.
Akt materiallarining o‘ziga xosligi shundaki, tavsiflarda rasmiy qonun hujjatlarida belgilanmagan odat huquqining normalari ochib beriladi. Ular boshqa manbalarda yetarli darajada aks ettirilmagan ijtimoiy, iqtisodiy va oilaviy hayotning turli jihatlarini aniq tavsiflashga imkon beradi. Shuningdek, ular ma’lum bir hududda davlat qonunchiligi normalari amalda qanday o‘lchov bilan amalga oshirilganligini aniqlashga imkon beradi.