I bob. Mexanik harakat haqida umumiy ma’lumotlar 1-§. Jismlarning harakati mexanik harakat

Jismning muayyan bir paytdagi yoki trayektoriyaning ma’lum bir 
nuqtasidagi tezligi oniy tezlik deb ataladi. Oniy tezlik jismning 
kuzatilayotgan ondagi tezligini bildiradi.
Avtobusning  ikki  bekat  orasi dagi  no tekis  harakatini  tahlil  qilay lik. 
U  bekatlar  orasidagi  yo‘l ni  6  minutda  bosib  o‘tsin. 
Avto bus   ning  harakat 
tezligi  grafigi  32-rasmda  tasvirlangan  grafik  kabi  bo‘l sin.  Ku za      tish  uchun 
turli  vaqtlarni  tanlab  olib,  shu  vaqtlarga  mos  kelgan  tezlik  qiy matlarini, 
ya’ni shu ondagi oniy tezlikni topish mumkin. Grafikdan 2 minut o‘tgandagi 
oniy  tezligi  taqriban  32  km/soat,  4  minut  o‘tgandagi  oniy  tezligi  40  km/
soat, 10 minut o‘tgandagi oniy tezligi esa 46 km/soat ga teng bo‘lganligini 
bilib  olamiz.  Harakatning  ma’lum  bir  nuq tasidagi  oniy  tezligini  taqriban 
aniq lash  uchun  shu  nuqtada  kichik  Δt 
vaqt  ichida  jismning  bosib  o‘tgan  Δs 
yo‘li  topiladi.  Bunda  Δ  (del ta)  –  kichik 
oraliqni  bildiruvchi  belgi. 
32-rasmdagi tezlik grafigi bo‘yicha A 
nuqta  atrofida  avtobus  Δt  =  0,3  s  vaqt 
ichida  Δs  =  3  m  yo‘l  bosgan  bo‘lsin. 
U  holda  avtobusning  A  nuqtadagi  oniy
tezligining  taqribiy  qiymati:
υ = Δs = 3 m = 10 ּ   3,6 km  = 36 km