I bob. Mexanik harakat haqida umumiy ma’lumotlar 1-§. Jismlarning harakati mexanik harakat

Bajarilgan ishning shu ishni bajarish uchun sarflangan  vaqtga nis-
bati quvvat deb ataladi.
Xalqaro birliklar sistemasida quvvatning asosiy birligi qilib vatt (W) 
olin gan. 1 W deganda 1 s ichida 1 J ish bajaradigan qurilmaning quvvati 
Δl

---

164
Saqlanish qonunlari
tushiniladi. Quvvat birligining nomi bug‘ mashinasini ixtiro qilgan ingliz 
olimi  Jeyms  Uatt  (Watt)  sharafiga  qo‘yilgan.  Amalda  quvvatning  boshqa 
birliklari – millivatt (mW), gektovatt (gW), kilovatt (kW), megavatt (MW) 
ham qo‘llaniladi. Quvvatning asosiy va boshqa birliklari orasidagi muno-
sabatlar quyidagicha: 
   1 mW = 0,001 W = 10
–3
 W;    1 gW = 100 W = 10
2
 W;
   1 kW = 1 000 W = 10
3
 W;      1 MW = 1 000 000 W = 10
6
 W.
Quvvat ish va vaqt kabi skalyar kattalikdir.
Quvvat formulasidan ma’lum vaqt ichida bajarilgan ishni topish mumkin:
A = Nt.          (2)
Bu formula ish va energiyaning yana bir-birligini kiritishga imkon be-
radi. Mexanik ishning birligi 1 W quvvatli mexanizmning 1 s davo mida 
bajargan ishiga teng. Bu birlik vatt-sekund (W · s) deb ataladi. Quvvatni 
ish bajarish tezligi deb atash mumkin. Transport vositalarining quvvati ot 
kuchi deb ataluvchi  maxsus birlikda o‘lchanadi. Taxminan 736 W bo‘lgan 
mexanizmning quvvati 1 ot kuchiga teng, ya’ni:  
1 ot kuchi ≈ 736 W.